10 Απριλίου1941, ώρα 5μ.μ. – Η Κοζάνη Βομβαρδίζεται από τους Ναζί

Γράφει ο Γιάννης Κορκάς

Η Πόλη ερημώνεται, οι Κοζανίτες έφευγαν για τα γύρω χωριά. Ήρθε στη μνήμη μου η μαύρη εκείνη μέρα βλέποντας σήμερα την τραγωδία των Ουκρανών από την επίθεση της Ρωσίας με σύγχρονο οπλισμό, να βομβαρδίζονται πόλεις και χωριά και να σκοτώνονται αθώοι άνθρωποι και να καταστρέφεται η χώρα.Οι Ουκρανοί να φεύγουν με τις οικογένειές τους πεζοπορώντας για να σωθούν.Τραγική η κατάσταση, ρίγησε η καρδιά μου βλέποντας όλα αυτά που υφίστανται ακόμη και οι Έλληνες που ζούνε εκεί, τους έχω γνωρίσει όταν είχα πάει και μουλέγανε τι δυσκολίες έχουν περάσει. Είναι οι περισσότεροι ποντιακής καταγωγής και άντεξαν στις διώξεις 1937 και 1946 .Μου έφερε λοιπόν στη μνήμη τη μαύρη εκείνη μέρα του βομβαρδισμού που ζήσαμε στην παιδική μας ηλικία καθώς και όλοι οι Κοζανίτες και κράτησε από τότε 4 χρόνια η μαύρη ναζιστική κατοχή.

Θα παραθέσω παρακάτω τα γεγονότα της δραματικής εκείνης ημέρας. Ήταν ημέρα Πέμπτη η 10 Απριλίου-1941, προ των Βαϊων και ώρα 5 το απόγευμα χτυπούσαν οι σειρήνες και οι καμπάνες των εκκλησιών συναγερμό. Τρέξαμε όλοι στα καταφύγια, ας τα πούμε καταφύγια, που ήσαν τα υπόγεια με θόλο. Στη γειτονιά μας επί της οδού Παύλου Χαρίση είχαμε το υπόγειο με Θόλο του σπιτιού του Ν.Δεληβάνη. Και είχε ένα παραθυράκι προς το δημόσιο δρόμο με σιδερόβεργες και ήταν για να αερίζεται το υπόγειο. Ακούσαμε τη βοή των αεροπλάνων και στη συνέχεια τον κρότο των βομβών. Όλοι να κάνουμε το σταυρό μας και να παρακαλούμε τον Άγιο Νικόλαο να μας σώσει. Μετά από δύο ώρες χτύπησε πάλι ο συναγερμός για τη λήξη, βγήκαμε όλοι από τα καταφύγια, ο κόσμος συγκεντρώθηκε στην κεντρική πλατεία βλέποντας βομβαρδισμένο το Δημαρχείο και συζητούσαν πως γλίτωσαν οι άνθρωποι που ήσαν στο καταφύγιο του Δημαρχείου που ήσαν πολλοί και κυρίως οι καταστηματάρχες της αγοράς. Έκαναν το σταυρό τους στον Άγιο Νικόλαο που βοήθησε να μην πάει η βόμβα στο υπόγειο, σταμάτησε στο πρώτο όροφο δεν εξερράγη και σώθηκαν οι άνθρωποι που ήσαν στο υπόγειο. ¨όπως επίσης σώθηκε και ο Ναός του Αγίου Νικολάου που λειτουργούσε τον εσπερινό. Ήταν γεμάτη η εκκλησία και ήσαν μέσα στην εκκλησία πολλοί στρατιωτικοί Σέρβοι που είχαν φύγει από τη Σερβία μετά την κατάληψη από τους ναζί και ακολούθησαν τους συμμάχους. Σώθηκε το εκκλησίασμα και το Καμπαναριό. Η πόλης ήταν αναστατωμένοι έτρεχαν όλοι στα καταστήματα να ψωνίσουν τρόφιμα και άλλα πράγματα μη γνωρίζοντας τι θα επακολουθούσε. Μόλις σκοτείνιασε πήραν από μία «μπουχτσιά» και ένα καλάθι και με τα πόδια, βάδιζανε για τα γύρω χωριά ο δρόμος ήταν «σκιν’ Κοζανιστί», έμοιαζε με βιβλική έξοδο, παιδιάστην αγκαλιά, άλλα να πιάνονται από τα φορέματα της μαμάς ή της γιαγιάς. Άλλοι με κάρα-σούστες και ζώα Οι άνδρες ήσαν στον πόλεμο στην Αλβανία. Όπως βλέπουμε και στην Ουκρανία να περπατούν οι άνθρωποι για να σωθούν εκεί όμως είναι χειρότερα διότι δέχονται συνεχή βομβαρδισμό από αεροπλάνα , άρματα και πυραύλους. Ευτυχώς είχε Πανσέληνο εκείνο το βράδυ και βοηθούσε στη μετακίνηση των ανθρώπων. Στην ίδια διαδρομή ήταν και οι οικογένειά μου 10 άτομα που πηγαίναμε για το χωριό Ροδιανή 15 χιλιόμετρα η απόσταση, περνώντας από τα χωριά Λευκόβρυση, Πρωτοχώρι  Λευκοπηγή, Αγία Παρασκευή και Ροδιανή που είναι δεξιά στα ριζά του Μπούρινου. Και ακολουθούν Κερασιά και Αιανή. Την ίδια εικόνα είχαν όλοι οι δρόμοι πηγαίνοντας στα γύρω χωριά που περιβάλουν την Κοζάνη.Ένα Κομβόϊ ανθρώπων μη γνωρίζοντας που θα διανυκτερεύσουν και τι θαξημερώσει. Βολευτήκαμε σε σπίτι γνωστού όπως, όπως και το πρωί οι γυναίκες του χωριού είχαν ανάψει το φούρνο που είχε κάθε σπίτι και ζύμωναν πλαστά- Καρβέλια για να ψήσουν το ψωμί και να μας δώσουν να φάμε. Περάσαμε τις μέρες μας με ψωμί ζυμωτό, χαλβά και ελιές. Και τη γνωστή μπομπότα με τσιγαρίδες που τρώγαμε το χειμώνα που παρασκευάζεται από καλαμποκίσιο αλεύρι . Για τα παιδιά κανένα βραστό αυγό και αρνίθα- κοτόπουλο σούπα. Την επομένη το πρωί, ακούγαμε βόμβους αεροπλάνων , αεροπλάνα στούκας βομβάρδιζαν το φυσικό ισχυρό «Τις πόρτες του Σαρανταπόρου» έξω από τα Σέρβια στο δρόμο προς τη Λάρισα, όπου ήσαν οχυρωμένοι οι σύμμαχοι Άγγλοι, Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί. Μετρούσα τα αεροπλάνα ήσαν περίπου 45 στούκας έρχονταν κατά κύματα.Η ταλαιπωρία των Κοζανιτών συνεχίζεται. Οι γυναίκες παρακολουθούσαν τη λειτουργία των Εκκλησιών τα πάθη του Ιησού στο χωριό μαζί με τα δικά μας πάθη. Τη Μεγάλη Τρίτη 14 Απριλίου 1941 ήρθαν οι Γερμανοί στην Κοζάνη και την ίδια ημέρα εμφανίστηκαν στην πλατεία του χωριού Ροδιανή όπου μέναμε μία μοτοσικλέτα τρίκυκλη με καλάθι και με δύο Γερμανούς στρατιώτες οπλισμένους σαν αστακούς, ζήτησαν να μαζευτούν όλοι οι κάτοικοι του χωριού στην πλατεία και με ύφος βλοσυρό είπαν να μην ενοχλήσουν τα γερμανικά στρατεύματα, γιατί θα δεχθούν σκληρά αντίποινα. Για εκφοβισμό πυροβόλησαν και σκότωσαν τρεις κότες που κυκλοφορούσαν αδέσποτες στα στενά του χωριού. Τους πήραν μαζί τους, ζήτησαν και αυγά, γέμισαν το καλάθι της μοτοσικλέτας και απεχώρησαν .Αυτό γινότανε από ομάδες μοτοσικλετών οι οποίοι επισκέπτονταν τα χωριά της διαδρομής Κοζάνη-Αιανή και έδιναν οδηγίες προς τους κατοίκους να μην αντισταθούν στα γερμανικά στρατεύματα.

Από τη Μεγάλη Πέμπτη άρχισε η επιστροφή των Κοζανιτών στα σπίτια τους. Πολλά είχαν λεηλατηθεί. Τη μεγάλη Πέμπτη επιστρέψαμε κι εμείς, τα παιδιά ανεβασμένα σε κάρο που το  έσερνε γάϊδαρος  και περπατώντας οι μεγάλοι, γυρίσαμε στα σπίτια μας. Και από κείνη τη μέρα άρχισε το δράμα της κατοχής με όλα τα επακόλουθα, πείνα, δυστυχία, φυλακίσεις δολοφονίες, φοβερή εκμετάλλευση από τους Μαυραγορίτες και τόσα άλλα που υπέστη ο λαός μας από τη μαύρη σκλαβιά τριών κατακτητών Γερμανών, Ιταλών και Βουλγάρων, αλλά ακόμη και από τους συνεργάτες των Ιταλών των ΑλβανώνΤσάμηδων. Η Κοζάνη είχε μόνο Γερμανούς και ο αξιωματικός φρούραρχος που τοποθετήθηκε στην αρχή ήταν Αυστριακός. Επίσης ήρθαν πολλές οικογένειες από την Αθήνα στην Κοζάνη για να γλυτώσουν από την πείνα και το λιμό των Αθηνών μετά την κατάληψή της από τους Γερμανούς. Είχε και η Αθήνα μεγάλη φυγή των Αθηναίων προς την Επαρχία με όποιο μέσο μπορούσαν. Έχω περιγράψει τον βομβαρδισμό αναλυτικά ,δηλαδή πόσες βόμβες έριξαν (10), που έπεσαν οι βόμβες, πόσοι σκοτωθήκαν με τα ονόματα τους και τις καταστροφές που υπέστη η Κοζάνη στο βιβλίο μου «ΚΟΖΑΝΙΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ», έκδοσης 2008.

Οι χαιρετισμοί εν όψει του Πάσχα της Ανάστασης του Κυρίου, να βοηθήσουν να σταματήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία για να γιορτάσουν και οι Ουκρανοί που είναι Ορθόδοξοι την Ανάσταση του Κυρίου εν Ειρήνη στα σπίτια τους και να αποκατασταθούν οι πληγές που δημιούργησε η τραγωδία του πολέμου σκοτώνοντας γυναικόπαιδα και καταστρέφοντας τη χώρα. Οι Έλληνες έχουν άριστες σχέσεις με τους Ουκρανούς από τον 18ο αιώνα, όπου ζούνε περίπου 300 τριακόσιες χιλιάδες Έλληνες με Ομοσπονδία Ελληνικών συλλόγων 28 τον αριθμό, ποντιακής καταγωγής κυρίως, όπως γνωρίζω από τη συνάντησή μας, που με ανακήρυξαν επίτιμο μέλος της Ομοσπονδίας. Το 1818 ιδρύθηκε στην Οδησσό η Φιλική Εταιρεία και ο Κοζανίτης Γεώργιος Λασσάνης βασικό στέλεχος της φιλικής εταιρείας, είχε γράψει θεατρικά έργα επαναστατικού περιεχομένου τα οποία ανέβαζε στη θεατρική σκηνή για να τονώσει το ηθικό των Ελλήνων του εξωτερικού να βοηθήσουν στην επανάσταση. Ευχόμαστε να επικρατήσει σύντομα η Ειρήνη και η ομαλότητα στη ζωή των φίλων  Ουκρανών και Παλαιστίνιων. Που υφίστανται  βομβαρδισμούς και καταστροφές με μεγάλο αριθμό νεκρών. Η Ανάσταση του Κυρίου να  φέρει την Ειρήνη  στις δεινοπαθούσες χώρες .

Γιάννης  Κορκάς