Μάρμαρα Τρανοβάλτου… μια ιστορία γεμάτη «αρχές και δεσμεύσεις», συσκέψεις και διασκέψεις, καταγραφές και υπογραφές, υποσχέσεις και διαψεύσεις και σήμερα… ο μαρασμός του κλάδου και το κενό περιεχομένου! Επένδυση ελπίδων από τους πολίτες στους νέους βουλευτές και αυτοδιοικητικούς…

Κάποτε, η περιοχή Καμβουνίων έσφυζε επιχειρηματικά, η οικονομική ευρωστία γέμιζε τη ζωή των κατοίκων, όλοι βρίσκονταν στον τόπο τους, καθώς υπήρχε δουλειά και ζούσαν «νοικοκυραίοι και ωραίοι»… οπότε ήρθαν τα χρόνια της μεταπολίτευσης, της «δημοκρατίας και της προοδευτικότητας» και αργά μα τόσο σταθερά ο οικονομικός μαρασμός της περιοχής εμφανίστηκε και ερήμωσε τον τόπο, ειδικά την τελευταία 15ετία. Τους κατοίκους εκεί μάστιζε η αναδουλειά, καθόσον το κυρίαρχο κλαδικό προϊόν, το μάρμαρο «παραμερίστηκε» και οι πολίτες έφευγαν για άλλους τόπους, για ανεύρεση μιας καλύτερης τύχης! Τα περισσότερα εργοστάσια, βιομηχανίες και βιοτεχνίες μαρμάρου έκλεισαν και αυτά που έμειναν, με «νύχια και δόντια» αντιστέκονται και προσπαθούν σήμερα να κρατηθούν οικονομικά. Λατομεία εξόρυξης μαρμάρου ανενεργά σήμερα (πλην τεσσάρων), καθώς η έκδοση άδεια νόμιμης λειτουργίας τους είναι χρονοβόρα και περισσότερο οικονομικά ασύμφορη! Η εξόρυξη, επεξεργασία και διάθεση μαρμάρων, ήταν μία από τις πλέον αναπτυσσόμενες δραστηριότητες με τις προοπτικές της σε παγκόσμιο επίπεδο να είναι καλύτερες από ποτέ (στα χαρτιά), μα στην πράξη, σήμερα όλα «έπεα πτερόεντα»!

Ενδεικτική η αναφορά κάποιων γεγονότων, επίσημων και δια της βούλας… η υπογραφή του κειμένου αρχών και δεσμεύσεων για τα μάρμαρα Τρανοβάλτου  (9 Μαΐου 2014) στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας, σύμφωνα με τις οποίες, κοινή ήταν η βούληση και σταθερή η απόφαση να αξιοποιηθεί η μαρμαροφόρος περιοχή Τρανοβάλτου που θα έφερνε πολλαπλά οφέλη στους πολίτες και θα επίλυε ένα χρονίζον πρόβλημα. Αυτή την επιβεβαίωση επισήμαναν και υπέγραψαν, η τότε γενική γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου-Δυτ. Μακεδονίας Βίκυ Ευταξά, ο περιφερειάρχης Δυτ. Μακεδονίας Γ. Δακής, ο δήμαρχος Σερβίων-Βελβεντού Βασ. Κωνσταντόπουλος, ο πρόεδρος του σωματείου βιοτεχνών και βιομηχάνων μαρμάρου Ν. Κοζάνης Κ. Βητόπουλος και επιχειρηματίες μαρμάρου. Για τους επιχειρηματίες, ουδείς λόγος, για τους κρατούντες όμως, «αποκεντρωμένους και αυτοδιοικητικούς», βουλευτές και εκπροσώπους της όποιας μορφής εξουσίας, αλλά και αυτών των επιστημονικών και παραγωγικών φορέων, στην πορεία τι έπραξαν, ποιες οι πρωτοβουλίες και ποια τα αποτελέσματα;

Όσο για το περιεχόμενο αυτών των αρχών και δεσμεύσεων…

·         Να σχεδιαστούν, προγραμματιστούν και υλοποιηθούν τα αναγκαία έργα υποδομής για την ανάπτυξη της ευρύτερης λατομικής περιοχής Τρανοβάλτου και

·         να λειτουργούν οι επιχειρήσεις μαρμάρου νόμιμα, σύμφωνα με τα ισχύοντα.

Μάλιστα για την παρακολούθηση της συνεργασίας, το συντονισμό, την αξιολόγηση και τον πιθανό ανασχεδιασμό του κειμένου αρχών οι συμβαλλόμενοι όρισαν κοινή επιτροπή που θα αποτελείται από ένα εκπρόσωπό τους με τον αναπληρωτή του.

Τι απ’ όλα αυτά πραγματώθηκε σήμερα και ποιο το παρόν και το μέλλον του μαρμάρου;

Ιδιαίτερα είναι τα χαρακτηριστικά και η ποιότητα του μαρμάρου Τρανοβάλτου και εξαιρετέα η εμπειρία των επιχειρηματιών και λατόμων αυτής της περιοχής, αλλά και η αγάπη τους για τον τόπο, σε συνδυασμό δε όλων αυτών, η περιοχή πρέπει να υποστηριχθεί… συμφωνούμε με τον επικεφαλής του συνδυασμού «Σύγχρονο Επιμελητήριο» και σήμερα πρόεδρο του ΕΒΕ Ν. Κοζάνης Ν. Σαρρή (κάπως έτσι τα έλεγε)… αλλά τα λόγια λέγονται μεν δωρεάν, όμως εισπράττονται μετρητοίς.

Και τελευταία, πάντα ενδεικτικά, άξια αναφοράς τα μεταξύ αυτών που έλεγε ο τότε περιφερειάρχης Δυτ. Μακεδονίας Γ. Κίρκος (18-3-2010)…  Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και ο νομός Κοζάνης με την περιοχή Τρανοβάλτου, αποτελούν για την Ελλάδα κύριες περιοχές μαρμαροφόρων κοιτασμάτων άριστης ποιότητας, περιλαμβάνοντας ποικιλία λευκών και έγχρωμων μαρμάρων, όπως επίσης πολλών άλλων πετρωμάτων. Τα μάρμαρα Τρανοβάλτου λοιπόν, αλλά και της περιοχής γενικότερα, αποτελούν έναν ακόμη πολύ σημαντικό και καθοριστικό παράγοντα ανάπτυξης για το νομό Κοζάνης έπειτα από εκείνον της ενέργειας, με παραγωγή που υπερβαίνει τα 10.000 m3 και με αριθμό απασχολούμενου προσωπικού πάνω από 350 άτομα στον ορεινό όγκο των Καμβουνίων, που όμως δε δίνει άλλες επαγγελματικές διεξόδους. Ο κλάδος του μαρμάρου για την περιοχή του Τρανοβάλτου, από την εποχή της αρχικής λατομικής δραστηριότητας το 1954 ακόμη, αναπτύχθηκε στη λογική της άναρχης εκμετάλλευσης δίχως αύριο, δίχως προγραμματισμό και σχέδιο. Σήμερα, απαιτείται μία σειρά παρεμβάσεων που θα τον καταστήσουν ανταγωνιστικό και θα του δώσουν νέες δυνατότητες επέκτασης και ανάπτυξης. Η απουσία λοιπόν ενός συγκεκριμένου σχεδίου που θα στοχεύει στην ορθολογική εκμετάλλευση των κοιτασμάτων, στην προστασία του περιβάλλοντος και στη διαχείριση των στείρων, οδήγησε τα πράγματα σε οριακές καταστάσεις και αδιέξοδα που καθιστούν επιτακτική ανάγκη την αντιμετώπισή τους. Κύρια προβλήματα είναι α) η μικρή αποληψιμότητα των λατομείων που εξάγει μεγάλες ποσότητες στείρων δύσκολα διαχειρίσιμων, β) ο εμπειρικός εντοπισμός νέων μαρμαροφόρων περιοχών που απαιτούν τη δαπάνη τεράστιων ποσών σε διανοίξεις λατομείων, τις περισσότερες φορές μη εκμεταλλεύσιμων, γ) η επιδίωξη γρήγορης αποκάλυψης περιζήτητων λευκών μαρμάρων που καταστρέφουν ογκομάρμαρα άλλων αποχρώσεων και μειώνουν το βαθμό αποληψιμότητας του προϊόντος. Ταυτόχρονα, δημιουργείται πολύ μεγάλο περιβαλλοντικό πρόβλημα που συγχρόνως κινδυνεύει να γίνει μη αναστρέψιμο και απαιτεί ιδιαίτερης κλίμακας παρεμβάσεις για την αποκατάστασή του. Εκτός όμως από αυτά τα προβλήματα που έχουν σχέση με τη λατόμηση και την παραγωγή των μαρμάρων, υπάρχουν και μία σειρά άλλων που έχουν να κάνουν με μέτρα και αποφάσεις που πρέπει να λάβει η Πολιτεία για την καλύτερη οργάνωση και λειτουργία των επιχειρήσεων, ώστε να προχωρήσουν και ανάλογες επενδυτικές προσπάθειες δίνοντας νέα πνοή στον κλάδο. Πρώτα και κύρια πρέπει να αντιμετωπιστεί το ζήτημα τόσο των νέων αδειοδοτήσεων και της διαφύλαξης του φυσικού περιβάλλοντος, όσο φυσικά και της ανανέωσης αδειών των παλαιών εκμεταλλεύσεων, ενώ για την ανταγωνιστικότητα του προϊόντος η δημιουργία των απαραίτητων οδικών υποδομών που απαιτούνται, αποτελεί σημαντικό παράγοντα μείωσης του κόστους. Πρέπει επίσης να αξιοποιηθούν τα υποπροϊόντα μαρμάρου που υπάρχουν σε αφθονία, δίνοντας νέα πνοή ανάπτυξης σε όλες τις επιχειρήσεις του κλάδου. Με αυτόν τον τρόπο, θα επιτευχθεί και η προστασία του περιβάλλοντος αφού δεκάδες χιλιάδες τόνοι από υπολείμματα μαρμάρου θα κατευθυνθούν στην παραγωγή μειώνοντας την επιβάρυνση που υπάρχει σήμερα και φυσικά θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και οικονομία κλίμακας για το νομό Κοζάνης και την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Επίσης πρέπει να σημειώσω ότι η ολοκλήρωση της κατασκευής της «Εγνατίας Οδού» έφερε κοντύτερα από ποτέ στις λατομικές επιχειρήσεις του Τρανοβάλτου τα λιμάνια της Θεσσαλονίκης και της Ηγουμενίτσας, μειώνοντας δραστικά το κόστος μεταφοράς και καθιστώντας τα μάρμαρα της περιοχής ακόμη περισσότερο ανταγωνιστικά και ελκυστικά. Πέρα όμως από τα παραπάνω, καθίσταται αδήριτη αναγκαιότητα η μακρόχρονη στρατηγική «ανοίγματος» νέων αγορών ώστε να προωθηθούν εκεί τα άριστης ποιότητας μάρμαρα Τρανοβάλτου. Όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ), θα δημιουργήσουν τους όρους για μια πραγματική επανάσταση στον τομέα του μαρμάρου για το νομό Κοζάνης. Έτσι θα προχωρήσουν οι επιχειρήσεις στο επόμενο βήμα των επενδυτικών δράσεων που απαιτούνται, και θα εισέλθουν σε μια πραγματικά νέα εποχή με στόχο την άνθηση του κλάδου και τη συνεισφορά του στη γενικότερη ανάπτυξη του νομού Κοζάνης.

Αυτός τουλάχιστον, ο κ. Κίρκος, προσέγγισε το θέμα αξιοπρεπέστερα και αντικειμενικότερα, με τα όποια θεωρητικά του επιχειρήματα. Κρατάμε δε το τελευταίο που είπε «Η ΓΓ της περιφέρειας Δυτ. Μακεδονίας στο αμέσως επόμενο διάστημα, πρόκειται να εξειδικεύσει πλήρως όλες τις απαραίτητες ενέργειες που απαιτούνται ώστε ο τομέας του μαρμάρου να βγει από το τέλμα στο οποίο έχει περιέλθει…». Δεν πρόλαβε όμως τις εξελίξεις, ο δε επόμενος περιφερειάρχης Γ. Δακής, δεν πρόλαβε κι αυτός (αν και το ήθελε)… ο μεθεπόμενος Θ. Καρυπίδης «αγρόν αγόρασε…» και το «μπαλάκι» πέφτει πλέον στον σημερινό περιφερειάρχη Γιώργο Κασαπίδη, στον οποίο όλοι επενδύουν πολλαπλά!…

Τέλος, αποτελεί ωμή πρόκληση, η αδιαφορία των όποιων υπευθύνων, που ανάγεται στη μη χρησιμοποίηση προϊόντων μαρμάρου Τρανοβάλτου για την κατασκευή της νέας πλατείας Κοζάνης, της πανεπιστημιούλης και άλλων δημοσίων έργων στην περιοχή μας, ώστε να στηριχθεί και η τοπική μας οικονομία, στην πράξη και όχι στα λόγια…