Το πρόγραμμα που χρηματοδοτεί ο Αγωγός TAP έρχεται να αναβαθμίσει την ελληνική κτηνοτροφική παραγωγή με νέες τεχνολογίες και αποδοτικές καινοτομίες.
Η ευωχία του ελληνικού Πάσχα, κατά τον Αλ. Παπαδιαμάντη, προϋποθέτει «ψητὰ τῆς σούβλας καὶ φιάλας ξανθοῦ ρητινίτου», δηλαδή οβελίες κι άφθονη ρετσίνα. Αυτές τις ημέρες, οι αγορές κρέατος στη χώρα μας σφύζουν από κόσμο που κάνει τα ψώνια του για να γεμίσει το πασχαλινό τραπέζι. Χρόνο με τον χρόνο, ωστόσο, οι καταναλωτές γίνονται ολοένα και πιο επιλεκτικοί: η οικονομική κρίση, το φαινόμενο των παράνομων ελληνοποιήσεων ζώων, οι πολύ υψηλές τιμές που δεν συμβαδίζουν με την ποιότητα, ο υπερβάλλων ανταγωνισμός, οδηγούν τους Έλληνες στην εκλεκτικότητα. Μπορεί, όμως, η ελληνική κρεαταγορά να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες απαιτήσεις των καταναλωτών και να τους «κερδίσει»;
Η απάντηση μπορεί να γίνει καταφατική, αλλά ο δρόμος μέχρις εκεί είναι μακρύς. Παρότι η Ελλάδα κατατάσσεται 3η στην Ευρώπη σε ζωικό πληθυσμό αμνοεριφίων, εμφανίζει αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο. Αν και αναδεικνύεται επίσης 3η χώρα στην ΕΕ στην παραγωγή κατσικίσιου γάλακτος, η χρήση του περιορίζεται κατά κύριο λόγο στην παραγωγή φέτας. Παρά το γεγονός ότι στη χώρα μας εκτρέφονται περίπου 9 εκατομμύρια πρόβατα και 4,5 εκατομμύρια γίδια, οι καταναλωτές εξακολουθούν να επιλέγουν αμνοερίφια από το εξωτερικό, κυρίως από τις όμορες χώρες, αλλά και από τη… Νέα Ζηλανδία. Επιπλέον, και οι «ελληνοποιήσεις» αποτελούν μάστιγα για τον κλάδο, ο οποίος, παρότι αποφέρει σημαντικά οφέλη στην εθνική οικονομία, θα μπορούσε να πετύχει πολλά περισσότερα. Εφόσον, βέβαια, πειστεί ότι πρέπει να εξελιχθεί.
Ανάγκη βελτίωσης
Τα τελευταία χρόνια η εκτροφή μικρών μηρυκαστικών έχει καταστεί οικονομικά ασύμφορη και ο ελληνικός τρόπος εκτροφής -παραδοσιακός, εντατικός και ημιεντατικός- είναι παρωχημένος, με αποτέλεσμα την αδυναμία ανάδειξης του γενετικού υλικού των ελληνικών φυλών και των παραγόμενων προϊόντων. Ταυτόχρονα, η αγελαδοτροφία αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα λόγω της εκτόξευσης του κόστους παραγωγής και του αυξανόμενου ανταγωνισμού, καθώς ο τομέας καλείται να αντιμετωπίσει σύγχρονες και άρτια οργανωμένες γαλακτοπαραγωγικές εκμεταλλεύσεις στην Ευρώπη, με αγελάδες υψηλής παραγωγικότητας.
Επομένως, αιγοπροβατοτροφία και αγελαδοτροφία θα πρέπει να μπουν γρήγορα σε ρότα εκσυγχρονισμού και να καρπωθούν στο έπακρο το «δώρο» των γεωμορφολογικών και κλιματικών γνωρισμάτων της Ελλάδας που λειτουργούν ιδιαίτερα ευνοϊκά – κυρίως στην εκτροφή αμνοεριφίων. Οι Έλληνες κτηνοτρόφοι καλούνται, δηλαδή, να αξιοποιήσουν και να ενσωματώσουν στις εκτροφές τους νέες τεχνολογίες και καινοτομίες, βασισμένες σε διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους – όπως τη Γενετική, τη Βιοχημεία, τη Μικροβιολογία, τη Γεωπονία, την Κτηνιατρική κ.α.-, ώστε να ευδοκιμήσουν.
«ΕΥΔΟΚΙΜΗ ΓΗ»
Σε αυτήν την αναγκαία αναβάθμιση έρχεται να βάλει το πολύτιμο λιθαράκι του το πρόγραμμα «ΕΥΔΟΚΙΜΗ ΓΗ», μία επένδυση που υπερβαίνει το 1 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για πρόγραμμα ενίσχυσης της Αγροδιατροφικής Εκπαίδευσης που υλοποιείται με χρηματοδότηση του Διαδριατικού Αγωγού Φυσικού Αερίου (TAP) σε συνεργασία με το Ίδρυμα Μποδοσάκη, στο πλαίσιο του ευρύτερου Προγράμματος Κοινωνικών και Περιβαλλοντικών Επενδύσεων του TAP. Η Αμερικανική Γεωργική Σχολή (ΑΓΣ) και το Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων Βιοεπιστημών (ΙΝΕΒ) του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) μετέχουν στο πρόγραμμα ως φορείς υλοποίησης.
Η πρωτοβουλία, η οποία πραγματοποιείται και στις τρεις Περιφέρειες της Βόρειας Ελλάδας από τις οποίες διέρχεται ο αγωγός, αφορά σε εκπαιδευτικές και εφαρμοσμένες βιοτεχνολογικές δραστηριότητες. Σκοπός του προγράμματος είναι να υποστηρίξει την καλλιέργεια, το μάρκετινγκ και την πώληση αγροδιατροφικών προϊόντων ή ποικιλιών με δυναμική: προϊόντων που παράγονται τοπικά σε περιοχές κατά μήκος της όδευσης του αγωγού, όπως μέλι και μελισσοκομικά προϊόντα, ελιές και ελαιόλαδο, αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά, φασόλια, καρποφόρα δένδρα, πετιμέζι, πιπεριές, και, φυσικά, κτηνοτροφικά προϊόντα.
Από την πρώτη στιγμή που το πρόγραμμα προκηρύχθηκε το ενδιαφέρον ήταν ιδιαίτερα αυξημένο. Συνολικά περίπου 600 ωφελούμενοι, κτηνοτρόφοι, μελισσοκόμοι και γεωργοί, παρακολούθησαν εξειδικευμένα σεμινάρια από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο του 2019. Διάστημα κατά το οποίο οι επιστήμονες της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής παρέδωσαν σχεδόν 2.080 ώρες εκπαίδευσης και κατάρτισης ανά τη Βόρεια Ελλάδα.
Ένεση τεχνογνωσίας στην Κεντρική Μακεδονία
Σε ό,τι αφορά την Κεντρική Μακεδονία, που διαθέτει τον μεγαλύτερο αριθμό γαλακτοπαραγωγών βοοειδών σε ποσοστό 25,7%, με το 43,5% εξ αυτών να βρίσκεται στον νομό Θεσσαλονίκης, το ενδιαφέρον εστιάστηκε, μεταξύ άλλων, στην αιγοπροβατοτροφία και την αγελαδοτροφία. Μέσω της παροχής επιστημονικής εκπαίδευσης και κατάρτισης σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο, ο απώτερος σκοπός του προγράμματος για την περιοχή είναι η βελτίωση, η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός των κτηνοτροφικών μονάδων, αλλά και η μεγιστοποίηση του εύρους δραστηριότητάς τους.
«Η ανταγωνιστικότητα των παραγόμενων ζωικών προϊόντων αποτελεί προϋπόθεση για την αειφόρο ανάπτυξη της κτηνοτροφίας. Είναι, λοιπόν, σημαντική η επισήμανση των μοναδικών χαρακτηριστικών και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων του κρέατος και των γαλακτοκομικών προϊόντων από τοπικές περιοχές ή και αυτόχθονες φυλές», λέει στη Voria.gr η Βίκυ Κρυσταλλίδου, υπεύθυνη Προγραμμάτων Ζωικής Παραγωγής της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής και Project Manager του «ΕΥΔΟΚΙΜΗ ΓΗ».
Όπως εξηγεί η κα. Κρυσταλλίδου, «το πρόγραμμα “EΥΔΟΚΙΜΗ ΓΗ” για την κτηνοτροφία της Κεντρικής Μακεδονίας περιλάμβανε εκπαίδευση και συμβουλευτική σε ό,τι αφορά τις βασικές παραμέτρους της εκτροφής. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονταν η διατροφή, η αναπαραγωγή, η υγεία και η ευζωία, καθώς και η εισαγωγή στην κτηνοτροφία ακριβείας. Μεταφέρθηκε, επίσης, τεχνογνωσία σε θέματα μεταποίησης, ασφάλειας και ιχνηλασιμότητας, καθώς και της εφαρμογής συστημάτων διασφάλιση ποιότητας. Η εστιασμένη εκπαίδευση σε αυτόν τον σημαντικό κλάδο της πρωτογενούς παραγωγής ολοκληρώθηκε με την εκμάθηση τεχνικών marketing και branding».
Έτσι, λοιπόν, στην Κεντρική Μακεδονία, πραγματοποιήθηκαν συνολικά 54 εκπαιδεύσεις, κατανεμημένες ισόποσα σε αγελαδοτροφία και αιγοπροβατοτροφία. Οι ώρες εκπαίδευσης έφτασαν τις 324 και οι ωφελούμενοι ήταν συνολικά 64 (23 για την πρώτη και 41 για τη δεύτερη).
Άνω Ορεινή Σερρών
Ένας από τους ωφελούμενους στην Κεντρική Μακεδονία είναι ο Σταύρος Δελεφέρης, ο οποίος διαθέτει μονάδα εκτροφής αιγοπροβάτων της ελληνικής φυλής των Σερρών στην Άνω Ορεινή που αποτελεί την περιοχή με τη μεγαλύτερη παραγωγή αρνίσιου κρέατος στην Κεντρική Μακεδονία. Το σερραϊκό αιγοπρόβατο, που εκτρέφεται κυρίως στην πεδιάδα των Σερρών, είναι πρώιμη και εύκολα παχυνόμενη φυλή που παράγει άριστους αμνούς γάλακτος.
«Ενημερωθήκαμε για το συγκεκριμένο πρόγραμμα από τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Προβατοτρόφων Φυλής Σερρών, “Στρυμών”, και ενθουσιάστηκα. Κατευθείαν σκέφτηκα ότι είναι ένας πολύ καλός τρόπος να στηρίξουμε τη φυλή των προβάτων μας, που έχει άριστη κρεατοπαραγωγή. Έτσι, αποφάσισα να ενταχθώ στην “ΕΥΔΟΚΙΜΗ ΓΗ”», λέει αρχικά στη Voria.gr ο κ. Δελεφέρης, που τη δεδομένη περίοδο εκτρέφει 20 ζώα, κατά κύριο λόγο για κρεατοπαραγωγικό σκοπό, και είναι πρόεδρος της Ένωσης Νέων Αγροτών (ΕΝΑ) Σερρών.
Νέος κτηνοτρόφος, έχοντας αρχίσει την ενασχόλησή του με την αιγοπροβατοτροφία μόλις το 2009 και μάλιστα χωρίς… πατρογονική σχέση με το αντικείμενο, ο Σταύρος διαπίστωσε από το ξεκίνημα της σταδιοδρομίας του ότι σημαντικότερο όλων είναι να εξελίσσεσαι. «Δεν μπορείς να δηλώνεις μόνο κτηνοτρόφος τη σημερινή ημέρα, πρέπει να είσαι πρώτα επιστήμονας, γιατί ο τομέας μας δεν πρέπει να αρκείται στο εμπειρικό. Προκύπτουν και καινούργια πράγματα τα οποία, εάν θες να κάνεις σωστά τη δουλειά σου, πρέπει να τα παρακολουθείς από κοντά και να τα αξιοποιείς στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό», εξηγεί.
Αιγοπρόβατα της φυλής Σερρών στη μονάδα του ωφελούμενου από το πρόγραμμα «ΕΥΔΟΚΙΜΗ ΓΗ», Σταύρου Δελεφέρη
Αιγοπρόβατα της φυλής Σερρών στη μονάδα του ωφελούμενου από το πρόγραμμα «ΕΥΔΟΚΙΜΗ ΓΗ», Σταύρου Δελεφέρη
«Παρότι παρακολουθούσα συχνά σεμινάρια, η εκπαιδευτική διαδικασία της ΕΥΔΟΚΙΜΗΣ ΓΗΣ ήταν στο σύνολό της αξιοποιήσιμη, διδαχθήκαμε για κρίσιμα ζητήματα που μας αφορούν. Μάθαμε πώς να ταΐζουμε καλύτερα τα ζώα, πώς να αντιμετωπίζουμε σωστά και έγκαιρα τις ασθένειες, τι να προσέχουμε στη διατροφή τους, πώς να διεξάγουμε ιδανικά τις γέννες κ.ά.», λέει ο κ. Δελεφέρης και προσθέτει: «Σε ό,τι αφορά το πρακτικό σκέλος, επισκέφθηκαν τη μονάδα μου επιστήμονες, κτηνίατροι και ειδικοί. Επέβλεψαν τις εγκαταστάσεις και με συμβούλεψαν σχετικά με το πώς πρέπει να γίνεται σωστά η συντήρησή τους, πώς πρέπει να αερίζεται ο χώρος, πού πρέπει να δίδεται έμφαση ώστε να πετύχω το ιδανικό. Ακόμη-ακόμη, και για το πολύ σημαντικό θέμα των εμβολίων, τα οποία θα πρέπει να γίνονται στην ώρα τους, καθώς και για γενετικά ζητήματα».
«Έμαθα πράγματα που αγνοούσα κι αυτά, πλέον, ανήκουν στην κατηγορία ζητημάτων που δίνω περισσότερο βάρος. Για παράδειγμα, η διατροφή των ζώων: στην αρχή τούς παρείχα μόνο τριφύλλι και καλαμπόκι, ενώ, μετά το πρόγραμμα, το σιτηρέσιο ήταν εμπλουτισμένο και μεικτό. Αποτελείται πια από κριθάρι, σόγια, πίτουρο και άλλα στοιχεία, στις ανάλογες ποσότητες, καθώς και ισορροπιστή, δηλαδή ιχνοστοιχεία που χρειάζονται τα αιγοπρόβατα», τονίζει ο νεαρός κτηνοτρόφος και επισημαίνει: «Μετά από όλες αυτές τις προτροπές, τις οποίες εφάρμοσα και συνεχίζω να εφαρμόζω πιστά, τα ζώα είναι υγιέστατα, αναπτύσσονται καλύτερα και η παραγωγή αυξάνεται. Πρόκειται για μια πολύ μεγάλη και αισθητή διαφορά, μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα».
Ο Σταύρος, καταλήγοντας, σημειώνει ότι κρατά και επιδιώκει ακόμα και σήμερα επαφές με τους ειδικούς, ώστε να ενημερώνεται σωστά, και υπογραμμίζει ότι τέτοιου είδους προγράμματα είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία.
Πεντάλοφος Θεσσαλονίκης
Ένας ακόμη ωφελούμενος παραγωγός από την «ΕΥΔΟΚΙΜΗ ΓΗ» είναι ο Σωτήρης Γιόφκας, από τη Θεσσαλονίκη. Σε αντίθεση με τον Σταύρο, ο 33χρονος Σωτήρης γνώρισε την κτηνοτροφία από μικρό παιδί. Κι αυτό γιατί ο πατέρας του διατηρούσε εδώ και δεκαετίες μια μικρή αγελαδοτροφική μονάδα στον Πεντάλοφο, για γαλακτοπαραγωγή. Έτσι, δεν ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να κολλήσει το «μικρόβιο» της κτηνοτροφίας και να ασχοληθεί με αυτή από τα εφηβικά του χρόνια και, μάλιστα, δυναμικά.
Οι εγκαταστάσεις της αγελαδοτροφικής μονάδας του Σωτήρη Γιόφκα, στον Πεντάλοφο Θεσσαλονίκης
Οι εγκαταστάσεις της αγελαδοτροφικής μονάδας του Σωτήρη Γιόφκα, στον Πεντάλοφο Θεσσαλονίκης
Ανέπτυξε και σχεδόν τριπλασίασε τις εκτρεφόμενες αγελάδες της οικογενειακής μονάδας, από περίπου 40 το 2005, όταν ξεκίνησε, σε 120 σήμερα. Και δεν έμεινε εκεί, αφού μπήκε σε διαδικασία αναζήτησης νέων, πιο παραγωγικών μεθόδων, σε μια προσπάθεια να επεκτείνει τις γνώσεις του στο αντικείμενο. «Δεν ήθελα να συνεχίσω κάτι βασιζόμενος μόνο στην εμπειρία της παλιάς και, κατά πάσα πιθανότητα, παρωχημένης προσέγγισης στην αγελαδοτροφία. Ήθελα να μάθω νέα πράγματα, καινοτομίες, που θα αύξαναν και θα βελτίωναν ποιοτικά την παραγωγή μου. Ήταν ένα πραγματικό μάθημα», λέει χαρακτηριστικά στη Voria.gr ο Σωτήρης, του οποίου η μονάδα δραστηριοποιείται στην άμελξη (άρμεγμα).
Σε αυτήν την αναζήτηση έμαθε για το πρόγραμμα ΕΥΔΟΚΙΜΗ ΓΗ που χρηματοδοτεί ο ΤΑΡ, και εντάχθηκε άμεσα. «Τα σεμινάρια, στο πρώτο σκέλος της εκπαίδευσης, ήταν διαφωτιστικά, μου άνοιξαν τα μάτια σε πολλά θέματα στα οποία, μέχρι τότε, δεν υπολόγιζα, δεν έδινα ιδιαίτερη σημασία ή αγνοούσα παντελώς. Εκεί απέκτησα αρκετές γνώσεις, ιδίως στη διατροφή των ζώων, που, τώρα πια, αξιοποιώ συστηματικά και δρέπω τους καρπούς», τονίζει ο Σωτήρης Γιόφκας.
Ιδιαίτερα παραγωγική για τον ίδιο ήταν και η επίσκεψη στη μονάδα του από κτηνιάτρους και ζωοτέχνες. «Μου έδειξαν τρόπους με τους οποίους θα μπορούσα να ενισχύσω την παραγωγή και μυστικά που δεν γνώριζα για τη βελτίωση των συνθηκών στις εγκαταστάσεις μας, ακόμη και πώς να αποθέτω την τροφή στο παχνί», τονίζει, ενώ, όπως λέει, οι συζητήσεις και τα σεμινάρια με τους ειδικούς τού διεύρυναν τους επιχειρηματικούς ορίζοντες για «άνοιγμα» και στην τυροκομία στο άμεσο μέλλον.
Event στις Σέρρες
Σύμφωνα με την κα. Κρυσταλλίδου, πιθανώς μέσα στον Μάιο, θα πραγματοποιηθεί από την Αμερικανική Γεωργική Σχολή ένα μεγάλο event στο πλαίσιο ανάδειξης στο κοινό της ωφέλειας του προγράμματος και των προοπτικών που ανοίγει στους παραγωγούς. Ως τόπος έχουν επιλεγεί οι Σέρρες, που αποτελούν και κομβική περιοχή για την αιγοπροβατοτροφία, και το βασικό μήνυμα που επιδιώκει να περάσει η εκδήλωση θα είναι: «Ναι, μεν, να παράγουμε, αλλά να παράγουμε σωστά».
Πασχάλης Μεντίζης
