ΒΟΥΔΟΡΙΝΑ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΩΝ ΒΑΛΑΑΔΩΝ
Το παλιό χωριό, η Βουδορίνα μνημονεύεται στον κατάλογο των χωριών της δικαιοδοσίας του Μητροπολίτη Σισανίου Νεοφύτου, στα 1797.
Σε μια απογραφή του πληθυσμού των οικισμών της Μακεδονίας το 1900 αναφέρεται με την ονομασία, ΒΟΝΤΟΡΙΝΑ – VODORINA [Ανασελίτσας – No 46], έχοντας 255 μουσουλμάνους Έλληνες κατοίκους.
Στις καταστάσεις του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας1, στην απαρίθμηση των κατοίκων των νέων επαρχιών της Ελλάδος του έτους 1913, η Βουδορίνα απαριθμεί 226 άτομα.
Σε πολλές τοποθεσίες του χωριού βρέθηκαν, από τον αρχαιολόγο Αντ. Κεραμόπουλο, λείψανα τοίχων, ελληνιστικά όστρακα και νομίσματα, καθώς και τάφοι με λιθόπλακες, πήλινα αγγεία, ληκύθιο, μαχαίρια, οινοχόη,ασημένια σκουλαρίκια, αιχμές δοράτων, σμίλες, αλλά και ένα ηπειρώτικο νόμισμα που εικόνιζε δαφνοστεφανωμένη κεφαλή του Δία, νόμισμα του Λικινίου καθώς και νόμισμα του Μ. Κωνσταντίνου.
Από τα ευρήματα αυτά είναι φανερό ότι η περιοχή κατοικούνταν από αρχαιοτάτων χρόνων.
Στο χωριό κατοικούσαν προ της ανταλλαγής τόσο Έλληνες Μουσουλμάνοι, όσο και Έλληνες Ορθόδοξοι, οι οποίοι κάτω από τις τρομερές πιέσεις που δέχτηκαν, εξισλαμίστηκαν, αφού άντεξαν για πάνω από 250 χρόνια. .
Μιλούσαν, όμως, ελληνικά, είχαν τα ίδια ήθη και έθιμα και κρατούσαν πολλές από τις παραδόσεις που τους άφησε η ορθόδοξη πίστη.
Οι Βαλαάδες (οι Έλληνες της περιοχής των Γρεβενών και του Βοΐου) βρισκόταν κυρίως γύρω από την κοιλάδα του Αλιάκμωνα.
Οι Βαλαάδες όμως δεν απόμαθαν ποτέ τα ελληνικά, ούτε μίλησαν τα τούρκικα, αλλά έμειναν ως το τέλος ελληνόφωνοι.
Η αλλαγή όμως δεν κατόρθωσε να επιφέρει και αλλαγή σε όλα τα άλλα στοιχεία της εθνικής τους ταυτότητας.
Χαρακτηριζόταν από παρόμοιες συμπεριφορές με αυτές των ορθόδοξων χριστιανών διέφεραν κατά πολύ δε από το τρόπο που ζούσαν και συμπεριφερόταν οι Κονιάριδες Τούρκοι, που πολλές φόρες ήταν βίαιοι και είχαν εγκατασταθεί σε πολλές περιοχές του Ν. Κοζάνης, έχοντας μεταφερθεί κατά καιρούς από την περιοχή του ΙΚΟΝΙΟΥ.
Ζούσαν στα χωριά γύρω από τον Αλιάκμωνα στην περιφέρεια της Δυτ. Μακεδονίας, αλλά και της Θεσσαλίας, τα οποία μετά την αναχώρηση και τον αναγκαστικό ξεριζωμό τους, κατοικήθηκαν από Έλληνες πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, χριστιανούς, καθώς στην ανταλλαγή των πληθυσμών του 1923, δεν ελήφθη υπ όψιν η ομιλούσα γλώσσα, αλλά μόνο το θρήσκευμα.
Οι Βαλαάδες ήταν ειρηνικοί ,δεν προκαλούσαν τον κόσμο και ήταν ιδιαίτερα φιλόξενοι.
Ακόμη ,σεβόταν τις εκκλησίες και τα παρεκκλήσια, διατηρούσαν τα ονόματα των λόφων που στα οποία οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί έδιναν ονόματα αγίων,είχαν πλήρη άγνοια των στοιχείων του μουσουλμανικού θρησκεύματος και σεβόταν τα ιερά μυστήρια και τις νηστείες των χριστιανών. Την πρωτοχρονιά έκοβαν βασιλόπιτα και σε όποιον έπεφτε το φλουρί, τον θεωρούσαν τυχερό. Μάλιστα, φύλαγαν τα κόκκινα αυγά που τους προσέφεραν οι χριστιανοί το Πάσχα και τις ημέρες πριν από το Πάσχα καθάριζαν το σπίτι, για να είναι όμορφο και καθαρό εκείνη την ήμερα.
Την ημέρα του Αγ. Γεωργίου έβγαιναν στην εξοχή και σούβλιζαν το αρνί, τραγουδώντας και χορεύοντας, ένα έθιμο που είχαν και οι χριστιανοί της περιοχής.
Στις δύσκολες στιγμές προσέφευγαν στις άγιες εικόνες και είχαν ιδιαίτερη πίστη στο Άγιο Νικάνορα, στο όνομα του όποιου υπήρχε και μοναστήρι στην Ζάβορδα των Γρεβενών,. όπου έκαναν τάματα, προσφέροντας κάλτσες ή ζώα για να γλυτώσουν από διάφορες ασθένειες που εμφανιζόταν.
Μετά την ανταλλαγή κάποιοι από τους Βαλαάδες έφτασαν στην Σπάρτη της Μ. Ασιας και εγκαταστάθηκαν στα σπίτια των Ελλήνων στην συνοικία Εμριέ.
Το 1973 ο αδερφός του πάτερα μου Κυριάκος Καπλάνογλου, επισκέφθηκε την Σπάρτη και του έκανε εντύπωση που στην αγορά κάποιοι μιλούσαν ελληνικά.
Όταν τους ρώτησε τί είναι, απήντησαν ΄Ελληνες από την περιοχή Γρεβενών.
Αναμφισβήτητα οι Έλληνες αυτοί υπήρξαν θύματα των ίδιων καταστάσεων που οδήγησαν στην μικρασιατική καταστροφή. Ελληνόφωνοι που όπως γράφει ο Μολοσσός : ” …είναι βέβαιο ότι οι άνθρωποι αυτοί πολύ σύντομα θα επέστρεφαν στην ορθόδοξη πίστη αν δεν τους εξανάγκαζαν να εγκαταλείψουν την γενέθλια γη και έφευγαν στην Τουρκία γιατί ο πολιτισμός τους η γλώσσα του τα ήθη και τα έθιμα ήταν και παρέμεναν Ελληνικά.”
.Μάλιστα, υπολογίζει τον αριθμό τους σε 20.000 άτομα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι τότε πολιτικές αρχές της περιοχής επέμεναν να παραμείνουν οι Βαλαάδες στην Δυτική Μακεδονία.
ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΧΩΡΙΩΝ ΚΟΖΑΝΗΣ -ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΟΠΟΥ ΗΤΑΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΗΜΕΝΟΙ ΟΙ ΒΑΛΑΑΔΕΣ
ΝΕΑ ΚΑΙ ΠΑΛΙΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΝΕΑ ΚΑΙ ΠΑΛΙΑ ΟΝΟΜΑΤΑ
ΑΝΑΒΡΥΤΑ=ΒΡΑΤΣΙΝΟ ΑΝΘΟΥΣΑ=ΡΕΖΝΗ
ΑΧΛΑΔΙ = ΜΙΣΓΑΝΙ ΒΑΤΟΛΑΚΟΣ = ΔΟΒΡΑΤΟΒΟ
ΒΡΟΝΤΗ = ΒΡΟΝΤΡΙΖΑ ΓΛΥΚΟΚΕΡΑΣΙΑ =ΤΣΕΡΑΠΙΑΝΗ
ΕΛΑΤΟΣ = ΔΟΒΡΑΝΗ ΚΑΛΟΝΕΡΙ = ΒΡΟΓΚΙΣΤΑ
ΚΕΝΤΡΟ = ΒΕΝΤΖΙΑ ΚΙΒΩΤΟΣ = ΚΡΙΦΤΙ
ΚΛΗΜΑΤΑΚΙ = ΔΟΒΡΟΥΝΙΤΣΑ ΚΟΚΚΙΝΙΑ = ΣΟΥΜΠΙΝΟ
ΚΟΙΛΑΔΙ = ΤΣΑΒΑΛΕΡ ΛΕΥΚΗ = ΣΙΡΟΤΣΑΝΙ
ΛΕΥΚΑΔΙ = ΒΙΝΙΑΝΗ ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΟΣ = ΓΙΑΝΚΟΒΗ
ΜΕΡΣΙΝΑ = ΓΚΟΥΜΠΛΑΡΙ ΜΟΛΟΧΑ = ΓΚΙΝΟΤΣΙ
ΝΕΑΠΟΛΗ = ΑΝΑΣΕΛΙΤΣΑ ΝΗΣΙ =ΝΗΣΙΝΙΚΟΣ
ΟΜΑΛΗ = ΠΛΑΖΟΜΗ ΠΕΠΟΝΙΑ = ΛΑΗ
ΠΥΛΟΡΙ = ΠΥΛΟΡΗ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΗ = ΠΛΑΖΟΜΙΣΤΙ
ΣΥΝΔΕΝΔΡΟ = ΤΖΙΒΕΝ ΤΣΑΚΝΟΧΩΡΙ = ΤΣΑΚΝΟΧΩΡΗ
ΤΣΟΤΥΛΙ = ΤΣΟΤΥΛΗ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ = ΒΑΙΠΕΣ
Σήμερα, μερικά από αυτά τα χωριά δεν υπάρχουν όπως άλλωστε και η Νέα Σπάρτη.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Α. Βακαλόπουλος “Ιστορία της Μακεδονίας 1354-1833” ,(1969)
Ζαχ. Δρόσος, “Οἱ Βαλαάδες τῆς Ἁνασελίταης καὶ τῶν Γρεβενῶν, «Ἡμερολόγιον Δυτικῆς Μακεδονίας» ” (1938)
Ζώτος Μολοσσός, Ἠπειρωτικαὶ Μακεδονικαὶ Μελέται”, Αθήνα 1887
Δ. Λιθοξόου , “Οικισμοί και πληθυσμός της περιοχής Αλμωπίας (Μογλενών)”,2012 Lithoksou.net
Παπαϊωακείμ Πεσματζόγλου “Οι Αναμνήσεις μου,(από την Πατρίδα μου Σπάρτη Μ. Ασίας)” Επιμ. : Χάρης Σαπουντζάκης, Αθήνα 1990
ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
www.voiotis.gr/index.php?…id..
www.tovoion.com/news
www.scribd.com/…/HYPERLINK
«http://www.scribd.com/…/ΝΕΟΤΕΡΑ-ΠΑΛΙΟΧΩ»ΝΕΟΤΕΡΑ-ΠΑΛΙΟΧΩ.
www.dimosvoiou.gr/site/…/o…/ta-horia-ma..
www.tsotili.gr/index.php?option..
