“Σε σένα που άπλωσες το στοργικό σου χέρι για ν΄αγκαλιάσεις το ξενιτεμένο μου μικρό…”
Εκδήλωση τιμής και ευγνωμοσύνης για τη φιλοξενία παιδιών της Καλαμαριάς στα χωριά της Μακεδονίας στη διάρκεια της Κατοχής.
Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, ο δύσκολος χειμώνας του 1941-42 έθεσε επιτακτικά το ζήτημα της επιβίωσης στην Θεσσαλονίκη, την Καλαμαριά, την Αθήνα, περισσότερο για τα μικρά ορφανά και τα παιδιά των άπορων οικογενειών. Στην Καλαμαριά και τη Θεσσαλονίκη ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός, σε συνεργασία με το ποντιακό σωματείο “Εύξεινος Λέσχη” και προσωπικότητες που ασχολούνταν με τα κοινά (όπως π.χ. στην Καλαμαριά ο Μιχ. Μεταλλείδης και η Σοφία Ασλανίδου), απέστειλε περίπου 1000 παιδιά σε χωριά της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας. Από τον Μάρτιο του 1942 ξεκίνησαν οι αποστολές παιδιών, με λεωφορεία, φορτηγά και τραίνα με τη συνοδεία της προϊσταμένης εθελοντριών του Ερυθρού Σταυρού, Ελίζας Κυδωνάκη, και άλλων εθελοντών. Τα παιδάκια ήταν κυρίως προσφυγικής καταγωγής, από 6 έως 15 χρονών.
Σε αρκετά χωριά, οι κάτοικοι δεν δίστασαν ούτε στιγμή να ανταποκριθούν στην έκκληση για τη σωτηρία των παιδιών. Σπουδαίο ρόλο διαδραμάτισε στην περιοχή της Πτολεμαϊδας, ο πρόεδρος της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών Εορδαίας, Ανδρόνικος Σιβρόπουλος. Αγόρια και κορίτσια φιλοξενήθηκαν, τράφηκαν και ανατράφηκαν, για δύο και περισσότερα χρόνια, κυρίως από προσφυγικές αγροτικές οικογένειες. Χάρη στην αυταπάρνηση και την αλληλεγγύη αυτών των ανθρώπων, εκατοντάδες παιδιά σώθηκαν από την πείνα και τις ασθένειες που έφερε η σκληρή γερμανική Κατοχή. Κορυφαία είναι η περίπτωση του Μεσιανού Γιαννιτσών, στο οποίο φιλοξενήθηκαν 33 παιδιά από 40 οικογένειες .
Ο Δήμος Καλαμαριάς, το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού και η Έδρα Ποντιακών Σπουδών του Α.Π.Θ. διοργανώνουν μεγάλη εκδήλωση, την 31η Μαρτίου στις 6 μ.μ. – 10 μ.μ. στο Δημοτικό Θέατρο Μελίνα Μερκούρη (Μεταμορφώσεως 7-9) στην Καλαμαριά στην οποία όχι μόνο θα ξετυλιχθεί η λησμονημένη αυτή ιστορία, αλλά και – ως έκφραση ευγνωμοσύνης για την αλληλεγγύη και τη σωτηρία των παιδιών – θα τιμηθούν τα χωριά και οι οικογένειες που τα φιλοξένησαν, καθώς και οι φορείς και οι πρωτεργάτες της δράσης αυτής.
Η εκδήλωση αποτελεί την πρώτη δημοσιοποίηση των πορισμάτων του ερευνητικού προγράμματος του Ιστορικού Αρχείου Προσφυγικού Ελληνισμού και της Έδρας Ποντιακών Σπουδών, μετά από επισκέψεις στα χωριά και συλλογή αρχειακών τεκμηρίων και προφορικών μαρτυριών από τους ηλικιωμένους κατοίκους των χωριών, όσο και από άτομα που ως παιδιά είχαν βιώσει την εμπειρία της φιλοξενίας αυτής.
(Η ξυλογραφία “Μάνα με παιδί” είναι του χαράκτη Τάσσου Αλεβίζου)
