Χειρόγραφη βιωματική μαρτυρία μακεδονομάχου από το Κυριάκι Βοιωτίας για τη θυσία του ανθυπίλαρχου Αναστασίου Κορδή και 4 ιππέων στη ζεύξη του Πόρου Λογγά Ζάβορδας το 1912

Παραφράζοντας τη γνωστή ρήση «η ιστορία γράφεται από τους νικητές» στην «η ιστορία γράφεται από τους παρόντες», στεκόμαστε με ευλάβεια στη χειρόγραφη βιωματική μαρτυρία του μακεδονομάχου Φωκίωνα Αθ. Σπυρίδου ή Πούλου, με καταγωγή από το Κυριάκι Βοιωτίας, από τη συμμετοχή του στους απελευθερωτικούς Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913, χειρόγραφη μαρτυρία 40 σελίδων που την άφησε κληρονομιά στον συνονόματο εγγονό του Φωκίωνα Αθ. Πούλο.

Αυτός με τη σειρά του την εμπιστεύτηκε στον Χαράλαμπο Ν. Παπαλουκά, ποιητή, συγγραφέα και εκδότη, ο οποίος εντρυφώντας από ιστορικές πηγές και αρχεία (ΓΕΣ) συνέδεσε τα γραφόμενα του μακεδονομάχου -“ήξερε ολίγα γράμματα”- με τα πραγματικά ιστορικά γεγονότα παραθέτοντας πρόσθετες αξιόλογες πληροφορίες, παρουσιάζοντας τελικά ένα άρτιο καλαίσθητο σύνολο 240 σελίδων με το βιβλίο του «Μακεδονίας Ελλήνων Γη – Μακεδονομάχος Φωκίων Αθ. Σπυρίδου».

Σε αυτό γίνονται πολλές ενδιαφέρουσες λεπτομερείς αναφορές σε καταστάσεις και μάχες, όπως περιγράφονται από τον μακεδονομάχο Φωκίωνα Σπυρίδου  στην πορεία της 5ης Μεραρχίας και του 22ου Συντάγματος όπου -κατά τον συγγραφέα- υπηρετούσε, μεταξύ δε αυτών και της ευρύτερης περιοχής της Κοζάνης και της Δυτικής Μακεδονίας.

Επί του παρόντος θα ασχοληθούμε με την περιγραφή της ηρωικής θυσίας του θαρραλέου εθελοντή ανθυπίλαρχου Αναστασίου Κορδή με καταγωγή από το Κιάτο Κορινθίας και τεσσάρων ακόμη ιππέων, στη ζεύξη του πόρου Λογγά Ζάβορδας στις 12 Οκτωβρίου 1912 όπως αναγράφεται στο επίσημο Δελτίο Πεσόντα του ΓΕΣ, γεγονός που είχε συγκινήσει ιδιαίτερα τον μακεδονομάχο Φωκίωνα Σπυρίδου που το τόνιζε και προφορικά ξεχωριστά στον εγγονό του αναφέροντας του ότι είχε φτιάξει και ένα πέτρινο σταυρό για τον τάφο του. Εξ ου και η αφιέρωση του βιβλίου «Εις μνήμην Κορδή Αναστασίου Ανθυπιλάρχου και των Μακεδονομάχων του Κυριακίου».

Έτσι, σύμφωνα με το αυθεντικό κείμενο:

«…Οι Τούρκοι οπισθοχώρησαν καί έπήγαν κατά τό Σαραντάπορο. Ήμείς έπρεπε να διαβούμε τον Άλιάκμωνα.

Έκεί είχε πλημμύρα καί τό Ποτάμι ήταν ορμητικό. Έπρεπε να γίνη γέφυρα, αλλά πώς νά γίνη, ενώ ήταν πολύ ορμητικό [τό ρεύμα] ; ’Έπρεπε νά δεθή ενα παλαμάρι διά νά άρχίση ή γέφυρα. Έστειλαν έναν ιππέα, μόλις προχώρησε τον παρέσυρε τό ρεύμα καί έπνίγη. Στέλνουν άλλον καί αύτός ομοίως, καί τρίτον καί τέταρτον τήν ιδια τύχην.

Έπειτα έστειλαν εναν ‘Υπίλαρχον, άνθυπολοχαγό Ιππικού, τά ίδια έπαθε καί αύτός.

Έκεί άπέναντι ήταν ένα Μοναστήρι Άγιος Νικάνωρ, έκαμε ένας Καλόγερος έριξε μιά τριχιά καί τό έπιασαν [τό σχοινί]. Τότε έδεσαν ένα παλαμάρι καί τότες άρχισαν οι τεχνίται τή[ν] γέφυρα. Είναι τάγμα γεφυροποιών, έκάμανε τρεις ήμέρες. Έγινε ή γέφυρα, έπεράσαμε καί έπήγαμε εις τήν Κοζάνη.

Εκείνο τό βράδυ ήλθεν ό Βασιλεύς εις τήν Κοζάνην. Αμέσως τήν άλλη τή[ν] ήμέρα άναχωρήσαμε διά τήν Πτολεμαΐδα…».

Επιπρόσθετα, όπως είχε πει στον συνονόματο εγγονό του που το μετέφερε στο συγγραφέα, «Στην προσπάθεια (ο Κορδής) να για να πετάξει το σχοινί της σύζευξης απέναντι, μπήκε με το άλογό του ενδότερα στο ποτάμι, αλλά παρασύρθηκε και ο ίδιος από τα ορμητικά νερά και βρέθηκε παρακάτω νεκρός και τον συμμάζεψε ο παππούς μου με άλλους».

Για τη Μάχη των Λαζαράδων (9.10.1912), δεν μας δίνονται ιδιαίτερες πληροφορίες, αφού όπως φαίνεται στην σχετική αναφορά του μακεδονομάχου Φωκίωνα Σπυρίδου «…είχε πιάσει μάχη, πλησιάσαμε αλλά δεν ελάβαμε μέρος, εμάς μας πήρε το σχέδιο και επήγαμε στήριγμα Πυροβολικού».

Πάντως, όπως επισημαίνει και ο συγγραφέας του βιβλίου, θα πρέπει να τονιστεί ότι η συμβολή του μοναχού της μονής του Αγίου Νικάνορα στη ζεύξη του περάσματος της 5ης Μεραρχίας στον πόρο Λογγά Ζάβορδας στην κυκλωτική νικηφόρα επέλαση προς την Κοζάνη ήταν πολύ σημαντική, καθότι αυτή -όπως λέει ο συγγραφέας- δεν αναφέρεται σε σχετικές στρατιωτικές και ιστορικές πηγές.

Γ.Μαστρ./mikrovalto.gr