ΦΥΤΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΑΛΙΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ ΠΑΣΧΑΛΙΑ -ΓΟΥΡΓΟΥΒΑΝΙΑ – SYRINGA VULGARIS. Μάρθα Στ. Καπλάνογλου Γεωπόνος

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η πασχαλιά, όπως δηλώνει και το όνομά της, είναι το καλλωπιστικό φυτό που έχει συνδεθεί με τη γιορτή του Πάσχα. Και όχι άδικα, καθώς το φυτό της πασχαλιάς μας χαρίζει εντυπωσιακή ανθοφορία που διαρκεί 20 με 30 μέρες, στα τέλη της άνοιξης, κοντά στην περίοδο του Πάσχα.
Στις παλιές αυλές της Κοζάνης η πασχαλιά, που την αποκαλούσαν γουργουβάνια στόλιζε με τα όμορφα άνθη της το σπίτι και σκόρπιζε το υπέροχο άρωμά της, φυτεμένη συνήθως στην γη, παρά τις πάρα πολύ χαμηλές θερμοκρασίες που επικρατούσαν τότε. Σ’ αυτό βοηθούσε και το γεγονός ότι οι αυλές ήταν κλειστές και περιφραγμένες με δίμετρους τείχους και έτσι τα κρύα ρεύματα δεν τις επηρέαζαν
ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
Ανήκει στην οικογένεια Ελαιώδη
Το πιο σύνηθες είδος στην Ελλάδα είναι η κοινή πασχαλιά (Syringa vulgaris), με τα χαρακτηριστικά μοβ-φούξια άνθη .Υπάρχουν περισσότερα από 40 είδη πασχαλιάς στον κόσμο.
ΒΟΤΑΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
–Φυτό
Είναι φυλλοβόλος θάμνος, μετρίου μεγέθους, δεν ξεπερνά σε ύψος τα 4 – 5 μ. και τα 2 – 3 μ. σε διάμετρο, και καταγωγή από την περιοχή των Βαλκανίων, η πασχαλιά έχει εγκλιματιστεί και διαδοθεί τόσο στην βόρεια και δυτική Ευρώπη, καθώς και στη Βόρεια Αμερική.
— Φύλλα
Έχει μεγάλα βαθυπράσινα φύλλα σε σχήμα καρδιάς
– Άνθη
Ανθίζει για 20 έως 30 ημέρες κοντά στο Πάσχα. Ανάλογα με το είδος και την ποικιλία, τα αρωματικά της λουλούδια βγαίνουν σε μεγάλες και εντυπωσιακές, κωνικές ταξιανθίες. Οι πιο πολλοί την έχουμε θαυμάσει σε διάφορες αποχρώσεις του μοβ, ωστόσο συχνά συναντάμε τα απλά ή διπλά άνθη της σε διάφορους τόνους του λευκού, ιώδους, μπλε και κίτρινου λεβάντα , ροζ, κρεμώδες κίτρινο
— Καρποί
Οι καρποί μοιάζουν με κάψουλα.
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
Πρόκειται για ένα ανθεκτικό και σκληροτράχηλο φυτό που μεταφυτεύεται εύκολα και δεν έχει πολλές απαιτήσεις σε φροντίδα, νερό και λιπάσματα
— Έδαφος
Αρκεί το έδαφος να στραγγίζει καλά και να μην είναι όξινο – η οξύτητά του, δηλαδή, να είναι μεγαλύτερη από 7 pΗ. Ευδοκιμεί σε αλκαλικά εδάφη.
— Κλίμα
Φυτεύουμε σε ηλιόλουστη θέση
ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΕ ΚΗΠΟΥΣ
— Φύτευση
Φύτευση με έτοιμα φυτά σε γλάστρες καλό είναι να γίνεται όλο το χρόνο ,συνήθως όμως γίνεται
το φθινόπωρο ή την άνοιξη.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν φυτικός φράκτης με φυτεύσεις σε αποστάσεις 1,50 -2.00 μέτρων
–Πολλαπλασιασμός
O πολλαπλασιασμός γίνεται με σπόρους ,παραφυάδες και κυρίως με μοσχεύματα
Οι σπόροι αργούν να φυτρώσουν και από το χρόνο της σποράς η ανθοφορία έρχεται μετά 4 χρόνια.
Οι παραφυάδες αναπτύσσονται πλευρικά του αρχικού φυτού και τις αφαιρούμε μαζί με ένα κομμάτι ρίζα φυτεύοντας σε γλάστρες , ριζώνουν σε 2 μήνες περίπου και στην συνέχεια μεταφυτεύονται.
Για την παραγωγή νέων φυτών με μοσχεύματα στις αρχές της άνοιξης κόβουμε τμήματα βλαστού μήκους 15-20 εκατοστά και τα φυτεύουμε σε μικρές γλάστρες φυτωρίου, αφού έχουμε πρώτα εμβαπτίσουμε τη βάση του μοσχεύματος σε ορμόνη ριζοβολίας Διατηρούμε τη γλάστρα σε δροσερό περιβάλλον, ποτίζουμε συχνά και μετά από 5-6 βδομάδες, το νέο φυτό πασχαλιάς θα είναι έτοιμο για να το μεταφυτεύσουμε στην οριστική του θέση.
— Ποικιλίες
ΛΕΥΚΕΣ : Avalannche ,Beauty of Moscow ,Madame Lemoine
ΛΙΛΑ :AlbertFHolden Lilacv, Andeken an Ludwing Spath,President Lincoln , Sensation
ΚΟΚΚΙΝΑ:Charlew joly,Monge
ΛΕΥΚΑ-ΡΟΖ:Katherine Havemeyer,Lilacs
ΚΙΤΡΙΝΟ :Primrose
–Άρδευση
Δεν θέλει πολύ νερό. Την περίοδο της άνοιξης και του φθινοπώρου ποτίζουμε μία φορά το μήνα και τη ζεστή περίοδο του καλοκαιριού θέλει πότισμα κάθε δέκα μέρες.
— Λίπανση
Η πασχαλιά χρειάζεται λίπανση δύο φορές το χρόνο, με πλήρες λίπασμα, μια φορά στα τέλη του χειμώνα και δεύτερη φορά στις αρχές του καλοκαιριού μετά την ολοκλήρωση της ανθοφορίας. Με σύνθετο λίπασμα 12-12- 17 που να περιέχει και ιχνοστοιχεία
–Κλάδεμα
Η πασχαλιά κλαδεύεται, ελαφρά, στο τέλος του χειμώνα, αφαιρώντας ξερά, αδύνατα και κακοσχηματισμένα κλαδιά. Κατά το κλάδεμα της πασχαλιάς, διατηρούμε το σχήμα του φυτού χωρίς να μικρύνουμε το μήκος των βλαστών, γιατί έτσι θα χάσουμε τα μπουμπούκια που θα δώσουν ανθοφορία την επερχόμενη άνοιξη.
Τον Μάιο και Ιούνιο απομακρύνουμε τα ξερά λουλούδια της πασχαλιάς.
Σε γερασμένες πασχαλιές κάνουμε αυστηρό κλάδεμα ανανέωσης.
–Ασθένειες- Εχθροί
H πασχαλιά είναι σχετικά ανθεκτική σε ασθένειες και έντομα.
Ψεκάζουμε, αν αντιληφθούμε φυλλοφάγα έντομα να τις προσβάλουν.
Η πασχαλιά μπορεί να προσβληθεί από βακτηριακό κάψιμο των φύλλων που προκαλεί ξήρανση (κάψιμο) νεαρών βλαστών και καφέ κηλίδων στα φύλλα, καθώς και από ωίδιο
Για την προστασία της πασχαλιάς από το βακτηριακό κάψιμο και το ωίδιο μπορούμε να ψεκάζουμε με διάλυμα χαλκού και θειαφιού
ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΕ ΓΛΑΣΤΡΕΣ ΓΙΑ ΜΠΑΛΚΟΝΙΑ
Για πασχαλιά που θέλουμε να φυτέψουμε σε γλάστρα σε μπαλκόνι, επιλέγουμε σημείο με νότια έκθεση και γλάστρα, με αρκετά μεγάλη διάμετρο για να έχει χώρο το φυτό να αναπτυχθεί και να μας δώσει πλούσια ανθοφορία
ΑΝΘΗ ΓΙΑ ΒΑΖΟ
Η εμπορική αξία για την συλλογή ανθέων για καλλωπισμό του χώρου είναι ανύπαρκτη.
Τα κομμένα άνθη της είναι πανέμορφα όμως, δεν διατηρούνται πολύ,διακοσμούν τα βάζα μας, μόνο για λίγο καιρό .
ΑΝΘΗ ΚΑΙ ΦΥΛΛΑ ΓΙΑ ΙΑΤΡΙΚΟΥΣ ΣΚΟΠΟΥΣ
Η φαρμακευτική πρώτη ύλη είναι λιλά φύλλα και άνθη. Συλλέγουμε τα πρώτα πριν αναπτύξουμε λουλούδια και τα στεγνώνουμε σε ευάερο, σκιερό μέρος.
ΑΙΘΕΡΙΟ ΕΛΑΙΟ ΠΑΣΧΑΛΙΑΣ
Το λάδι εξάγεται από τα άνθη του (αποξηραμένα), τα φύλλα και τους καρπούς της πασχαλιάς.
Το λιλάλαιο ( Lilac ) ή Syringa oil ή λάδι Syringa vulgaris έχει υψηλή φαρμακευτική αξία στον κόσμο της αρωματοθεραπείας .
ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Η πασχαλιά, εκτός από τις διακοσμητικές ιδιότητες, έχει πολλές θεραπευτικές ιδιότητες γνωστές εδώ και αιώνες στη λαϊκή ιατρική.
Τα λιλά άνθη χρησιμοποιούνται εξωτερικά και εσωτερικά για θεραπείες πονοκεφάλων, βήχα, κρυολογήματος, δερματικών παθήσεων, καθαρισμού του σώματος, καρδιακών προβλημάτων και υπέρτασης.
Οι λαϊκοί βοτανολόγοι χρησιμοποιούσαν συχνά λιλά αφέψημα, εγχύσεις, αλοιφές και βάμματα για τη θεραπεία αυτών των προβλημάτων.
Υπάρχει επίσης η πεποίθηση ότι το κούνημα των λουλουδιών στο πρόσωπο ενός εκνευρισμένου ανθρώπου μπορεί να καταπραΰνει τα νεύρα του.
Το σιρόπι Syringa Vulgaris , το οποίο περιέχει λακτουλόζη με άλλα σάκχαρα, π.χ. γαλακτόζη και λακτόζη, χρησιμοποιείται στη θεραπεία της δυσκοιλιότητας και της ηπατικής εγκεφαλοπάθειας.
Το διάλυμα λακτουλόζης χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της χρόνιας δυσκοιλιότητας.
Οι ιδιότητες του είναι:
Αντιπυρετικό, αντιβακτηριακό, αντιικό, αντιφλεγμονώδες,
Αποτοξινώνει το σώμα και το συκώτι, καθαρίζει το αίμα
Καθαρίζει τους πνεύμονες, τους βρόγχους, μειώνει τον βήχα, τον πονόλαιμο
Ρυθμίζει την αρτηριακή πίεση
Βοηθά με πονοκεφάλους και ρευματικούς πόνους ,στην οξεία διάρροια, λειτουργεί διουρητικό
Θεραπεύει δερματικές παθήσεις, ακμή, έκζεμα
Αναζωογονεί το δέρμα ως ένα εξαιρετικό καλλυντικό , μειώνει τους μαύρους κύκλους και το πρήξιμο κάτω από τα μάτια ,ενισχύει την ανοσία.
Αφεψήματα και τσάι με άνθη και φύλλα πασχαλιάς βοηθούν στο κρύωμα και το βρογχικό άσθμα,
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ
Η λακτουλόζη, που περιέχουν σκευάσματα πασχαλιάς για φαρμακευτικούς σκοπούς, δεν είναι κατάλληλη για μερικούς ανθρώπους. Για να βεβαιωθείτε ότι η λακτουλόζη είναι ασφαλής για εσάς, ενημερώστε το γιατρό ή το φαρμακοποιό σας εάν:
Σε σπάνιες περιπτώσεις, είναι πιθανό να υπάρχει σοβαρή αλλεργική αντίδραση ( αναφυλαξία ) στη λακτουλόζη.
Αν έχετε διαβήτη να την αποφεύγεται, καθώς η λακτουλόζη μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας.
Η παρατεταμένη χρήση ή υπερβολική δοσολογία για φαρμακευτικούς σκοπούς μπορεί να οδηγήσει σε διάρροια με πιθανές επιπλοκές, π.χ. απώλεια υγρών, υποκαλιαιμία και υπονατριαιμία.
Μπορεί να προκαλέσουν κοιλιακή δυσφορία που σχετίζεται με μετεωρισμό και εντερικές κράμπες. Αυτά τα συμπτώματα, συνήθως, εξαφανίζονται υπό συνεχιζόμενη θεραπεία.
Μερικές φορές αναφέρθηκε ναυτία και εμετός, μετά από υψηλές δόσεις.
ΧΡΗΣΕΙΣ
Η πασχαλιά εκτός από το γεγονός ότι είναι ένα πανέμορφο φυτό που στολίζει τον κάθε κήπο αποτελεί εξαιρετική επιλογή φυτού για φράχτη και μπορούμε να τη φυτέψουμε στον κήπο, καθώς και σε γλάστρα στο μπαλκόνι Μπορεί κλαδεύοντας κατάλληλα, να της δώσουμε και σχήμα δέντρου