Το 1919 το Α’ Σώμα Στρατού (ΣΣ) στάλθηκε, κατόπιν αιτήματος των Συμμάχων στην «Μεσημβρινή Ρωσία», την σημερινή Ουκρανία δηλαδή, για να πολεμήσει, παρά το πλευρό γαλλικών και ρωσικών «λευκών» δυνάμεων, κατά των Μπολσεβίκων.
Στο πλαίσιο αυτό οι κύριες δυνάμεις του Α’ ΣΣ αποβιβάστηκαν, σταδιακά, στην Ουκρανία με το 2ο Σύνταγμα Πεζικού (ΣΠ) της ΧΙΙΙ Μεραρχίας Πεζικού (ΜΠ) να αποβιβάζεται στις 10 Μαρτίου (παλαιό ημερολόγιο) στην Σεβαστούπολη της Κριμαίας. Η στρατιωτική κατάσταση που βρήκαν εκεί οι Έλληνες κάθε άλλο παρά ευχάριστη ήταν.
Η χερσόνησος της Κριμαίας συνδεόταν με την ηπειρωτική χώρα μέσω ενός ισθμού που είχε τρεις κλάδους, του Περεκόπ, του Δνειπεροπετρόφσκ και του Αραμπάτ. Μέσω αυτών των κλάδων διερχόταν όλες οι δρόμοι και σιδηροδρομικές γραμμές που συνέδεαν την χερσόνησο με τον Βορρά.
Την άμυνα των κλάδων αυτών είχαν αναλάβει οι «λευκές» ρωσικές δυνάμεις. Αυτές έφεραν τον πομπώδη τίτλο «Ρωσική Εθελοντική Στρατιά» και διέθετε δύο «μεραρχίες». Ωστόσο η συνολική δύναμη της «στρατιάς» δεν ξεπερνούσε τους 1.700 άνδρες. Στην Κριμαία είχε και το γαλλικό 157ο Σύνταγμα Πεζικού (ΣΠ) που όμως αριθμούσε μόλις 500 άνδρες, μαζί με την υπ’ αυτό μοίρα πυροβολικού που του είχε διατεθεί.
Το 2ο Σύνταγμα Πεζικού
Το 2ο ΣΠ δεν έφτασε πλήρες στην Σεβαστούπολη. Ο διοικητής του, αντισυνταγματάρχης Νεόκοσμος Γρηγοριάδης διέθετε το Ι/2 και το ΙΙ/2 Τάγματα Πεζικού (ΤΠ) χωρίς τα μεταγωγικά των λόχων πολυβόλων τους, το επιτελείο του ΙΙΙ/2 ΤΠ και τον 9ο Λόχο του και το ΧΙΙΙα Χειρουργείο. Συνολικά το σύνταγμα διέθετε 2.038 άνδρες, 30 δίτροχες άμαξες και 30 κτήνη με περιορισμένα πυρομαχικά.
Στις 13 Μαρτίου η γαλλική διοίκηση διέταξε το Ι/2 ΤΠ, υπό τον ταγματάρχη Βασίλειο Μητσάκο να μεταβεί στην Συμφερούπολη όπου θα αναλάμβανε καθήκοντα φρουράς. Έτσι και έγινε. Στις 15 Μαρτίου και ο 2/2 Λόχος του εν λόγω τάγματος (2ος Λόχος του 2ου ΣΠ – υπολοχαγός Παπαδημητρόπουλος Ιππ.) διατάχθηκε να αναπτυχθεί στο χωριό Ταγκανάς, στον μεσαίο κλάδο του ισθμού, για να φρουρεί τον σιδηροδρομικό σταθμό, υποστηρίζοντας τη 5η Ρωσική Εθελοντική «Μεραρχία» (ΡΕΜ) που είχε παρατακτέα δύναμη μόλις 600 ανδρών.
Οι μπολσεβίκοι επιτέθηκαν στο Περεκόπ και υποχρέωσαν σε υποχώρηση την εκεί αμυνόμενη 4η ΡΕΜ που υποστηριζόταν από έναν ελληνικό λόχο. Κατόπιν αυτού η γαλλική διοίκηση των συμμαχικών δυνάμεων στην Κριμαία διέταξε τη ρωσική 5η ΡΕΜ και τον 2/2 ελληνικό λόχο να αφήσουν τις θέσεις τους στον μέσο κλάδο του ισθμού και να σπεύσουν προς το Περεκόπ.
Έλληνες και Ρώσοι κινήθηκαν δυτικά αλλά αντελήφθησαν την παρουσία ισχυρών μπολσεβικικών δυνάμεων και αναπτύχθηκαν αμυντικά στο χωριό Εσκί Κιοϊ Ζάμα. Στις 25 Μαρτίου, ημέρα της ελληνικής εθνικής εορτής, οι μπολσεβίκοι επιτέθηκαν.
Η μάχη
Οι μπολεσεβίκοι επιτέθηκαν μαζικά κατά της μικτής δύναμης Ελλήνων και Ρώσων. Ο ελληνικός λόχος που ήταν ενισχυμένος με διμοιρία πολυβόλων (4 πολυβόλα), κάλυψε το αριστερό της συμμαχικής παράταξης. Οι Έλληνες, αν και λιγότεροι απέκρουσαν ευχερώς τα μπουλούκια των αντιπάλων που εφορμούσαν κατά μέτωπο. Τότε οι μπολσεβίκοι κινήθηκαν προς υπερφαλάγγιση των Ελλήνων.
Ο λόχος σχημάτισε επικαμπή και απέκρουσε πάλι τις επιθέσεις. Ωστόσο οι μπολσεβίκοι ήταν πολλοί και άρχισαν σταδιακά να απειλούν τον λόχο με περικύκλωση. Ενώπιον της εξέλιξης αυτής οι άνδρες κάθε άλλου στρατού του κόσμου θα υποχωρούσαν άμεσα. Οι Έλληνες όμως, υπό τον γενναίο υπολοχαγό Παπαδημητρόπουλο εξόρμησαν κατά του αντιπάλου με τη λόγχη και τον έτρεψαν σε επαίσχυντη φυγή!
Η παλικαρίσια, όσο και σοφή αυτή κίνηση του υπολοχαγού είχε ως στόχο το κέδρος χρόνου. Μέχρι να ανασυνταχθεί ο εχθρός ο λόχος και οι Ρώσοι σύμμαχοι κατάφεραν να υποχωρήσουν με ασφάλεια. Οι απώλειες του λόχου ήταν δύο νεκροί και 12 τραυματίες.
Ο χαμένος λόχος
Ο Λόχος αποτελώντας την οπισθοφυλακή των υποχωρούντων Ρώσων έφτασε στο χωρίο Μπογκάμκα όπου υπήρχε τηλεγραφείο. Ο Παπαδημητρόπουλος έστειλε τηλεγράφημα στη διοίκηση του 2ου ΣΠ ενημερώνοντας για τις εξελίξεις. Όμως οι τηλεγραφητές ήταν οπαδοί των μπολσεβίκων και προσποιήθηκαν ότι έστειλαν το τηλεγράφημα χωρίς να το στείλουν. Έτσι η διοίκηση του 2ου ΣΠ έχασε τα ίχνη του λόχου.
Ο λόχος καλύπτοντας πάντα την υποχώρηση των Ρώσων, συνέχισε να κινείται νότια μέσα στην εχθρική απεραντοσύνη. Τελικά μετά από νέες περιπέτειες ο λόχος κατάφερα να φτάσει στη Θεοδοσία, την 1η Απριλίου. Η διοίκηση εξακολουθούσε να μην έχει καμία πληροφορία για την τύχη του.
Φήμες που κυκλοφόρησαν ανέφεραν ότι ο λόχος είχε διαλυθεί εντελώς και είχε χάσει και τα πολυβόλα του. Τότε το 2ο ΣΠ ζήτησε από την ελληνική μοίρα που ναυλοχούσε στην Κριμαία να αποστείλει ένα σκάφος προς αναζήτηση του λόχου. Πράγματι την αποστολή ανέλαβε το θωρηκτό «Λήμνος».
Το θωρηκτό αγκυροβόλησε αρχικά στη Γιάλτα όπου αποβίβασε άγημα το οποίο και πληροφορήθηκε ότι ο λόχος κινείτο προς τη Θεοδοσία. Αμέσως το θωρηκτό απέπλευσε από τη Γιάλτα και έπλευσε προς τη Θεοδοσία. Έφτασε μάλιστα πριν τον λόχο και άγημά του προετοίμασε την επισταθμία του χαμένου λόχου, ζητώντας παράλληλα την αποστολή πλοίου για τη μεταφορά των ανδρών στην Σεβαστούπολη.
Τελικά οι κατάκοποι, αλλά αήττητοι άνδρες του 2/2 Λόχου έφτασαν στη Θεοδοσία και με απίστευτη χαρά αντίκρισαν να τους περιμένουν τα αδέρφια τους του Πολεμικού Ναυτικού. Αφού αναπαύτηκαν, επιβιβάστηκαν στο μεταφορικό σκάφος που είχε στο μεταξύ φτάσει και στις 3 Απριλίου έφτασαν στην Σεβαστούπολη και ενώθηκαν με το 2ο ΣΠ μετά από μια μικρή Οδύσσεια οκτώ ημερών…
