ΑΡΧΙΜ. ΠΑΪΣΙΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ ΦΙΛΩΤΑ
Καλή Τεσσαρακοστή!
Η νηστεία για τον ορθόδοξο χριστιανό ενώ δεν αποβλέπει σε στόχο δίαιτας αλλά σε τρόπο επικοινωνίας του ανθρώπου με τον Θεό, εντούτοις είναι και τρόπος δίαιτας, αφού επιτρέπει ορισμένες τροφές ενώ άλλες όχι. Η νηστεία είναι τρόπος επικοινωνίας με τον Θεό, διότι παρέχει στον άνθρωπο την δυνατότητα να μετέχει των ακτίστων ενεργειών και με την Χάρι του Θεού να καθαίρεται από τα πάθη αλλά και να προχωρά στην συνέχεια πάλι με την Χάρι φωτιζόμενος ελκύοντάς την, με την νηστεία και την προσευχή. Εξηγήσαμε, ότι οι άκτιστες ενέργειες είναι το μόνο που μας φέρνει σε επικοινωνία με όσα έχει ο Θεός, διότι ούτε κατ’ ουσίαν, ούτε καθ’ υπόστασιν ερχόμαστε σε κοινωνία μα τον Θεό, αφού ως προς την ουσία Του και ως προς τις υποστάσεις Του ο Θεός είναι αμέθεκτος από εμάς. Αν ο Θεός, ως υπερβατικός ήταν τελείως αμέθεκτος από τον άνθρωπο και δεν υπήρχε τίποτα που να μας ενώνει με τον Κύριο μας δεν θα σωζόμασταν. Όμως ο Θεός δια της Χάριτός του, αυτή είναι οι άκτιστες ενέργειες Του, μας θεραπεύει, μας φωτίζει και μας θεώνει. Αυτό σημαίνει ότι ο Θεός δεν είναι απόμακρος, κάπου στο υπέρ πέραν, αλλά επεμβαίνει στην ζωή μας όταν εμείς θελήσουμε και όταν συνεργήσουμε να καθαρισθούμε από τα πάθη με τον αγώνα εναντίον τους και την μετάνοια. Σε αυτά τα πλαίσια πρέπει να δούμε την μόνο την νηστεία αλλά και καθ’ ολοκληρίαν όλη την ορθόδοξη ασκητική, δηλαδή, την πρακτική πλευρά του αγώνα, όλα όσα κάνουμε για να συμορφώσουμε την ψυχή μας όπως θέλει ο Θεός, και αυτό είναι το καθ’ ομοίωσιν, η δυναμική προοπτική του κατ’ εικόνα. Ξεκινούμε απ’ το κατ’ εικόνα που είμαστε πλασμένοι από τον Θεό και φτάνουμε στο καθ’ ομοίωσιν που μας χάρισε με την δική μας ελευθερία και την άσκηση της βουλήσεως. Και αυτό είναι η νηστεία άσκηση βουλήσεως για να συμορφωθούμε. Γιατί πρέπει να γίνει αυτό; Διότι ο άνθρωπος έχει το παθητικό της ψυχής, θυμό και επιθυμία, τα οποία τα στρέφει στην αμαρτία. Το παθητικό όμως ενώνει την πνευματική του φύση με τον βιολογικό του οργανισμό, και αν το σώμα δεν το χαλιναγωγούμε από τα πάθη δεν μπορεί και η ψυχή να λάβει την Χάρι για να έχει κοινωνία με τον Θεό δυναμικά, αφού δεν θα μπορεί να κοινωνήσει μαζί Του με το να μένει στην αμαρτία. Το να γίνεται ο άνθρωπος μέτοχος των ακτίστων ενεργειών που τον οδηγούν περαιτέρω στον φωτισμό και την θέωση δεν λειτουργεί αυτόματα χωρίς τον αγώνα για κάθαρση. Η κάθαρση γίνετσι όμως με την νηστεία και την προσευχή καθώς και με άλλες αρετές. Επομένως, με την νηστεία έχουμε έναν στόχο και συνάμα ένα μέσο, ένα εργαλείο να καταστούμε δεκτικοί της Χάριτος του Θεού. Όσοι με την Χάριν του Θεού κρατούν το τριήμερο, δηλαδή, την τριήμερη νηστεία με ασιτία ή και όλες τις πρώτες ημέρες μέχρι και την Παρασκευή της πρώτης εβδομάδος της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής με πλήρη αποχή από τροφές διαπιστώνουν ότι πρακτικά υπάρχει δυσκολία που ποικίλει από άτομο σε άτομο. Ορισμένοι πιστοί δυσκολεύονται πάρα πολύ, γι’ αυτό και προτείναμε, τουλάχιστον, μια κούπα ελληνικό καφέ στις 15:00 ή στις 21:00, ενδεχομένως και τους δύο. Η νηστεία που κάνουμε δεν πρέπει να είναι σωματοκτόνος αλλά παθοκτόνος, γι’ αυτό στοχεύουμε να πετύχουμε τον στόχο μας, όσο γίνεται καλύτερα, χωρίς να δημιουργούμε πρόβλημα είτε στον οργανισμό είτε στα πνευματικά μας καθήκοντα. Υπάρχουν άνθρωποι υγιείς μεν αλλά υποτασικοί, υπάρχουν επίσης πρόσωπα που ενώ δεν έχουν σάκχαρο παρουσιάζουν, ωστόσο, κάποιες υπογλυκαιμίες ή τέλος πάντων υπάρχουν άνθρωποι με έντονη δραστηριότητα ή ασθενή κράση που το λέει όμως η καρδιά τους να νηστέψουν. Δεν είναι κακό να βοηθήσουν τον αγώνα τους με έναν καφέ εκεί που είναι έτοιμοι να τον εγκαταλείψουν τελείως λόγω δυσκολίας. Πάντοτε, το ζητούμενο είναι τι μπορούμε να κάνουμε, τι είναι εφικτό!
Αν δύναται κανείς να νηστέψει αυστηρά -δεν εννοώ ότι για τον χριστιανό είναι προαιρετική η νηστεία αλλά εννοώ, αν θέλει και μπορεί να την κρατά σωστά, όπως προβλέπει η εκκλησιαστική Παράδοση- στην συνέχεια της Τεσσαρακοστής μπορεί να κάνει ενάτες με ξηροφαγία. Ενάτες είναι να τρώμε μια φορά έπειτα από τις 3 μ.μ. και ξανά την άλλη ημέρα. Το Σαββατοκύριακο όμως δεν κάνουμε Θ’ Ώρα ως προς τα γεύματα. Τρώμε το διήμερο φαγητό καλής θρεπτικής αξίας με αρκετό λάδι και δύο και τρία γεύματα και, βέβαια, επιτρέπεται ο οίνος καθώς και όλα τα άλλα αλκοολούχα ποτά. Την δεύτερη τουλάχιστον εβδομάδα των νηστειών, αφού την πρώτη κάναμε ασιτία, ο αγώνας μας στην νηστεία είναι να κάνουμε ξηροφαγία, να μην φάμε δηλαδή μαγειρεμένο φαγητό αλλά ψωμί με κάποιες ελιές, κρεμμύδι, κάποια ωμά λαχανικά -προσέξτε δεν είναι καλό να τρώγονται ορισμένα λαχανικά ωμά, όπως το μπρόκολο, το κουνουπίδι, τα λαχανάκια Βρυξελλών κ.α.- όμως άλλα λαχανικά όπως μαρούλι, λάχανο, καρότα μπορούμε να τρώμε ωμά. Τα φρούτα, οι ξηροί καρποί και, βέβαια, το ταχίνι βοηθά πάρα πολύ. Αυτό μπορεί κανείς να το χτυπά με το κουταλάκι στο φλυτζάνι σε ζεστό νερό όπως τον γερμανικό καφέ και στην συνέχεια να προσθέτει καφέ, κακάο ή κάτι άλλο για το ρόφημα. Στην νηστεία της ξηροφαγίας ενδείκνυνται τα φιστίκια διότι δημιουργούν αίσθημα χόρτασης και κορεσμού περισσότερο από τους άλλους ξηρούς καρπούς.
Όσοι έχετε πολλά κιλά και θέλετε να χάσετε βάρος την ξηροφαγία αξιοποιήστε την με πολλά φρούτα που έχουν αρκετά σάκχαρα για να γίνουν καύσεις στα λίπη που έχουμε στον οργανισμό. Όσοι έχουν αδυναμία επιβάλλεται να τρώνε πορτοκάλια και αμύγδαλα. Όσοι εργάζονται πολλές ώρες πνευματικά και σε γραφεία γι’ αυτούς καλά είναι τα καρύδια και το αβοκάντο μαζί με μέλι. Πολύ καλό ρόφημα για την νηστεία είναι το άγριο τριαντάφυλλο, γνωστό ως κυνόροδο που ενισχύει και την άμυνα και τις αντοχές του οργανισμού.
Εννοείται ότι όταν ξηροφαγούμε τρώμε μία φορά. Αν το γεύμα δεν μας καλύπτει, βλέπουμε, δηλαδή,το βήμα των ποδιών μας ότι έγινε βαρύ και χτυπάει στο κεφάλι, οπωσδήποτε αυξάνουμε σε δύο τα γεύματα μετά τις 15:00 και δεν λησμονούμε τον καφέ. Στις μεγάλες και δύσκολες νηστείες ο καφές βοηθά ακόμη και εκείνους που δεν πίνουν τον άλλο καιρό. Οι πολύ δυνατοί όμως καφέδες που χρησιμοποιούνται τα τελευταία χρόνια δεν είναι για αλάδωτες νηστείες. Χρειάζεται τρόπος ακόμη και στην νηστεία, καθώς, και στον συνδυασμό των τροφών για άμυνα και για αποτοξίνωση του οργανισμού. Γι’ αυτό, αν μπορούμε να τρώμε την φράουλα νηστικοί σε ποσότητες και να πίνουμε τσάϊ γαϊδουράγκαθο ή να πίνουμε το ζουμί από τα βρασμένα πικρά ραδίκια εφόσον δεν έχουμε βουλωμένες αρτυρίες ή καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια είναι πολύ καλό. Η βαταμίνη Κ που έχουν τα σκούρα πράσινα φυτά που τρώμε ή πίνουμε είναι πάρα πολύ καλή για τους αναιμικούς, όπως και το καυτερό πιπέρι, -όχι το μαύρο- και ότι άλλο έχει σίδηρο, όμως προσοχή χρειάζεται να μας βλέπει και ο ήλιος, διότι συχνά υπάρχει αδυναμία λόγω έλλειψης βιταμίνης D, και αυτό τις περισσότερες φορές δεν το αντιλαμβανόμαστε. Επίσης, πολλοί έχουν έλλειψη βιταμίνης Β 12 και Β 6 και έχουν προβλήματα νευρικής φύσεως, αναιμία, κακή οξυγώνωση των ιστών και κομάρες με διαταραχές στην μνήμη, γι’αυτό ας χρησιμοποιούμε την ξηρή μαγιά μαζί με το ταχίνι που χτυπάμε με το μέλι -περίπου μισό κουταλάκι ημερησίως και μέρα παρά μέρα- στην περίπτωση έλλειψης Β12. Όταν κάνουμε ξηροφαγία να προσέξουμε τις πολλές ξυδάτες ή αλμυρές ελιές διότι δημιουργούν σπασμούς στο έντερο. Επίσης όταν ξηροφαγούμε χρειάζεται το νερό και, μάλιστα λίγο παραπάνω,πριν απο τα γεύματα, καθώς και ψωμί ολικής αλέσεως. Οπωσδήποτε, στην ξηροφαγία απαραίτητα είναι τα πορτοκάλια με μέτρο όμως αν έχουμε υψηλή πίεση.
Οι περισσότεροι πιστοί εκ των Ορθοδόξων Χριστιανών τις νηστείες που δεν καταλύεται το λάδι δεν τις κρατούν, όχι γιατί δεν θέλουν αλλά διότι νομίζουν πως αυτό δεν γίνεται και δεν είναι εφικτό. Αρκετοί δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι η νηστεία χωρίς λάδι δεν γίνεται τρώγοντας μόνο ελιές, χαλβά, τουρσιά και κάτι τέτοια, που λογικό είναι, ότι κάποιος που ζει μέσα σε οικογένεια δεν μπορεί να κρατήσει νηστεία με τέτοια ψευτοφάγια. Αν, πάλι τους πει κανείς να μαγειρεύουν αλάδωτα ισχυρίζονται ότι φαγητό χωρίς λάδι δεν γίνεται. Αυτό όμως δεν είναι αλήθεια. Κάποιοι δεν δοκίμασαν καθόλου καλομαγειρεμένα αλάδωτα και επιπλέον δεν διαθέτουν μαγειρική φαντασία. Πέραν τούτου όμως διερωτώμαι ούτε έναν τσελεμεντέ για νηστίσιμα φαγητά δεν διαθέτουν; Ας δούμε λιγάκι, ποιά είναι εκείνα που μπορεί να χρησιμοποιεί στην διατροφή του ο Χριστιανός τούτη την περίοδο.
Κατ’ αρχήν να επισημάνουμε ότι από τις επτά ημέρες τις εβδομάδος οι πέντε είναι εκείνες που δεν τρώμε λάδι. Επομένως, αν κάνουμε ένα γραπτό πρόγραμμα για την μία εβδομάδα και ένα δεύτερο για την επόμενη καθώς και ένα τρίτο για την μεθ επόμενη και τα ακολουθήσουμε αλληλοδιαδόχως και για τις υπόλοιπες εβδομάδες, ενδεχομένως, με κάποιες παραλλαγές λύθηκε το όλο ζήτημα, τί θα φάμε την Τεσσαρακοστή, που πνιγόμαστε σε μια κουταλιά νερό.
Ξεκινώ με μία βασική αρχή πριν αναφερθώ στα αλάδωτα: Τα λαδερά που θα τρώμε τα Σαββατοκύριακα πρέπει να είναι καλής θρεπτικής αξίας και να ρουφούν λάδι ή τέλος πάντων να σηκώνουν, όπως λέμε, λάδι για να παίρνουμε δυνάμεις. Για τα αλάδωτα τώρα να δούμε τί μπορεί να μαγειρευτεί χωρίς λάδι και να τρώγεται! Κατ’αρχήν όλα τα όσπρια μαγειρεύονται χωρίς λάδι και γίνονται πολύ νόστιμα όταν χυλώσει πολύ το φαγητό. Όταν, βέβαια, λέμε να χυλώσουν δεν εννοούμε να πηκτώσουν τόσο που να γίνουν πιλάφι, όμως το ζουμί τους δεν πρέπει να τρέχει σαν νερό. Δεύτερο είδος πού μπορούμε να μαγειρέψουμε είναι οι σούπες. Διάφορες σούπες χορτόσουπες, σούπες με βάση το ρύζι, σούπες με βάση την πατάτα, σούπες με βαση τα μικρά ζυμαρικά, σούπες με βάση τον νηστίσιμο τραχανά, με βάση το κουάκερ (βρώμη), με βάση το ταχίνι, με βάση την ντομάτα και σούπες με βάση τα μανιτάρια. Γίνονται θαυμάσιες σούπες σε τέτοια ποικιλία που και, αν κανείς δεν μαγειρέψει τίποτε άλλο, υπάρχει μεγάλη ποικιλία φαγητών για τα γεύματα.Τρίτο είδος φαγητών που δύναται να μαγειρέψει κανείς είναι τα διάφορα “στεγνά ζυμαρικά” σπάζοντας το λαπάδιασμα από το ζουμί βρασμένου ταχινιού που μπορεί να το χρησιμοποιήσει σε σάλτα ή και να το χρησιμοποιήσει και χωρίς αυτήν, αφού αχνίσει τα πολύ μικρά κομματάκια λαχανικών ακόμη και των μανιταριών που θα βάλει στο φαγητό. Εκτός από αυτά μπορεί κανείς στην νηστεία να μαγειρέψει φαγητό με πατάτες γιαχνί, με κηπευτικά “τουρλού” όπως λέμε, ακόμη φαγητά χωριστά με σπανάκι, με λάχανο, πράσο, στα οποία βέβαια, μπορεί να βάλει, αν θέλει και λίγο ή περισσότερο ρύζι, πλιγούρι, κινόα, φαγόπιρο και άλλα τέτοια.
Υπάρχουν τρόποι να γίνει πολύ καλό, θρεπτικό, νηστίσιμο και αλάδωτο φαγητό. Το θέμα είναι διάθεση έχουμε να νηστέψουμε; Προαίρεση να εργαστούμε πνευματικά υπάρχει; Αν υπάρχει, δεν χρειάζεται να πούμε ότι ακόμη και στην περίπτωση δύο κανονικών νηστίσιμων γευμάτων για την εβδομάδα συνολικά θέλουμε 14 και στην περίπτωση που θέλει κανείς και πρωινό και πάλι υπάρχουν λύσεις. Όπως καταλαβαίνετε φύγαμε όμως από την Θ’ Ώρα, έστω και έτσι, ας προτείνουμε τις λύσεις και καθένας ελεύθερος είναι να κάνει ότι θέλει ας φάει και ελέφαντα θα δώσει λόγο για την ψυχή του ο ίδιος και ο πνευματικός του, αν δεν τον νουθετεί σωστά.
Λοιπόν, πρωινό:
Πρώτη ημέρα Κυριακή: Καφές ή τσάϊ ή χυμός με μηλόπιτα ή κάποια άλλη νηστισιμη πίτα ή πρασόπιτα ή σπανακόπιτα ή ένα νηστίσιμο κέϊκ με χυμό πορτοκαλιού – μπανάνας καρύδας κλπ. ή ταχίνι και κακάο ή μια νηστίσιμη πίτσα ή ελαιοψωμο ή μια πρωινή σούπα με γαρίδες ή άλλα θαλασσινά (όχι ψάρια) ή κάποια χορτόσουπα.
Δευτέρα έως και Παρασκευή : Καφές ή τσάϊ με ή χωρίς ταχίνι, κάποιος χυμός ή κυνόροδο ή κακάο σκέτο ή μαζί με ρόφημα αμυγδάλου, σόγιας για γυναίκες, ρυζιού, φουντουκιού κλπ. Μπορεί να κάνει φέτα αλείφοντας φυστικοβούτηρο ή ταχίνι με κακάο που μπορούμε ακόμη να το κάνουμε οι ίδιοι σαν μερέντα. Μπορεί να πάρει κουλούρι ή σταφιδόψωμο ή ελαιοόψωμο όταν όμως δεν έχουν λάδι. Εμείς οι παλαιότεροι τρώγαμε το πρωί ψωμί και ελιές ή ψωμί με χαλβά.
Απογευματινό:
Φρούτα, ψωμί με χαλβά ή ψωμί με ελιές ή μπάρες δημητριακών ή κομπόστες ή κρέμες νισεστέ βάζοντας μέσα κομματάκια φρούτα όπως στα ζελέ. Μπορούμε ακόμη κρέμες αραβοσίτου που δεν έχουν γάλα να βάλουμε αυτά τα νηστίσιμα καρύδας, φουνουκιού, σόγιας με βανίλια ή κακάο ή αμυγδάλου. Παστέλια και διάφορους ξηρούς καρπούς.
Γεύματα:
Χρειάζονται εκτός του Σαββάτου για τις άλλες ημέρες 10 νηστίσιμα γεύματα.
Πως θα τα καλύψουμε;
3 γεύματα με ζουμερά χυλωμένα όμως όσπρια
Φασόλια, Φακές, Ρεβύθια.
2 σούπες
Χορτόσουπα, ντοματόσουπα με κουάκερ πυκάντικη με κόκκινο πιπέρι και τσίλι.
3 γεύματα με κηπευτικά
Σπανακόριζο, τουρλού, λάχανο με καυτερό (μπούκοβο) και μανιτάρια πλευρώτους
1 γεύμα με ζυμαρικά
Κριθαράκι με μανιτάρια και κολοκυθάκια ψιλοκομμένα και με κρεμμυδάκι.
1 πιλάφι
Με σόγιας κεμπάπ κοκκινιστό
Την άλλη εβδομάδα
3 γεύματα με όσπρια
Φασόλια γίγαντες.
Αρακάς με λίγη πατατούλα σε μικρά κομματάκια για να χυλώσει.
Φάβα με κρεμμύδι, μαϊντανό πάνω στο πιάτο ψιλοκομμένο, κάπαρι και χυμό φρέσκου λεμονιού.
2 γεύματα με σούπες
Χορτόσουπα με λίγη πατάτα, λίγο ρύζι, σέλινο και σελινόριζα αρκετή, άνηθο και κολοκυθάκια,
Μαγειρίτσα νηστίσιμη με πλευρώτους.
3 γεύματα με κηπευτικά
Πρασόρυζο
Σπανάκι με ταχίνι και λεμόνι και μανιτάρια πλευρώτους, γεμιστά με ρύζι 65% και βρώμη 35%
Κριθαράκι με σόγιας κεμπάπ κοκκινιστό
1 γεύμα με ζυμαρικά
Μακαρονάδα με ψηλά μακαρόνια Ν 10 με σάλτσα κόκκινη πικτή από νηστίσιμο ρεβιθοτραζχανά
1 Βρώμη μαζί με τραχανά νηστίσιμο και τουρσί πράσινη ντομάτα.
Κάποιες Οδηγίες για συνδυασμό των τροφών και δίαιτας
Την κάθε Δευτέρα
Έπειτα από ένα καλά γεύμα της Κυριακής με σουπιές στιφάδο ή καλαμάρια με πιλάφι κοκκινιστό ή χταπόδι με σπανάκι ή μια γαριδομακαρονάδα, το καλύτερο είναι να πηγαίνουμε στα φαγητά με λαχανικά ή στις χορτόσουπες, πάντως όχι στις πατάτες, τα όσπρια, τα μακαρόνια, τα μανιτάρια και ότι έχει πολύ πρωτεΐνη, διότι λάβαμε την προηγούμενη ημέρα αρκτετή και μαζί με λιπαρά μάλιστα. Γι’ αυτό την Δευτέρα στο γεύμα να πάμε σε μικρότερης θρεπτικής αξίας από θερμίδες και πρωτεΐνη γεύμα.
Το πρωινό όσοι παίρνουν, ας είναι κάτι επίσης απλό καφές και κουλούρι ή και κάτι άλλο διαφορετικό.
Το απογευματινό να είναι χορταστικό όμως φυστίκια ή μία κρέμα νισεστέ φράουλα ή κομπόστα ροδανκίνου μαζί με χυμό πορτοκάλι, αν δεν έχει φρούτο.
Το δείπνο να έχει βρώμη με τραχανά νηστίσιμο ή να είναι ζυμαρικό.
Ξεκινούμε έτσι λαχανικά – ζυμαρικά ή χορτόσουπα – γιαχνί ή αρακά.
Η σαλάτα σε αυτή την περίπτωση πρέπει να είναι χορταστική
κουνουπίδι στην χορτόσουπα
παντζάρι στο γιαχνί
πατατοσαλάτα στα λαχανικά
μπρόκολο στα ζυμαρικά
λάχανο στον αρακά.
Αν στο δείπνο της προηγουμένης ημέρας είχαμε ζυμαρικά στο γεύμα της επομένης θα πάμε στα όσπρια. Ενώ αν είχαμε κάποιο όσπριο, όπως τον αρακά θα πάμε στα ζυμαρικά.
Στο δείπνο θα πάμε σε μια σούπα ανάλογα τί είχαμε το μεσημέρι, αν είχαμε όσπρια το μεσημέρι το βράδυ σε ζυμαρικό, αν είμαμε ζυμαρικό σε κάποι κηπευτικά. Κάπως έτσι όλη την εβδομάδα κάνοντας τους απαραίτους συνδυασμούς μετάλλων και βιταμινών.
Τροφές με βιταμίνη C με σίδηρο fe++
Τον σίδηρο με βιταμίνη Κ και φυλλικό οξύ και Β12
την βιταμίνη D με έκθεση στον ήλιο. Πρέπει δηλαδή να γίνονται διάφοροι συνδυασμοί τροφών, ώστε να γίνονται και συνδυασμοί βιταμινών, μετάλλων και ιχνιστοιχείων.
Επίσης πρέπει να γίνονται και συνδιασμοί για να μην έχουμε πρόβλημα με το έντερι ή το στομάχι.
Φακές με ξίδι και σκόρδο και πανζάρι
Φασόλια με ρύζι και κρεμμύδι και μαρούλι
Φάβα με καλαμπόκι με κρεμμύδι και λεμόνι
Ρεβύθια με σελινόριζα κρεμμύδι και λεμόνι
Αρακάς με πατάτα, κρεμμύδι, ντομστα, άνηθο
Ρύζι με καρότα και άνηθο
Ρύζι με καλαμπόκι και αρακά
Κριθαράκι με μανιτάρι και κολοκυθάκι
Μακαρόνια με σόγια και ντομάτα
Σπανάκι με σουπιές
Σουπιές στιφάδο
Καλαμάρια γεμιστά και πολλά άλλα.
Πριν το καφέ να πίνουμε λίγο νεράκι. Ματά τον καφέ επίσης. Νερό πριν από τα γεύματα. Έπειτα ξανά αφού περάσουν δύο ώρες. Δεν τρώμε απότομα. «Την τροφή μας την πίνουμε τα υγρά μας τα τρώμε»! όσο γλυκό θα φάμε άλλο τόσο πικρό θα λάβουμε με κάποιο ρόφημα. «Εκείνο που διατηρεί την υγεία είναι ισομερής κατανομή και ακριβής μείξη μέσα στο σώμα των δυνάμεων ισονομία) του ξηρού, του υγρού, του κρύου, του γλυκού, του πικρού, του ξινού και του αλμυρού. Την Αρρώστια την προκαλεί η επικράτηση του ενός (=μοναρχία). Η θεραπεία επιτυγχάνεται με την αποκατάσταση της διαταραχθείσας ισορροπίας, με τη μέθοδο της αντίθετης από την πλεονάζουσα δύναμη”. Ιπποκράτης Tις αντιλήψεις αυτές τις βρίσκουμε ακέραιες στον Ιπποκράτη. Η ακριβής μίξη, η ισονομία, η συμμετρία, η αρμονία, βρίσκονται στη βάση των δογμάτων των Πυθαγορείων και του Ιπποκράτη. Κι εδώ, όπως θα δούμε, μας εντυπωσιάζει ο νόμος της αναλογικότητας»! Το αλάτι λίγο, όσο επαρκεί. Για τους υποτασικούς λίγο παραπάνω, αντί για λεμόνι ξίδι και αντί για σκόρδο λεμόνι. Για αυτούς που έχουν αυξημένη πίεση περισσότερο λεμόνι, ελάχιστο ή καθόλου ξύδι, λίγο αλάτι και όχι υπαρβολικά σκουροπράσινα γεύματα με πολλά τέτοια φαγητά όπως σπανάκι και πολλές τέτοιες σαλάτες όπως μαρούλη, μάλιστα σε μεγάλες μερίδες, ή πολύ ρίγανι, αν ξέχουμε βουλομένες αρτυρίες ή παράσαμε καρδικά και εγκεφαλικά επισόδια. Τα πολύ δυνατά εννοώ σε μεγάλη περιεκτικότητα αλκοόλ βοηθούν πάρα πολύ όμως με μέτρο και όχι τις ημέρες που τρώμε λάδι. Γι’ αυτές τις περιπτώσεις προτείνονται κάποια υποδειγματικά προγράμματα διατροφής χωρίς να αποτελούν πανάκεια θεωρώ όμως ότι είναι προσεγμένα και βοηθούν πάρα πολύ.
