Καλοκαίρι, στο νησί του βόρειου Αιγαίου, και εκτός από τις καταδύσεις στα καθάρια νερά της θάλασσας, απολαμβάνει και τις καταδύσεις στα πολύ βαθιά της ιστορίας, ερευνώντας και μελετώντας τη ζωή πριν και μετά την ανθρώπινη παρουσία στον πλανήτη μας. Θέλει να επανεκτιμήσει και να επαναξιολογήσει τα όσα μέχρι σήμερα συγκέντρωσε στη μνήμη του και αποθήκευσε στην προσωπική του δεξαμενή σκέψης. Ιδιαίτερα επιφυλακτικός είναι για όλες εκείνες τις πληροφορίες που συγκέντρωσε για τη ζωή στη γη πριν από την εμφάνιση του ανθρώπου και οι οποίες φυσικά είναι οι λιγότερες. Οι επιστήμονες, στην κυριολεξία, τις ξεθάβουν από τα βαθιά στρώματα του εδάφους, από τα απολιθώματα, στα οποία αποτυπώθηκε το πολύ μακρινό παρελθόν.
Όταν τα φυτά και τα ζώα τερμάτιζαν τη ζωή τους θάβονταν σε ιζήματα, όπως η λάσπη ή η άμμος, οπότε ξεκινούσε η διαδικασία της απολίθωσης. Το νερό και τα βακτηρίδια που περιέχονταν στο ίζημα συντελούσαν στη διάλυση του νεκρού οργανισμού, ενώ τα σκληρά τμήματα διαποτίζονταν από ορυκτά για να καταλήξουν να δημιουργήσουν ένα ακριβές αντίγραφο, το οποίο όμως ήταν φτιαγμένο από ορυκτά και όχι από οργανική ύλη.
Έτσι, στα δισεκατομμύρια χρόνια που μεσολάβησαν, το ίζημα αποστραγγιζόταν από το νερό και μαζί με το απολιθωμένο σχήμα στο εσωτερικό του μετατρεπόταν σε στερεό πέτρωμα. Υπάρχει, όμως, ένα κενό στην ανίχνευση της ζωής του παρελθόντος και ειδικά στα πρώτα τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια της ύπαρξης του πλανήτη μας, γιατί τα περισσότερα από τα ζώα εκείνης της εποχής δεν είχαν λείψανα από ανθεκτικό υλικό και κατά συνέπεια δεν άφησαν ίχνη. Περίπου στα πεντακόσια εκατομμύρια χρόνια πριν, έκαναν την εμφάνισή τους τα πρώτα ζωντανά με ισχυρή σκελετική δομή, όπως τα σπονδυλωτά ζώα, που δεν αποσυνθέτονταν αμέσως μετά το θάνατό τους. Τα πρώτα απολιθώματα σπονδυλωτών είναι ίχνη από οστεϊχθύες χωρίς πτερύγια, από τους οποίους προήλθε ο καρχαρίας, που εμφανίστηκε περίπου πριν από τριακόσια εβδομήντα πέντε εκατομμύρια χρόνια. Από τους οστεϊχθύες με πτερύγια προήλθαν τα αμφίβια, τα πρώτα σπονδυλωτά που βγήκαν στην ξηρά και κατέληξαν σε ερπετά, μικρά στην αρχή, δεινόσαυροι στη συνέχεια. Σε κάποια εποχή, πριν από περίπου εξήντα πέντε εκατομμύρια χρόνια, και κάτω από αδιευκρίνιστες – αδιερεύνητες συνθήκες και μυστηριώδεις αιτίες, το είδος των δεινοσαύρων εξαφανίστηκε οριστικά από τη γη. Εικάζεται ότι η εξαφάνιση μπορεί και να οφείλεται στις απότομες μεταβολές της θερμοκρασίας ή στη σύγκρουση κάποιου γιγαντιαίου μετεωρίτη με τη γη.
Έτσι, περάσαμε στην εποχή των θηλαστικών, αρχικά σε μέγεθος ποντικιού και στη συνέχεια εξελίχθηκαν σε μεγάλα και μεγαλύτερα. Αυτά τα ζώα ήταν τα Πρωτεύοντα, από τα οποία, πριν από τουλάχιστον είκοσι εκατομμύρια χρόνια, εξελίχθηκαν οι πρώτοι ανθρωποειδείς πίθηκοι.
Ηλίας Κ Μάρκου
[email protected]