Σύμφωνα με την αντίληψη του Πλάτωνα, τότε μόνο μπορεί μια πόλη-Κράτος να ευτυχήσει, όταν εἰτε οι φιλόσοφοι αναλάβουν τα ηνία μιας χώρας ή οι βασιλείς γίνουν Φιλόσοφοι. Εξουσία και σοφία πρέπει κατά τον Πλάτωνα να ζυμώνονται μαζί. Δίκαια κατηγορήθηκε η πολιτεία του Πλάτωνα ως αριστοκρατική, έστω κι αν στην περίπτωση αυτή έχουμε να κάνουμε με μια πνευματική αριστοκρατία.
Η ανάπτυξη της μαζικής βιομηχανικής παραγωγής στο τέλος του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα έβαλε τις βάσεις της οικονομικής και πολιτικής κυριαρχίας της τάξης της Μπουρζουαζίας, όπως ονομάστηκε η τάξη των κεφαλαιοκρατών. Τα ενδιαφέροντα της τάξης αυτής περιορίστηκαν αποκλειστικά στην προσπάθεια εμπέδωσης και διαφύλαξης της κυριαρχίας και των προνομίων της (βλέπε Marx kai Engel). Αυτό μετέτρεψε σταδιακά την τάξη αυτή από προοδευτική σε συντηρητική. Το ιστορικό αίτημα της ισότητας των πολιτών μετακύλησε κατά το Marχ στην τάξη του Προλεταριάτου. Η κεφαλαιοκρατία, σύμφωνα με την αντίληψή του, ταυτόχρονα με τη μαζική παραγωγή αγαθών παράγει από μόνη της και τους νεκροθάφτες της. Η τελική συντριβή του καπιταλισμού και η επικράτηση της εργατικής τάξης είναι ιστορικά αναπόφευκτα.
Εύκολα μπορεί να διαπιστώσει κανείς ότι τα δυο ως άνω πολιτεύματα κινούνται σε διαμετρικά αντίθετες διαστάσεις: Για τον Πλάτωνα η ευημερία μιας πολιτείας θέλει στην εξουσία την ανώτερη τάξη, εκείνη της πνευματικής Αριστοκρατίας, κατά το Marx, αντίθετα, η εξουσία του προλεταριάτου, της κατώτερης τάξης, δηλαδή, θα επιφέρει την απόλυτη ισότητα μεταξύ των πολιτών -μελών του κράτους και θα διασφαλίσει την ευημερία της πολιτείας.
Σε μια τρίτη, μεσαία διάσταση κινείται η πολιτεία του Αριστοτέλη. Σύμφωνα με τη δική του αντίληψη, ούτε η ανώτερη τάξη μπορεί να κυβερνήσει, επειδή είναι αλαζονική και περιφρονεί την κατώτερη, ούτε η κατώτερη, επειδή πάσχει από χυδαιότητα και μισεί την ανώτερη. Οι δυο ως άνω τάξεις μόνο σε διαρκή σύγκρουση μεταξύ τους οδηγούνται. Εκείνη που μπορεί μελλοντικά να κυβερνήσει και να διασφαλίσει την ισορροπία των κοινωνιών είναι η μεσαία, αστική τάξη, διότι ούτε την κατώτερη περιφρονεί, αφού προέρχεται από αυτήν, ούτε την ανώτερη μισεί, αφού δεν έχει να ζηλέψει τίποτε από αυτήν. Στην αντίληψη του Αριστοτέλη στηρίζεται η σημερινή οικονομική και πολιτική σχολή των ισορροπιστών.
Στη διεργασία της ιστορίας και μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, βλέπουμε με έκπληξη ότι το σχέδιο πολιτείας που επικράτησε δεν είναι ούτε εκείνο του Πλάτωνα ούτε του Karl Marx. Στην εποχή μας σε όλα σχεδόν τα δημοκρατικά κράτη κυριαρχεί, κατά κανόνα, η αστική τάξη και τα αστικά κόμματα. Η επαλήθευση της πρόβλεψης του Αριστοτέλη είναι σχεδόν απόλυτη.
Αν εξαιρέσουμε το “κράτος του Θεού” του Αυγουστίνου, θα βρούμε ανατρέχοντας στην Ιστορία της Πολιτολογίας τρεις ιδανικές Πολιτείες:εκείνη του Πλάτωνα, την πολιτεία του Αριστοτέλη και του Karl Marx.
Αφήστε ένα σχόλιο