Εάν συλλογιστούμε υπό την επήρεια και με πυξίδα το δίδαγμα του ιστορικού χρόνου, απορρίπτεται η θέση «χωρίς μέλλον». Γίγαντες της σκέψης στην αδιάλειπτη πορεία το ανθρώπινου βίου και βαθείς μελετητές των ιστορικών περιπετειών διακηρύσσουν με βεβαιότητα ακλόνητη την ύπαρξη μέλλοντος και, μάλιστα, βελτιωμένου. Με άλλους λόγους, η ανθρώπινη πορεία είναι ανοδική, προοδευτική. Με κριτήρια, όμως, βιολογικού χρόνου η σκέψη παγιδεύεται. Ο άνθρωπος είναι διαπαιδαγωγημένος με αντιεπιστημονική μέθοδο. Δεν έχει πλήρη συνείδηση του ιστορικού χρόνου και, συνεπώς, παγιδεύεται στην ανιστόρητη αντίληψη «εδώ και τώρα». Η Ιστορία, όμως, δεν συγκινείται από τους κλαυθμυρισμούς κανενός. Πορεύεται με τους νόμους της. Έχει νομοτελειακή πορεία και διαδρομή. Όσο ο άνθρωπος είναι αμέτοχος ή αντίθετος στα ιστορικά δεδομένα, οδηγείται σε σφαλερά συμπεράσματα και ρέπει προς οδυρμούς και κραυγές. Και αυτά συνεπάγονται επίταση της οδύνης, αποδυνάμωση της αισιοδοξίας και εγκλωβισμό σε αδιέξοδα πολιτικαντισμού και αλλοτρίωσης. Οι ανακαμπτικές οδοσημίες της πορείας των κοινωνιών δεν είναι ορατές με φακούς πολιτικάντικης κατασκευής και χρήσης. Αυτό είναι γενικό χαρακτηριστικό όλων των μέχρι τώρα κοινωνιών. Εξαιτίας της αμβλύνοιας των ιστορικών κριτηρίων, δεν συνειδητοποιούν την ανεπαίσθητα προϊούσα πορεία της συνολικής και ατελεύτητης διαδρομής που συντελείται. Παρά ταύτα, όμως, η πρόσω πορεία είναι βέβαιη, μολονότι μη συνειδητοποιημένη.
Κατά περιόδους η πορεία εμφανίζει ποικίλες διακυμάνσεις. Κάποτε είναι υπερβολικά έντονες και γίνονται αισθητές. Είναι οι περίοδες των μεγάλων αναταράξεων. Άλλοτε μικρής διάρκειας και άλλοτε διαρκέστερες. Στη δεύτερη περίπτωση είναι κατανοητές σε ευρύτερη κλίμακα και προκαλούν ανάλογες αντιδράσεις που σε αρνητική εκδήλωση των διαδραματιζομένων είναι γόνιμες, ενώ σε ηπιότερη μορφή οδηγούν σε αναστολή της αντιστασιακής δράσης του ανθρώπου, με αποτέλεσμα τη διεύρυνση και παράταση του τελματικού στάτους. Τούτο συναρτάται με τον αριθμό των εκάστοτε πολιτικών ή πολιτικάντηδων. Οι δεύτεροι πάντοτε πλεονάζουν. Και γι’ αυτό η επιτάχυνση της καθολικής προόδου ελαττώνεται. Σε αυτή τη συγκυρία κινείται η σύγχρονη κοινωνία. Εσμός πολιτικάντηδων και απουσία πολιτικών συνθέτουν το άγονο έδαφος ευδοκίμησης ουσιαστικής, ποιοτικής, προόδου, προκαλούν σύγχυση και διασπείρουν τον πανικό που οδηγεί σε επιδείνωση και ατελέσφορους κλαυθμυρισμούς ή βραχυχρόνιες ανακουφιστικές ανάπαυλες, αμφίβολης χρησιμότητας και αποτελεσματικότητας. Ουδείς λόγος, βέβαια, για απόγνωση περί ανύπαρκτου μέλλοντος. Το μέλλον είναι βέβαιο, αλλά σαφώς «καθημαγμένο», συγκριτικά με προγενέστερες ή μεταγενέστερες περιόδους της ανθρώπινης Ιστορίας. Γενικότερα αλλά και ειδικότερα για την αλγούσα Ελληνική κοινωνία. Το ζητούμενο είναι να ευελπιστούμε για ουσιαστικά θετικά διδάγματα προς αποφυγήν επανάληψης σε βραχύ χρόνο. Αλλά τούτο είναι καθήκον όλων.