του Πάσχου Μανδραβέλη
Αν κοιτάξει κανείς την παγκόσμια Ιστορία, θα διαπιστώσει ότι οι επιδημίες, προϊόντος του χρόνου, γίνονται 1) περισσότερες, 2) εξαπλώνονται ταχύτερα και 3) είναι λιγότερο φονικές. Το πρώτο εξηγείται εύκολα. Οι μεταδοτικές ασθένειες μοιάζουν να πολλαπλασιάζονται επειδή η καταγραφή της Ιστορίας, αλλά και των ασθενειών, γίνεται συστηματικότερη. Δεν είναι ότι ο 21ος αιώνας (με 50 επιδημικά επεισόδια) είναι πιο «άρρωστος» από τον 16ο αιώνα, στον οποίο καταγράφηκαν 6 επιδημίες. Για παράδειγμα, το νέο ξέσπασμα του Εμπολα, τον Αύγουστο του 2018, στο Κονγκό και στην Ουγκάντα, θα ήταν άγνωστο για τους χρονικογράφους του 16ου αιώνα, όπως άγνωστα θα ήταν και το Κονγκό και η Ουγκάντα. Κι αν μας τρομάζουν τα 150 θύματα του νέου κορωνοϊού, πρέπει να σκεφθούμε ότι η «Πανώλη του Ιουστινιανού» καθάρισε σε δύο χρόνια (541–542) 25 εκατ. ανθρώπους, το 40% των κατοίκων της Κωνσταντινούπολης και το 25% του πληθυσμού της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Στους επόμενους δύο αιώνες που εξαπλωνόταν η ασθένεια, ο αριθμός των θυμάτων έφτασε τα 50 εκατ.· ήταν 15% του παγκόσμιου πληθυσμού. Εμφανίστηκε μέχρι τη Γερμανία, αλλά όχι στην Κίνα, διότι απλώς οι άνθρωποι τότε δεν ταξίδευαν στην Κίνα.
Σήμερα, μόλις εμφανιστεί ένας νέος ιός σε κάποια περιοχή της Κίνας, που δεν ξέραμε ότι υπήρχε, η είδηση εμφανίζεται σε όλες τις οθόνες του κόσμου. Μέχρι να ξεκουνηθούν ο γραφειοκρατικοί μηχανισμοί του κομμουνιστικού καθεστώτος, ο ιός έχει ταξιδέψει στις ΗΠΑ και σε λίγα 24ωρα εμφανίζεται στην Ευρώπη. Οι ίδιες τεχνολογίες που κάνουν φθηνές τις διακοπές (μπορούμε να φανταστούμε πριν από 100 χρόνια κάποιον να κάνει weekend στη Ρώμη, ή έστω στα Ζαγοροχώρια;), κάνουν οικονομικά αποδοτική τη μετανάστευση, γίνονται και καλός αγωγός για τη μετάδοση των ασθενειών. Ομως, οι ίδιες τεχνολογίες επιτρέπουν σε ερευνητές των δικών μας πανεπιστημίων (ΕΚΠΑ και Κρήτης) να καταγράψουν τα γενετικά χαρακτηριστικά του νέου ιού, να δημοσιεύσουν τα συμπεράσματα σε λίγες μόνο ημέρες και σε συνεργασία με άλλα ερευνητικά κέντρα να ανακαλύψουν τη θεραπεία.
Το παγκόσμιο χωριό, λοιπόν, είναι εδώ και για τα χειρότερα, και για τα καλύτερα, αλλά και για τα γελοία. Είναι απίστευτη η ταχύτητα με την οποία μεταδόθηκαν διάφορα μαντζούνια για την αντιμετώπιση του ιού, όπως να κατακάψουν διάφοροι τη στοματική τους κοιλότητα πίνοντας νερό 60-70 βαθμών Κελσίου! Αυτά τα γιατροσόφια, που υποτίθεται ότι είναι του καναδικού υπουργείου Υγείας, κυκλοφορούν ήδη και στα ελληνικά. Το Facebook ανακοίνωσε την περασμένη Πέμπτη ότι θα σβήσει σημειώματα, φωτογραφίες και βίντεο χρηστών που διαδίδουν επικίνδυνη παραπληροφόρηση για τον κορωνοϊό.
Η βραχεία ιστορία του ιού 2019-nCoV δείχνει ότι οι τεχνολογίες, που κάνουν φθηνές τις μεταφορές πληροφοριών, κεφαλαίων, ανθρώπων, παγκοσμιοποιούν την ανθρωπότητα, είτε μας αρέσει, είτε όχι, είτε για καλό, είτε για κακό. Η παγκοσμιοποίηση δεν μπορεί να σταματήσει διότι το «αόρατο χέρι», που κινείται από τις επιθυμίες και τα συμφέροντα των ανθρώπων, δεν σταματά όσα Brexit κι αν υπερψηφιστούν. Τα τείχη που προσπαθούν κάποιοι να χτίσουν πέφτουν με το πρώτο φύσημα του αέρα· έγινε κυριολεκτικώς στο Calexico της Καλιφόρνιας την περασμένη Παρασκευή.
Συνεπώς, το πρώτο καθήκον της πολιτικής είναι να λάβει υπόψη την πραγματικότητα που δημιουργείται αντί να γεννά φρούδες ελπίδες περί αντιστροφής της. Αυτό σημαίνει μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ των κρατών –γιατί τα σύνορα δεν περιορίζουν τα φαινόμενα– ήτοι παγκοσμιοποίηση και της πολιτικής.
