Παναγιώτη Μπασιά
ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ (ΑΠΟ ΤΟ 1870 ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ)
Σήμερα, όταν ομιλούμε για το Μακεδονικό Ζήτημα, αναφερόμαστε στο όνομα του κράτους των Σκοπίων και στις εύλογες ελληνικές αντιρρήσεις ως προς τη χρήση του ονόματος Μακεδονία. Όμως το πρόβλημα έχει και προηγούμενους ιστορικούς σταθμούς. Ξέκινησε το 1870 ως Βουλγαρική διεκδίκηση επί τν εδαφών και επί των ελληνικών πληθυσμών της τουρκοκρατούμενης Μακεδονίας. Ας θυμηθούμε εν συντομία τις τέσσερις φάσεις του ζητήματος.
ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ: Η Βουλγαρική Εξαρχία και τα σχέδια για Μεγάλη Βουλγαρία.
Μέχρι το 1877 η Βουλγαρία παρέμενε υπό τουρκικό ζυγό. Όμως το 1862-1870 υπό την καθοδήγηση του κόμητος Ιγνάτιεφ, του Ρώσου Πρέσβεως στην Κωνσταντινούπολη, ορισμένοι Μητροπολίτες των Βουλγαρικών Επαρχιών αποσχίστηκαν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και δημιούργησαν τη Σχισματική Εκκλησία, η οποία ονομάστηκε Εξαρχία. Το 1872 οι Ορθόδοξοι Πατριάρχες καταδίκασαν τους Εξαρχικούς επί εθνοφυλετισμώ. Δεν καταδικάστηκε ο υγιής πατριωτισμός, αλλά η δημιουργία Σχισματικών Εκκλησιαστικών καθεστώτων, με εθνικιστικό και φυλετικό κριτήριο, χωρίς μάλιστα την άδεια του Οικουμενικού θρόνου.
Το 1878, με τη λήξη του Ρωσοτουρκικού πολέμου ελευθερώνεται η σημερινή Βουλγαρία, αλλά ο Ρωσικός Πανσλαβισμός ήθελε να δημιουργήσει τη Μεγάλη Βουλγαρία για να κατέβουν οι Ρώσοι στο Αιγαίο. Οι Έλληνες Μακεδόνες πληροφορούνται ότι θα περιληφθούν (πλην Θεσσαλονίκης και Χαλκιδικής) στη Μεγάλη Βουλγαρία και επαναστατούν. Τον Φεβρουάριο του 1878 εκδηλώνεται η πρώτη φάση του Μακεδονικού Αγώνος, με επίκεντρο το Λιτόχωρο, το όρος Μπούρινο της Κοζάνης και τα Μοναστήρια του Ολύμπου. Τελικά οι άλλες Μεγάλες Δυνάμεις ανατρέπουν τα ρωσικά σχέδια για Μεγάλο Βουλγαρικό κράτος. Οι Έλληνες της Μακεδονίας παραμένουν υπό Οθωμανικό Τουρκικό Ζυγό.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΑΣΗ: 1904-1908. Η αποκορύφωση της ένοπλης ρήξης Ελλήνων και Βουλγάρων. Ο Μακεδονικός Αγών.
Οι Βούλγαροι προσπαθούν να εντάξουν στην Εξαρχία τα Ελληνικά χωριά της Μακεδονίας. Χρησιμοποιούν τη βία των ενόπλων ομάδων των Κομιτατζήδων. Η πολιτική καθοδήγηση γίνεται από την οργάνωση ΒΜΡΟ, η οποία στα ελληνικά έγινε γνωστή ως ΕΜΕΟ (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση). Αρχικά είχε τα αρχικά ΒΜΟΡΟ, διότι περιλάμβανε και τη λέξη Οντρίσκο, δηλαδή Αδριανουπολίτικη, ώστε να υποτάξει και τον ελληνισμό της Θράκης.
Οι Εξαρχικοί είχαν πάρει έγκριση από τον Σουλτάνο να στέλνουν Βούλγαρο Ιερέα σε κάθε χωριό, στο οποίο τα 2/3 των κατοίκων θα υπέγραφαν ότι προτιμούν τη Βουλγαρική Εξαρχία. Για να πειστούν τα χωριά να υπογράψουν χρησιμοποιήθηκε σκληρή βία. Πολλοί κληρικοί, πρόκριτοι και δάσκαλοι φονεύθηκαν διότι επέμεναν να δηλώσουν Έλληνες και Πατριαρχικοί. Οι Χριστιανοί κάτοικοι της Μακεδονίας επέδειξαν συγκινητική αφοσίωση στον Ελληνισμό, έστω κι αν αρκετοί από αυτούς –ιδίως στη Δυτική Μακεδονία- μιλούσαν ένα μικτό ελληνοβουλγαρικό ιδίωμα. Σήμερα το ιδίωμα αυτό ονομάζεται «Τα εντόπικα» και ομιλείται από μερικές χιλιάδες Ελλήνων.
Στις 20 Ιουλίου 1903 (Ίλιντεν= Η ημέρα του Προφήτη Ηλία) η ΕΜΕΟ οργανώνει μία δολιοφθορά στη Δυτική Μακεδονία και οι Οθωμανοί στρατιώτες ξεσπούν στους Βλαχόφωνους ελληνικούς πληθυσμούς της Κλεισούρας, του Νυμφαίου και του Κροσόβου (σήμερα ανήκει στο κράτος των Σκοπίων). Η Αθήνα αφυπνίζεται και συνειδητοποιεί τον κίνδυνο που διατρέχουν οι Έλληνες Μακεδόνες. Αρχίζει ο διμέτωπος αγώνας κατά των Βουλγάρων Εξαρχικών και κατά των Τούρκων κατακτητών. Οι εντόπιοι Μακεδόνες οπλαρχηγοί ενισχύονται από αξιωματικούς που έρχονται με ψευδώνυμα από την Αθήνα (Παύλος Μελάς = Μίκης Ζέζας, Σαράντος Αγαπηνός = Καπετάν Άγρας κ.ά.) και από εθελοντές Κρητικούς, Μανιάτες, Ηπειρώτες, Κυπρίους κ.λ.π. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει ήδη αποστείλει νέους, μορφωμένους και δυναμικούς Ιεράρχες στις κυριότερες πόλεις της Μακεδονίας. Ο Μακεδονικός Αγώνας αποτελεί υπόδειγμα οργανώσεως και συντονισμού, το οποίο αποδεικνύει ότι μπορούμε να κατορθώσουμε πολλά, όταν είμαστε ενωμένοι και αποφασισμένοι. Για λόγους ιστορικούς δικαιοσύνης αναφέρουμε ότι Οικουμενικός Πατριάρχης ήταν ο Ιωακείμ Γ’ και σχεδιαστές της ελληνικής αντεπίθεσης ήσαν οι διπλωμάτες Λάμπρος Κορομηλάς και Ίων Δραγούμης.
Οι ελληνικοί πληθυσμοί αποκτούν δύναμη και ανακτούν το θάρρος τους. Η σύγκρουση λήγει φαινομενικά το 1908 με την υποτιθέμενη φιλελευθεροποίηση του Οθωμανικού κράτους και η Μακεδονία τελικά ελευθερώνεται με τους βαλκανικούς πολέμους το 1912-1913.
Το μεγαλύτερο μέρος της ιστορικής Μακεδονίας ενσωματώνεται στην Ελλάδα, ένα μικρό μέρος στη Σερβία και ένα επίσης μικρό μέρος στη Βουλγαρία. Τα περί ποσοστών 51% κ.λ.π. είναι ανακριβή. Δεν αναφέρονται σε καμία Διεθνή συνθήκη. Η Ελλάς σήμερα ελέγχει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό των εδαφών της ιστορικής Μακεδονίας.
……..συνεχίζεται……..