Του Δημήτρη Δελεβέγκου
Σημαντικές επενδύσεις στον τομέα επεξεργασίας απορριμμάτων δρομολογεί η κυβέρνηση, με τον υπουργό Περιβάλλοντος Κωστή Χατζηδάκη και τον Γενικό Γραμματέα διαχείρισης αποβλήτων Μανώλη Γραφάκο να ανοίγουν, σε χθεσινή συνέντευξη Τύπου, τα χαρτιά τους, αναφορικά με το κρίσιμο ζήτημα της διαχείρισης σκουπιδιών, που εκθέτει, διαρκώς τη χώρα.
Η ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος, έθεσε χρονικό ορίζοντα τεσσάρων ετών για το κλείσιμο του μετώπου των ανεξέλεγκτων χωματερών, την ενίσχυση των ποσοστών ανακύκλωσης και την ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων. Για το σκοπό αυτό θα αξιοποιηθούν οι διαθέσιμοι πόροι του ΕΣΠΑ, όπου η απορροφητικότητα είναι πολύ μικρή: από τα 940 εκατ. ευρώ, που θα πρέπει να απορροφηθούν έως το 2021, μόλις 230 εκατ. ευρώ έχουν αξιοποιηθεί. Θα πρέπει, δηλαδή, σε λίγο περισσότερο από δύο χρόνια να απορροφηθούν κεφάλαια της τάξης των 700 εκατ. ευρώ στη διαχείριση αστικών, βιομηχανικών, γεωργοκτηνοτροφικών, νοσοκομειακών αποβλήτων και αυτών που προέρχονται από εκσκαφές και κατεδαφίσεις.
“Οι παράνομες χωματερές ξεπερνούν τις 50 και οι 22 από αυτές είναι στα νησιά. Έχουμε πολύ χαμηλή απορροφητικότητα στο ΕΣΠΑ για έργα διαχείρισης στερεών απορριμμάτων. Έχουν συμβασιοποιηθεί 230 εκατ. από τα 900 εκατ. που έχουμε στη διάθεσή μας. Η κατάσταση σε πολλά νησιά είναι απογοητευτική. Το τουριστικό προϊόν υποβαθμίζεται και η χώρα υφίσταται μία δυσφήμιση διεθνώς. Η Κέρκυρα πνίγεται στα σκουπίδια. Στη Σαντορίνη τα σκουπίδια καίγονται στην καλντέρα. Στην Λευκάδα δεν υπάρχει ΧΥΤΑ. Σοβαρά προβλήματα σε πόλεις όπως η Πάτρα και Αίγιο” ανέφερε, χθες, ο κ. Χατζηδάκης.
Οι νέες μονάδες-Στο σημείο μηδέν η Αττική
Με τα σημερινά δεδομένα, όπως επισήμαναν ο υπουργός Περιβάλλοντος και ο γ.γ. διαχείρισης αποβλήτων, ο Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) Φυλής, όπου καταλήγουν απορρίμματα της Αττικής έχει διάρκεια ζωής ένα χρόνο. Τον Σεπτέμβριο του 2017 το υπουργείο Περιβάλλοντος είχε εγκρίνει την επέκταση του ΧΥΤΑ, κατά 108 στρέμματα, με στόχο να δοθεί παράταση ζωής κατά περίπου μία διετία, η οποία εκπνέει το 2020.
Μέχρι το 2014 δρομολογούνταν στην Αττική, η κατασκευή τεσσάρων μονάδων επεξεργασίας σε Γραμματικό, Κερατέα, Φυλή και Άνω Λιόσια, έργα που ανεστάλησαν με απόφαση της πρώην περιφερειάρχη Αττικής Ρένας Δούρου. Όπως έγινε γνωστό χθες, δεν θα υιοθετηθεί το σχέδιο που ακυρώθηκε και γι’ αυτό η κυβέρνηση και το υπουργείο Περιβάλλοντος θα περιμένουν τις προτάσεις του Περιφερειακού Συμβουλίου Αττικής.
Πάντως, οι μονάδες επεξεργασίας που σχεδιάζει η κυβέρνηση, προκρίνοντας την μέθοδο της Σύμπραξης Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), θα διαχειρίζονται προδιαλεγμένα απορρίμματα, αυτά δηλαδή που θα προέρχονται από τους ΟΤΑ και από τα κέντρα διαλογής ανακύκλωσης. Όπως ακόμη, ανέφερε ο κ. Γραφάκος, οι μονάδες επεξεργασίας διαθέτουν τεχνολογία ανακύκλωσης και κομποστοποίησης με ποσοστά ανάκτησης 60% και οι χωροθετήσεις τους έχουν ολοκληρωθεί, σχεδόν σε ολόκληρη την Ελλάδα πλην της Αττικής και ορισμένων νησιών (Σαντορίνη, Θάσος, Κάλυμνος). Μία από τις τεχνολογίες που θα είναι δυνατόν να χρησιμοποιούν θα είναι αυτή της ενεργειακής αξιοποίησης των απορριμμάτων.
Σήμερα λειτουργούν τρεις μονάδες – ΣΔΙΤ σε Περιφέρεια Ηπείρου, Σέρρες και Δυτική Μακεδονία), κατασκευάζεται μία στην Ηλεία και έως το τέλος της χρονιάς, εκτιμάται ότι θα ξεκινήσει η υλοποίηση του ΣΔΙΤ Πελοποννήσου. Ταυτόχρονα, κατασκευάζονται με παραδοσιακή εργολαβία μονάδες σε Αλεξανδρούπολη, Ηλεία, Φωκίδα, Θήβα και Αχαρνές, 12 έργα είναι σε φάση δημοπράτησης και 40 σε διαδικασία σύνταξης ή ολοκλήρωσης μελέτης.
Το ζητούμενο βέβαια, είναι οι περιφερειακές και δημοτικές αρχές να εντάξουν στο σχεδιασμό τους την υλοποίηση, μέσω ΣΔΙΤ, μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων. Αναφορικά με το εάν οι νέες μονάδες θα αυξήσουν το κόστος για τους δημότες, οι επικεφαλής του υπουργείου Περιβάλλοντος ανέφεραν ότι αυτό είναι σε συνάρτηση της ποσότητας υπολείμματος που θα οδηγείται προς επεξεργασία. Σήμερα, όπως είπε ο κ. Γραφάκος, το κόστος για τα βιοαπόβλητα που καταλήγουν στη Φυλή είναι μηδενικό, ενώ το gate fee για σύμμεικτα απορρίμματα διαμορφώνεται σε 49 ευρώ ανά εισερχόμενο τόνο.
“Είναι εύκολο ένας δήμος να έχει μηδενικά τέλη καθαριότητας, αλλά θα υπάρχει δυσανάλογο κόστος στην εικόνα της πόλης και τη δημόσια υγεία” σημείωσε ο κ. Χατζηδάκης.
Πάντως, η υφιστάμενη κατάσταση κοστίζει ακριβά, καθώς, ετησίως, η Ελλάδα πληρώνει σε πρόστιμα 7,6 εκατ. ευρώ για τη μη διαχείριση των βιομηχανικών αποβλήτων, 10,4 εκατ. ευρώ για τα λύματα (Μεσόγεια, Θριάσιο) και 5,2 εκατ. ευρώ για τις ενεργές παράνομες χωματερές.
Προτεραιότητες
Σχετικά με το συνολικό σχεδιασμό για τη διαχείριση απορριμμάτων, εκτός από την πλήρη απορρόφηση του ΕΣΠΑ και την ολοκλήρωση των απαιτούμενων εργοστασίων σε μία τετραετία, ο κ. Χατζηδάκης έθεσε ως προτεραιότητες, σε ορίζοντα τετραετίας:
-την επικαιροποίηση εθνικού σχεδιασμού διαχείρισης αποβλήτων και των περιφερειακών ΕΣΔΑ “με στόχους εφικτούς και μετρήσιμους”. Στόχος είναι το διάστημα 2027-2029, να έχει αυξηθεί στο 50% και 30% η ανάκτηση στην πηγή και μέσω των μονάδων επεξεργασίας και να έχει περιοριστεί στο 30% η ταφή.
-την εφαρμογή του καφέ κάδου (βιοαποδομήσιμα απορρίμματα) σε όλη τη χώρα, όπου στόχος είναι να αυξηθεί το ποσοστό του συγκεκριμένου “ρεύματος” απορριμμάτων από 6% σε 12%. Σήμερα, για την ανάπτυξη δικτύου καφέ κάδου, χρηματοδότηση από το ΥΜΕΠΕΡΑΑ έχουν λάβει η Γλυφάδα, η Βουλιαγμένη και το Περιστέρι. Αξίζει να σημειωθεί ότι λόγω και των κλιματολογικών συνθηκών της χώρας, ο καφέ κάδος μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε εστία μόλυνσης και γι’αυτό, όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, παλαιότερο πιλοτικό σχέδιο ανάπτυξης δικτύου καφέ κάδου στην Κρήτη δεν προχώρησε.
-την ενίσχυση της ανακύκλωσης από το 18,9% στο 30% σε 4 χρόνια και 50% σε 10 χρόνια, με στόχο τον μηδενισμό των προστίμων σε 4 χρόνια. Προς την κατεύθυνση αυτή,θα ενισχυθούν τα κονδύλια της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης και θα δημιουργηθούν κίνητρα, σε συνδυασμό με την ιδιωτική πρωτοβουλία για την ενθάρρυνση της ανακύκλωσης, μέσω της δημιουργίας “πράσινης κάρτας”, προγράμματος που θα προβλέπει την επιβράβευση των πολιτών (π.χ. με εκπτώσεις σε προϊόντα συνεργαζόμενων εταιρειών) που ανακυκλώνουν.
-τη δημιουργία από τον ιδιωτικό τομέα των απαραίτητων εγκαταστάσεων για τη διαχείριση βιομηχανικών αποβλήτων σε 4 χρόνια.
-την αντιμετώπιση του προβλημάτων των γεωργοκτηνοτροφικών πλαστικών σε 4 χρόνια
-το μηδενισμό των προστίμων από την ΕΕ για παράνομες χωματερές, επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα και λύματα
-την αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης από 20% σήμερα σε 30% (σε 4 χρόνια) και σταδιακά στο 50% μεταξύ 2027-2029.
dimitris.delevegos@capital.gr
