ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ
Βρίσκεται στην Ασιατική ακτή, απέναντι από την αρχαία Κύζικο . Δυτικά της Πάνορμου, σε απόσταση 8 χιλιομέτρων και νοτιοανατολικά της Αρτάκης σε απόσταση 12 χιλιομέτρων. Σε υψόμετρο πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας,στα 219 μέτρα.
ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1922
Αν και οι πληροφορίες είναι περιορισμένες, η ύπαρξη πολλών κατοικιών εκείνης της εποχής,οι οποίες χαρακτηρίζονται Ελληνικές ”μαρτυρεί” την μεγάλη παρουσία Ελλήνων.
Από την καταγραφή των εκκλησιαστικών κοινοτήτων του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η οποία έγινε το 1913 είναι καταχωρημένη η εκκλησιαστική κοινότητα, με την Ελληνική αρίθμηση ” ΙΗ” στην Μητρόπολη Κυζίκου και με το Ελληνικό όνομα σαν ”Ενδιτζήκι” ,αλλά και των όνομα που έδιναν οι Οθωμανοί ”Εdinzik”
Όσο για τον αριθμό των Ελλήνων ή άλλων εθνοτήτων, που κατοικούσαν στον οικισμό είδαμε μόνο μια δημοσίευση από Αρμένιο δημοσιογράφο, για 2 απογραφές ,μια του 1887 με 8319 κατοίκους και άλλη μια του 1907 με 9134 κατοίκους
Και οι δυο δείχνουν την απόλυτη επικράτηση του Ελληνικού στοιχείου
Η ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ *
——————————————————–
ΕΘΝΟΤΗΤΑ …… ΕΤΟΣ 1887 ……. ΕΤΟΣ 1907
ΕΛΛΗΝΕΣ ……………. 7100 ……… 7919
ΑΡΜΕΝΙΟΙ …………… 246 ……….. 329
ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ ……………. 804 ……….. 781
ΜΟΥΣΟΥΜΑΝΟΙ ……….. 64 ……….. …*
ΔΙΑΦΟΡΟΙ ,,,,,,………..,, 105 ……….. 105
**********************************************************
1887 ……………………… 8319
1907 ……………………………………… 9134
—————–..—————————————————————
Δυστυχώς, δεν βρήκαμε άλλες πηγές, στοιχεία σχετικά με τον πληθυσμό του , εκείνης της εποχής ή επίσημη απογραφή μέχρι το 1922 και είμαστε επιφυλακτικοί, καθώς ο αριθμός δείχνει περιορισμένο αριθμό Μουσουλμάνων.
΄Όμως το γεγονός ότι σε μια συνεργασία του Α.Π.Θ,(Πανεπιστήμιο Θεσ/νίκης ) και του Πανεπιστημίου Μακεδονίας από το 2010 πραγματοποιείται ένα ερευνητικό έργο, από διεπιστημονική ομάδα με την ονομασία ” «Πολιτισμικό και Οικιστικό Απόθεμα των Ελληνικών Κοινοτήτων της Μικράς Ασίας, όπου γίνεται καταγραφή των κατοικιών της Μ. Ασίας, τα οποία ανήκαν σε ΄Ελληνες, οι οποίοι έφυγαν το 1922. Στις πόλεις και τα χωριά που επιλέχθηκαν βρίσκεται και το Εδιντζήκι, το οποίο επιβεβαιώνει την επικράτηση των Ελλήνων.
Έξαλλου, και στις δυο άλλες πόλεις Αρτάκη και Πάνορμο, που βρισκόταν σε απόσταση περίπου 10 χλμ από αυτή η κάθε μια, έχουμε την επικράτηση, εκείνη την περίοδο, του Ελληνικού στοιχείου.
Το 1878, η διπλανή Πάνορμος είχε 5800 Έλληνες και 630 άλλες εθνότητες και η Αρτάκη, το 1901 είχε 9.068 κατοίκους, από τους οποίους 6.511 ήταν ελληνορθόδοξοι, 2.400 Τούρκοι, 45 Αρμένιοι και 31 άλλες εθνότητες.
Για παλιότερες εποχές ο Evliya Çelebi *το 1659 γράφει στο βιβλίο του “Seyahatname,Το Οδοιπορικό”.
” Είναι μια τέλεια ιστορική πόλη με θέα σε βρύσες, πηγάδια, τάφους, τζαμιά, μπανιέρες, ιστορικά σπίτια, με γηγενείς κατοίκους Έλληνες και Αρμένιους”
Τον χαρακτηρίζει ” οικισμό των Ελλήνων που πριν την κατάκτηση των Τούρκων ”και ό,τι λεγόταν από τους ΄Ελληνες ” Phildar Pergas”
ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ
ΕΝΔΙΖΗΚΙ Είναι το Ελληνικό όνομα που δίνει το Οικουμενικό Πατριαρχείο το 1913.ΕΝΤΙΝΤΖΙΚ-EDINCIK-EDINCIK KOYU Η σημερινή ονομασία
ΑΔΡΙΑΤΙΑ Θεωρείται το αρχαιότερο όνομα της πόλης
AYDINCIK Όνομα το οποίο δόθηκε από τους Οθωμανούς, προς τιμήν του επικεφαλής των Οθωμανικών στρατευμάτων κατά την κατάληψη του, αναφέρεται και από τον Evliya Çelebi Γραφει ”Ο επικεφαλής του στρατού ήταν ο Aydin Bali Bey ”
PHILDAR PERGAS Η Ελληνική ονομασία που αναφέρει ο Evliya Çelebi, όπως εξηγεί ο ίδιος στο βιβλίο του ”σημαίνει ψηλό μέρος, βουνό, λόφο, προμαχώνας ”
ΨΗΓΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Η ίδρυση του Edincik χρονολογείται από το 4000 π.Χ. έως το 2500 π.Χ.
Η Ιστορία και η τύχη του, προφανώς, συνέπιπτε με την ιστορία της αρχαία Κυζίκου που μέχρι το 1063, κυριαρχούσε στην περιοχή,η απόσταση από αυτή είναι πολύ μικρή (5-6 χλμ) και από το λόφο που ήταν ο οικισμός και το κάστρο του άμεσα ορατή.
Για το κάστρο αυτό γράφει ο Evliya Çelebi ” το κάστρο είναι ένα μεγάλο και όμορφο κάστρο με σχήμα πενταγώνου, με θέα στη θάλασσα σε ένα ψηλό μέρος μισή ώρα μακριά από τη θάλασσα.”
Κατά καιρούς κατακτήθηκε από τους Πέρσες και κατά την διάρκεια των Ελληνιστικών χρόνων ευρίσκετο υπό την επιρροή των Μακεδόνων.
Τους οποίους διαδέχθηκαν οι Ρωμαίοι φυσικά για μεγάλο διάστημα πριν από αυτούς άνηκαν στο Βασίλειο του Πόντου
Την εποχή του Βυζαντίου ήταν μια μικρή πόλη με το όνομα Αδριάτια.
Το 1076 κατακτήθηκε από Σουλεϊμάν Μπέη,Έμεινε 30 χρόνια.
Το 1106 ήταν υπό την κυριαρχία των Βυζαντινών.
Για αρκετά χρόνια έως το 1304 στην περιοχή ελεγχόταν από τους Καταλανούς
Όταν το κατέλαβαν και πάλι οριστικά οι Οθωμανοί.
Ο ΟΙΚΙΣΜΟΣ
Ο Evliya Çelebi έγραφε
”Υπάρχουν σπίτια καλυμμένα με κόκκινα κεραμίδια, δύο χιλιάδες σπίτια με πασσάλους, παλαιό στυλ και βεράντα”
Από αυτά τα κτίσματα επέζησαν σήμερα πολλά, κάποια μάλιστα ειναι
σημαντικά για τους Οθωμανούς, όπως το Μεγάλο Τζαμί (1364, το Τζαμί Kümbet (1470)) που ανήκε στην περίοδο ίδρυσης του οθωμανικού κράτους στο Εδιτζίνκι.
Εκτός από αυτά ρωμαϊκά λουτρά όπως Ρωμαϊκά Λουτρά κ, Τζαμί Βυζαντινής Περιόδου , Τζαμί Ούλου, ΙΙ. Τα έργα της οθωμανικής εποχής, όπως το μπάνιο Μahmut, Το Candemir Bey Υπήρχε δε και βυζαντινό ανάκτορο, το οποίο σήμερα είναι γνωστό ως “Yanik Selvi”
Οι τότε κατοικίες και κυρίως της μετέπειτα περιόδου στο ίδιο στυλ υπάρχουν και σήμερα θεωρούνται σημαντικές και Ελληνικός και για το λόγο αυτό η ομάδα των επιστημόνων (Αρχιτέκτονες,Μηχανικοί,Ιστορικοί,Αρχαιολόγοι κ.α. )του Προγράμματος «Πολιτισμικό και Οικιστικό Απόθεμα των Ελληνικών Κοινοτήτων της Μικράς Ασίας» πήγαν στο Ενδιζηκι και κατέγραψαν ό,τι βρήκαν, σύντομα δε θα τα παρουσιάσουν το αποτέλεσμα της εργασία τους.
Η ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΤΟ 1659 ΤΟΥ Evliya Çelebi
Για την αμπελουργία
” Πρόκειται για αμπελώνα και κήπο. Οι αμπελώνες και οι κήποι είναι πάρα πολλοί για να μετρήσουμε.”
Για παζάρι που γινόταν ” ένα παζάρι,με όλα τα είδη των συναλλαγών,και γαι την παραγωγή αλεύρων που προωθείται στην Κων/πολη κάθε χρόνο, με το χέρι τους, πενήντα χιλιάδες σάκοι λευκού αλεύρου έρχονται στην Κωνσταντινούπολη, το αλεύρι σίτου είναι νόστιμο και πιο νόστιμο από το σιτάρι της Δαμασκού”
Και για την ναυτιλία
”Ο λαός τους γίνεται πλοιοκτήτες, ναυτικοί, και μυλωνάδες για σιτάρια.”
Η ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΚΑΙ Η ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ 1919-1922
Το 1920 ο Ελληνικός στρατός είχε καταλάβει την πόλη Εδιτζήκι την Αρτάκη και την
Πάνορμο που έγινε έδρα της στρατιωτικής διοίκησης στο πλαίσιο της Μικρασιατικής Εκστρατείας, μέχρι τον Αύγουστο του 1922.
Στις 18/9/1922 ο στρατός αποχώρισε με το πολεμικό πλοίο Αβέρωφ.
Μάλιστα, προς το τέλος της παρουσίας του Ελληνικού στρατού έγιναν 2 μάχες πολύ κοντά στην Πάνορμο, η μια στην τοποθεσία Μπαιράμ Τεπέ στις 3/9/1922 και η άλλη λίγο αργότερα κοντά στο Ντελικλί.
ΤΟ ΕΝΔΙΤΖΙΚ ΣΗΜΕΡΑ
Ο πληθυσμός του Edincik Balikesir είναι περίπου 6.000 κάτοικοι και ο πληθυσμός του είναι σχεδόν ο ίδιος σε όλες τις μετρήσεις (μετά το 1950).
Είχε μεγάλη εμπορική κίνηση επειδή βρισκόταν πάνω στο δρόμο Canakkale-Bandirma-Bursa.
Όμως, το εμπόριο δεν είναι τόσο ζωντανό όσο παλιά, καθώς ο νέος και διευρυμένος δρόμος που έγινε αργότερα περνά 2 χλμ. Νότια του οικισμού
Η απασχόληση σήμερα :
Υπάρχει η σηροτροφία, και λέγεται ότι υπάρχουν αρκετά βυρσοδεψεία και τα ναυπηγεία
Σήμερα,η αμπελοκαλλιέργεια και η ελαιοκαλλιέργεια γίνεται σε μεγάλη έκταση στην περιοχή το χωριό που είναι διάσημο για τους αμπελώνες του.
Τα πουλερικά αποτελούν, επίσης, σημαντική πηγή βιοπορισμού.
* Η Παρουσίαση του Ερευνητικού Έργου «Πολιτισμικό και Οικιστικό Απόθεμα των Ελληνικών Κοινοτήτων της Μικράς Ασίας» έγινε στις 6 Ιουνίου 2018 στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών στην Θεσ/νίκη . Τα αποτελέσματα των ερευνών τους θα δημοσιευτούν, σύντομα, στο διαδίκτυο.
** Έβλια Τσελέμπι (πραγματικό όνομα Mehmed Zilli) γεννήθηκε το 1611 και πέθανε το 1682 ήταν Τούρκος εξερευνητής που ταξίδεψε μέσα από την επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και γειτονικών εδαφών για μια περίοδο σαράντα ετών, καταγράφοντας τις παρατηρήσεις του σε ένα βιβλίο με τον τίτλο ” Seyahatname (“Βιβλίο Ταξιδιού)
Υ.Γ ΘΕΡΜΗ ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ
Αν κάποιος φίλος έχει πληροφορίες για την τύχη των κατοίκων από το Ενδιτζήκι και που εγκαταστάθηκαν,μετά το 1922 ( Ελλήνων ή Αρμενίων ) θα χαρούμε αν τις μοιραστεί μαζί μας
