Από τον
Κωνσταντίνο Χολέβα
Από υπουργικά χείλη ακούσαμε την ανιστόρητη διατύπωση ότι δήθεν πολλοί συνεργάτες του Παύλου Μελά ήσαν «Σλαβομακεδόνες». Λάθος τεράστιο. Επρόκειτο για σλαβόφωνους – δίγλωσσους κατοίκους της Μακεδονίας, οι οποίοι εκκλησιαστικά ακολούθησαν το Πατριαρχείο και όχι τη Βουλγαρική Εξαρχία και εθνικά τάχθηκαν με το μέρος του Ελληνισμού και όχι του βουλγαρισμού. Οι Ελληνες αυτοί μιλούσαν στο σπίτι και στις συναλλαγές τους ένα ιδίωμα ανάμεικτο από αρχαιοελληνικές και βουλγαρικές λέξεις. Τούτο, όμως, δεν σήμαινε ότι αισθάνονταν Βούλγαροι. Αλλωστε, το γλωσσικό αυτό ιδίωμα χρησιμοποιούσαν και πολλοί Αθίγγανοι και Τούρκοι της δυτικής και της κεντρικής Μακεδονίας. Ηταν ένα γλωσσικό μόρφωμα εμπορικής συνεννοήσεως, μία lingua franca.
Οι σλαβόφωνοι ήσαν ουσιαστικά δίγλωσσοι, διότι γνώριζαν και την ελληνική. Οι περισσότεροι από αυτούς αγωνίσθηκαν από το 1878 μέχρι το 1908 υπέρ της ελληνικότητος της Μακεδονίας και κατά της Μεγάλης Βουλγαρίας. Οι Βούλγαροι εξαρχικοί τούς αποκαλούσαν περιφρονητικά «γραικομάνους», δηλαδή φανατικά στραμμένους προς τον Ελληνισμό. Ο Καπετάν Κώττας (Κωνσταντίνος Χρήστου), συνεργάτης του μητροπολίτου Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη, απαγχονίσθηκε το 1904 από τους Τούρκους στο Μοναστήρι φωνάζοντας στο σλαβόφωνο ιδίωμα «Ζήτω η Ελλάς»!
Χαρακτηριστική είναι η διακήρυξη των σλαβόφωνων και βλαχόφωνων Ελλήνων κατοίκων του Μοναστηρίου το 1903, οι οποίοι γράφουν προς τη γαλλική κυβέρνηση: «Είτε λαλούμεν ελληνιστί, είτε σλαβιστί, είτε βλαχιστί, ουχ ήττον εσμέν (δηλ. είμαστε) Ελληνες»!
Ιδιαίτερη πολιτική φόρτιση πήρε η ονομασία «Σλαβομακεδόνες» κατά την περίοδο 1943-1944. Τότε υπήρχαν στη δυτική και την κεντρική Μακεδονία ολιγάριθμοι συμπατριώτες μας, οι οποίοι εντάχθηκαν στη βουλγαρική προπαγάνδα και προέβησαν σε σφαγές εναντίον Ελλήνων. Μην ξεχνούμε ότι οι Βούλγαροι φασίστες ήσαν η τρίτη κατοχική δύναμη μαζί με τους Γερμανούς του Χίτλερ και τους Ιταλούς του Μουσολίνι. Οταν, όμως, άρχισε να καταρρέει ο άξονας φασισμού – ναζισμού με τις πρώτες νίκες των Συμμάχων, τότε οι συνεργάτες της βουλγαρικής Οχράνα στη Μακεδονία αποφάσισαν να αλλάξουν ιδεολογία και εθνικότητα. Μέσα σε μία νύχτα από βουλγαρόφιλοι ακροδεξιοί έγιναν Γιουγκοσλάβοι αριστεροί, οπαδοί του Τίτο. Και τους εξυπηρέτησε ο τεχνητός όρος «Σλαβομακεδόνες». Είναι μάλιστα γνωστή και η δράση του σλαβομακεδονικού ΕΑΜ, του αποσχιστικού ΣΝΟΦ με τα σλαβικά αρχικά του, που συνεργάσθηκε με το ΚΚΕ παρά τις επιμέρους διαφωνίες. Τα γεγονότα περιγράφονται στο δίτομο έργο του καθηγητή του ΑΠΘ Ιωάννη Κολιόπουλου με τίτλο «Λεηλασία φρονημάτων».
Την ονομασία «Σλαβομακεδόνες» χρησιμοποίησαν και ορισμένοι αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος την περίοδο 1946-49, οι οποίοι αγωνίσθηκαν με αίτημα να αποσχισθεί η Μακεδονία από την Ελλάδα, σε συνεννόηση με τους Γιουγκοσλάβους παρτιζάνους του Τίτο. Συμπέρασμα: Ας σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε τον όρο «Σλαβομακεδόνες», διότι είναι λανθασμένος, διπλωματικά επικίνδυνος και ιστορικά ταυτισμένος με κινήματα που επιδίωκαν τον εδαφικό ακρωτηριασμό της πατρίδας μας.
*Πολιτικός επιστήμων
