Συμβαίνουν γεγονότα που ως κομήτες πέφτοντας στη γη, μπορούν να αλλάξουν τα πάντα. Αυτό είτε προς το καλύτερο ή ακόμα να φέρουν σύγχυση και διάλυση.
Η προσδοκία της ανάστασης γεννά ελπίδες, που όμως δεν έχει πάντα το ποθούμενο αποτέλεσμα. Η προσδοκία αυτή «πατάει» κατά κανόνα σε υπαρκτά προβλήματα συγκεκριμένων κοινωνικών στρωμάτων ή ομάδων, για τα οποία προτείνονται εσφαλμένες ή εν γνώσει των επαναστατών, παραπλανητικοί τρόποι αντιμετώπισης των προβλημάτων.
Τα παραδείγματα της παραπλάνησης ή της απογοήτευσης γεμίζουν πολλές σελίδες στην ιστορία της ανθρωπότητας και χαρακτηριστική είναι η επισήμανση του μεγάλου επαναστάτη της Λατινικής Αμερικής Μπολιβάρ «η επανάσταση είναι σαν να προσπαθείς να οργώσεις τη θάλασσα».
Με απλά λόγια, επαναστάτες με πιστεύω και θέληση να πετύχουν το σκοπό τους υπήρξαν. Άλλοι όμως απογοητεύτηκαν από το αποτέλεσμα για τη μη στήριξή τους από τις μάζες και άλλοι πάλι αντάλλαξαν την επαναστατικότητά τους με συμβιβασμούς ή δημιουργώντας μια προσωποκεντρική δικτατορία εις βάρος του λαού που τους πίστεψε στις προ-επαναστατικές τους διακηρύξεις.
Ένας μεγάλος ιδεολόγος επαναστάτης, η κορυφή του αναρχικού κινήματος υπήρξε ο Μπακούνιν. Το 1842 είπε και έγραψε πως «το πάθος της καταστροφής είναι και πάθος για δημιουργία».
Από εκείνη τη στιγμή οι Ρώσοι αναρχικοί φλέγονταν από το όραμα μιας κοινωνικής επανάστασης που θα σάρωνε το τσαρικό καθεστώς και θα οδηγούσε στην ανάσταση τις καταπιεζόμενες μάζες των κουλάκων. Τον Φεβρουάριο του 1917 το ποθούμενο όνειρο φάνηκε να ξημερώνει. Οι αναρχικοί, αληθινοί συνεργάτες του Λένιν, βλέποντας πως αυτό που γίνεται είναι αυτό που είχε προβλέψει ο Μπακούνιν 70 χρόνια νωρίτερα, στήριξαν το νέο καθεστώς. Ρίχτηκαν ολόψυχα στον αγώνα για την κατάργηση των τελευταίων υπολειμμάτων του κράτους και για την απόδοση της γης και των εργοστασίων στον απλό λαό.
Ήταν όμως έτσι; Δυστυχώς ήρθε η διάψευση του ονείρου και όλα παρέμειναν στην πλήρη διάσταση ως προς το ζήτημα της δομής της επαναστατικής κοινωνίας. Απλά η εξουσία άλλαξε χέρια.
Η άλλη εξαίρετη μορφή, ο αναρχικός επαναστάτης Κροπότκιν, έδειξε τη διάψευση των προσδοκιών, πως η αληθινή επανάσταση καταπνίγηκε από ένα δικτατορικό κόμμα που υφάρπαξε από τις μάζες τις κατακτήσεις, τις οποίες επρόκειτο να επιτύχουν. Αφού κατέλαβαν την εξουσία, αποκήρυξαν τις υποσχέσεις τους. Εκεί που ο Λένιν έλεγε πριν πως «η κάθε μαγείρισσα πρέπει να συμμετέχει στις κυβερνητικές υποθέσεις», μετά τη συγκέντρωση της εξουσίας, ο Λένιν δήλωνε στους μάγειρες… «για να κυβερνήσει κάποιος, πρέπει να ξέρει πώς. Μη χώνετε τις γουρουνίσιες μουσούδες σας στις υποθέσεις των προνομιούχων. Η κατσίκα πρέπει να βόσκει εκεί που την έχουν δεμένη και οι μάγειρες πρέπει να μαγειρεύουν, όχι να κυβερνούν».
Μόλις δηλαδή η κατάληψη της εξουσίας επετεύχθη, ήρθε το κάλεσμα για πειθαρχεία. Πλήρης υπακοή στις διαταγές των αντιπροσώπων της εξουσίας των σοβιέτ!
Οι αναρχικοί καταδιώχτηκαν ως εχθροί του νέου καθεστώτος με φυλακίσεις και εκτελέσεις. Ο κύριος εκπρόσωπός τους Πιοτρ Κροπότκιν, στις 10 Ιουνίου 1920 έγραψε το μήνυμά του στους εργαζόμενους του Δυτικού κόσμου:
«Είμαι υποχρεωμένος με κάθε ειλικρίνεια να σας πω πως κατά τη γνώμη μου, αυτό το εγχείρημα, να οικοδομηθεί μια κομμουνιστική δημοκρατία πάνω στις γραμμές ενός έντονα συγκεντρωτικού κρατικού κομμουνισμού κάτω από τη σιδηρά διακυβέρνηση ενός δικτατορικού κόμματος, οδηγείται στην αποτυχία. Αυτό που διδασκόμαστε στη Ρωσία είναι πως κατ’ αυτόν τον τρόπο δεν μπορεί να δημιουργηθεί ο κομμουνισμός.
Όσο μια χώρα κυβερνάται από τη δικτατορία ενός κόμματος, τα συμβούλια των εργατών και των αγροτών χάνουν κάθε σημασία.
Ένα εργατικό συμβούλιο παύει να είναι ελεύθερο και πολύτιμο όργανο όταν στη χώρα δεν υπάρχει ελευθερία του τύπου. Επιπλέον, τα συμβούλια των εργατών και των αγροτών χάνουν κάθε σημασία όταν καμία ελεύθερη προεκλογική κινητοποίηση δεν διενεργείται στη διάρκεια των εκλογών και οι εκλογές διεξάγονται κάτω από την πίεση της δικτατορίας του κόμματος.
Το τεράστιο δημιουργικό που απαιτεί μια κοινωνική επανάσταση δεν μπορεί να το φέρει σε πέρας μια κεντρική κυβέρνηση. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θεωρώ υποχρέωσή μου να σας προειδοποιήσω να μην ακολουθήσετε αυτή τη γραμμή δράσης».
Είναι η απογοήτευση του Κροπότκιν που έδειξε και το λάθος δρόμο που ακολούθησε η επανάσταση του Οκτώβρη του 1917. Είναι η απογοήτευση των μαζών που περίμεναν να γίνουν τα λόγια του Λένιν πράξεις.
Γιατί αναφερθήκαμε στο γεγονός αυτό; Γιατί η απογοήτευση έρχεται μετά από κάθε επανάσταση; Γιατί ο λαός, ενώ συμμετέχει, πιστεύει και αγωνίζεται, μετά απογοητεύεται. Αυτό που αλλάζει είναι οι καρέκλες εξουσίας. Έρχεται η διάψευση του ονείρου. Η μεταπολίτευση, π.χ. στην Ελλάδα, υποσχόταν αλλαγές. Η αλλαγή δεν ήρθε, όπως δεν ήρθε και η επανίδρυση του κράτους.
Ελπίδες γεννήθηκαν και με το «πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης» από την «για πρώτη φορά αριστερά». Ήρθε για άλλη μια φορά η διάψευση του ονείρου. Ήρθε όμως η διάσπαση με την αποχώρηση των αληθινών αριστερών. Ήρθε και η δίωξη της αντίθετης άποψης με τη μέθοδο της προσαγωγής. Αυτό το τελευταίο κι αν ήταν η διάψευση του ονείρου!
Για την ιστορία να θυμίσουμε την καταδίωξη της άλλης άποψης (προσαγωγής) από πολύ παλιότερα… Ο «νόμος περί υπόπτων» της Γαλλικής επανάστασης υπήρξε ο πιο αιματηρός νόμος της ιστορίας. Ο νόμος της 22ας Πραιριάλ (Ιούνιος 1794). Η τριανδρία «Ροβεσπιέρος, Κουτόν, Σαιν Ζυστ» είναι οι εμπνευστές. Η θανάτωση των αντιπάλων δεν προϋποθέτει κατηγορία. Δεν έχουν δικαίωμα υπεράσπισης, ούτε απολογίας. Το «ύποπτος» αρκεί. Ύποπτοι παντού, φτάνει να ενοχλούσαν το σύστημα της επανάστασης.
Ο νόμος-τέρας του Ροβεσπιέρου έχει συνέχεια στη Ρωσία μετά την επανάσταση. Καταδιώκονται, φυλακίζονται και δολοφονούνται όλα τα επαναστατικά στοιχεία που είχαν διαφορετική άποψη από αυτή του κυρίαρχου κομμουνιστικού κόμματος και ειδικά του Λένιν.
Όπως έγραψαν οι αναρχικοί επαναστάτες Έμμα Γκόλντμαν και Αλεξάντερ Μπέρκμαν: «Δεν είναι καθόλου απαραίτητο να εκφράσεις τη διαφωνία σου προφορικά ή με πράξεις για να συλληφθείς. Το να έχεις απλά και μόνο αντίθετες απόψεις σε καθιστά νόμιμο θήραμα της ντε-φάκτο εξουσίας της χώρας, της Τσεκά».
Δίωξη απλά και μόνο αν έχεις αντίθετη άποψη από το σύστημα εξουσίας. Δίωξη με συνοπτικές διαδικασίες, χωρίς καν να απαγγέλλονται κατηγορίες… Επειδή κάποιοι σκέφτηκαν πως εσύ σκέφτηκες κάτι! Μας θυμίζει κάτι αυτό; Μας θυμίζει μήπως τις προσαγωγές της Όλγας Γεροβασίλη;
Να ξαναθυμίσουμε αυτό που είπε ο Μπολιβάρ «η επανάσταση είναι σαν να προσπαθείς να οργώσεις της θάλασσα» και να προσθέσουμε «φοβού τους ιμιτασιόν επαναστάτες, αυτούς που θα συμβιβαστούν με κάθε εντολή των «φονιάδων των λαών»»!
Βιβλιογραφία: – Ιστορία της Γαλλικής επανάστασης
– Μπακούνιν, Κροπότκιν
– Αναρχικοί και Μπολσεβίκοι στη Ρωσική επανάσταση (εκδόσεις Αλεξάνδρεια).
Διαμαντής Θ. Βαχτσιαβάνος