309
Αιανή, 13/10/24 “Βαλκανικοί πόλεμοι, η συμμαχία των 4 και τα Ελευθέρια Αιανής”
Νιώθω ιδιαίτερη τιμή και υπερηφάνεια, σήμερα, που θα εκφωνήσω τον πανηγυρικό της ημέρας, παρουσία των εκλεκτών προσκεκλημένων των αδελφών μας πόλεων Xisaria κι Aleksinac κι όλων των επισήμων . Και γι’αυτό ευχαριστώ τον κύριο Πρόεδρο της Δημοτικής Κοινότητας Αιανής.
Οι ημέρες του Οκτώβρη είναι συνδεδεμένες με την εθνική μας ταυτότητα, μια και στην Μακεδονία, την Ήπειρο και τη Θράκη, χτυπά η καρδιά ηρωικών μορφών και κινημάτων, που έλαβαν χώρα, για την απελευθέρωση της πατρίδας μας από το 1821 έως και σήμερα Κάθε τόπος κι η ιστορία του, κάθε τόπος και μια θυσία. Η σημερινή εορτή εντάσσεται τα πλαίσια αυτών των εκδηλώσεων που διοργανώνονται προς τιμήν των ηρωϊκών μορφών και κινημάτων ανεξαρτησίας μας, από τον τουρκικό ζυγό.
Η φιλοπατρία είναι το υψηλότερο ιδανικό, χωρίς ιδεολογικές και κομματικές διαφορές και πρέπει να την προστατεύσουμε, με γνώση, αγάπη, εκτίμηση, σεβασμό, αλλά με συμμετοχή και θυσία. Τίποτα δεν είναι αυτονόητο κι ούτε αυτοματοποιημένο, όλα στην ζωή κερδίζονται με θυσίες. Πάνω απ’ όλα όμως η Λευτεριά, το ύψιστο αγαθό του ανθρώπου. Λευτεριά και φιλοπατρία περπατάνε χέρι χέρι μαζί από αρχαιοτάτων χρόνων. Πώς όμως φτάσαμε, να χαιρόμαστε και ν’ απολαμβάνουμε την Ειρήνη και την Λευτεριά μας με καθυστέρηση 100 και πλέον χρόνων;
Ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά. Χρονικά και ιστορικά. Η Ελλάδα πριν από τους Βαλκανικούς πολέμους, βάσει του πρωτόκολλου του Λονδίνου, είχε ως σύνορα τη “γραμμή Βόλου – Άρτας”.
Σύμφωνα με την συνοριακή αυτή γραμμή, περιοχές της χώρας μας που προσέφεραν θυσίες στον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων του 1821, συνέχιζαν να είναι υπόδουλες στην Τουρκία.
Μέσα σε ένα περιβάλλον διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με την επανάσταση των Νεότουρκων, από 1908 έως το 1912, σ’ ένα περιβάλλον που το ενίσχυαν ο εθνικισμός και ο ανταγωνισμός μεταξύ των μεγάλων Δυνάμεων της εποχής, τα βαλκανικά κράτη, θεώρησαν πως είχε έρθει η ώρα, να διώξουν τους Οθωμανούς από τη Βαλκανική χερσόνησο παντελώς, και να καρπωθούν τα ίδια τα εδάφη που θα παραχωρούνταν. Ήδη από το 1861 η Σερβική διπλωματία είχε κινηθεί προς την κατεύθυνση δημιουργίας μιας συμμαχίας κατ’ αρχήν μεταξύ των ομόθρησκων Ελλήνων και ύστερα και με τα υπόλοιπα κράτη, σαν τον μοναδικό τρόπο εκδίωξης των Οθωμανών.
Η Ελλάδα, μετά τον ατυχή πόλεμο του 1897 και την μεγάλη πανωλεθρία που υπέστη από την Τουρκία, έρχεται να απαλύνει τις πληγές της. Ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 – γνωστός στην Ελλάδα και ως Μαύρο ’97 ή Ατυχής πόλεμος – ήταν ο πόλεμος μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του βασιλείου της Ελλάδας. Με την αναδιοργάνωση του ελληνικού κράτους από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, στην πρωθυπουργία, η Ελλάδα αναγεννιέται.
Η επανάσταση των Νεότουρκων το 1908 αντί να καλυτερεύσει, χειροτέρευσε τα πράγματα για τους μη Τούρκους υπηκόους της Αυτοκρατορίας αφού άρχισε συστηματική προσπάθεια εκτουρκισμού των χριστιανικών πληθυσμών της Βαλκανικής, πράγμα που γιγάντωσε τη δυσφορία των πληθυσμών αυτών.
Προμήνυμα της σύγκρουσης που θα επακολουθούσε ήταν η εξέγερση των Αλβανών υπηκόων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας (παραδοσιακά αφοσιωμένοι στο Οθωμανικό καθεστώς) το 1910, με σκοπό την δημιουργία ανεξάρτητου κράτους. Φεβρουάριο με Μάρτιο του 1912 στη Σόφια της Βουλγαρίας, υπογράφηκε η πρώτη συνθήκη φιλίας και συμμαχίας μεταξύ Σερβίας και Βουλγαρίας, η οποία προέβλεπε την αμοιβαία στρατιωτική συνδρομή για την εξασφάλιση της πολιτικής ανεξαρτησίας και εδαφικής ακεραιότητας των δύο χωρών, την δυνατότητα ένοπλου αγώνα εναντίον των Οθωμανών αλλά και τη διανομή των εδαφών που θα απελευθερώνονταν.
Τις επόμενες μέρες υπεγράφησαν οι επιμέρους στρατιωτικές συνθήκες. Τον Μάιο του 1912 υπογράφηκε, στη Σόφια η συνθήκη μεταξύ Βουλγαρίας και Ελλάδας η οποία όμως λόγω των δεδηλωμένων Βουγλαρικών διεκδικήσεων στα εδάφη της Μακεδονίας και της Θράκης, δεν γινόταν μνεία για την απόδοση των εδαφών που θα απελευθερώνονταν. Η συνθήκη είχε τριετή διάρκεια, και προέβλεπε τη στρατιωτική συνδρομή της μιας χώρας υπέρ της άλλης σε περίπτωση πολέμου με την Τουρκία.
Τέλη Σεπτεμβρίου του 1912 υπογράφηκε και το στρατιωτικό σκέλος της συνθήκης.
Τον Αύγουστο του ίδιου έτους, υπογράφηκε και η τρίτη συνθήκη μεταξύ Βουλγαρίας και Μαυροβουνίου, συνθήκη που αφορούσε τον διακανονισμό στρατιωτικών θεμάτων. Η συμμαχία παίρνει μορφή τον Αύγουστο του 1912 με τη μυστική Συμφωνία των Χριστιανικών κρατών της χερσονήσου του Αίμου.
Οι τέσσερις αυτές χριστιανικές χώρες άσκησαν διπλωματική πίεση στην Οθωμανική αυτοκρατορία για ευρείες μεταρρυθμίσεις και για την απόδοση της αυτονομίας σε όλες τις χριστιανικές περιοχές. Το τελεσίγραφο τους, το έστειλαν με τη μορφή της Διακοίνωσης των Τεσσάρων Χριστιανικών Κρατών τον Οκτώβριο του 1912. Η Υψηλή Πύλη, φυσικά το απέρριψε, και έτσι ξεκίνησε ο Α’ Βαλκανικός πόλεμος. Στις 6 Οκτωβρίου οι ελληνικές δυνάμεις πέρασαν το ύψωμα της Μελούνας και προέλασαν προς την Ελασσόνα. Οι τουρκικές δυνάμεις αναδιπλώθηκαν στα στρατηγικά στενά του Σαρανταπόρου. Μετά την περηφανή νίκη στο Σαραντάπορο, στους Λαζαράδες και στις Πόρτες Σερβίων ακολούθησε μια προέλαση θριάμβων.
Σε 6 μόλις ημέρες από την κήρυξη του πολέμου, ο ελληνικός στρατός είχε ελευθερώσει τα Σέρβια, την Κοζάνη, τα Γρεβενά, την Αιανή, τη Σιάτιστα, την Πτολεμαϊδα και το Αμύνταιο κι αργότερα την Βέροια, τα Γιαννιτσά και Θεσσαλονίκη.
Την απελευθέρωση της Αιανής, γιορτάζουμε σήμερα , όπου 110 χρόνια πριν ο ελληνικός στρατός, έφερε την Λευτεριά. Το 1912 αντήχησε το άγγελμα της Ελευθερίας στην πολύπαθη Μακεδονία μας, την Ήπειρο και τη Θράκη. Απόσπασμα ιππικού, με επικεφαλής τον υπίλαρχο Δημήτριο Σιούλη, μετέφερε το χαρμόσυνο μήνυμα της Ελευθερίας σε όλα τα χωριά της Ελίμειας και της Αιανής. Ένα άτυχο συμβάν όμως, προκάλεσε τον θάνατο του υπίλαρχου Δημητρίου Σιούλη, αφήνοντας την τελευταία του πνοή στην Αιανή, όπου και ενταφιάστηκε, όπισθεν της Παναγίας.
Αντίστοιχες ήταν και οι επιτυχίες των άλλων συμμαχικών κρατών, της Βουλγαρίας, της Σερβίας και του Μαυροβουνίου. Οι τουρκικές δυνάμεις μέσα σε διάστημα μιας εβδομάδας είχαν υποστεί σε όλα τα μέτωπα σφοδρά πλήγματα. ( Στο σημείο αυτό, είναι άξιον μνημόνευσης, δύο παραδειγμάτων αυτοθυσίας.
Στην ιστορική μάχη του Σαρανταπόρου, που έγινε στις 9 του μήνα και ήταν νικηφόρα για τα ελληνικά όπλα, πήρε μέρος ο πιο μικρός στρατιώτης, ο 12χρονος Γεράσιμος Ραυτόπουλος, από το χωριό Μεσοβούνια της Κεφαλονιάς.
Οι πρόγονοί του είχαν πολεμήσει στην επανάσταση του 1821 και ο πατέρας του ήταν εθελοντής στον πόλεμο του 1897. Φυσικά όταν παρουσιάστηκε για να καταταγεί, με ύψος που δεν ξεπερνούσε το 1.45 και με το παιδικό του πρόσωπο απορρίφθηκε αμέσως.
Παρά τα ειρωνικά σχόλια που άκουσε (ο πόλεμος είναι για τους άντρες), δεν το έβαλε κάτω. Ταξίδεψε κρυφά μέχρι τη Λάρισα και έγινε, χάρη στην επιμονή του, δεκτός ως βοηθητικό προσωπικό στο 18ο σύνταγμα πεζικού της ΙV Μεραρχίας. Στην Ελασσόνα κατάφερε και έκλεψε το όπλο ενός Τούρκου και στη μάχη του Σαρανταπόρου έδειξε τέτοιο θάρρος, ώστε του έδωσαν ως δώρο ένα όπλο. Σίγουρα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που ακούγοντας την ιστορία του σήμερα, θα θεωρήσουν την πράξη του ακατανόητη, αψυχολόγητη, ίσως και ανόητη.
Ο μικρός Γεράσιμος όμως απέδειξε ότι τελικά το θάρρος, η τόλμη, η αποφασιστικότητα δεν είναι θέμα ηλικίας. Είναι θέμα θέλησης και ιδανικών. Εκεί στη μάχη Σαρανταπόρου, αναφέρεται στα ιστορικά αρχεία, επίσης το μεγαλειώδες παράδειγμα αυτοθυσίας, εθελοντών ευζώνων, για ένα παράτολμο κι επικίνδυνο εγχείρημα μέσα στη νύχτα, με βέβαιο τον θάνατό τους υπέρ της πατρίδας και που δήλωσαν συμμετοχή αντί για δέκα , εκατό εθελοντές εύζωνοι, σε αίτημα του διοικητή τους, ως άλλοι 300 Σπαρτιάτες του Λεωνίδα, υπέρ βωμών κι εστιών.)
Πολλά τα παραδείγματα των αγνώστων Ηρώων με πτυχές γενναιότητας κι αυτοθυσίας. Όλα τους, είναι ανεπανάληπτου θάρρους και γενναιοψυχίας, απλών αντρών, νέων ανθρώπων, αγράμματων πατριωτών Ελλήνων, που διακρίνονταν για τη φιλοπατρία , χωρίς αρνητισμό και διακρίσεις .
Ο ρόλος του Ελευθέριου Βενιζέλου και η συμμαχία Ελλάδας με Βουλγαρία, Σερβία και Μαυροβούνιο , έκλειναν προς την θετική έκβαση του πολέμου υπέρ των ορθόδοξων λαών της Βαλκανικής.
Με την λήξη του Α’ Βαλκανικού πολέμου, δεν επιλύθηκαν οι διαφορές ανάμεσα στην Ελλάδα και την Βουλγαρία, κι ακολούθησε η επίλυση των εδαφικών διεκδικήσεων, με τον Β’ Βαλκανικό πόλεμο, που έληξε το 1913. Σήμερα ύστερα από 112 χρόνια, στα Βαλκάνια επικρατεί η Ειρήνη κι η συνεργασία.
Η Ελλάδα παίζει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο. Μάλιστα δε με τις φίλες κι αδελφές χώρες Σερβία και Βουλγαρία οι σχέσεις μας, μέσα από τους θεσμούς της οικονομικής συνεργασίας , την Ε.Ε. και τον θεσμό των αδελφοποιήσεων των πόλεων, έχουν γίνει άριστες και παράδειγμα προς μίμηση.
Η μικρή μας πόλη Αιανή, έχει αδελφοποιηθεί με τις πόλεις Hisaria της Βουλγαρίας και Aleksinac Σερβίας, εδώ και τριάντα και πλέον χρόνια, ανοίγοντας τους ορίζοντες φιλίας και αδελφοσύνης των λαών, δίνοντας το παράδειγμα.
Η παρουσία των αντιπροσωπειών των φίλων κι αδελφών μας πόλεων Xisaria και Aleksinac, αυτό μαρτυρεί. Το ίδιο και των Δημάρχων των αδελφών πόλεων Hisarya κι Alejsinac,που προσκλήθηκαν αλλά για λόγους ανυπέρβλητους, δεν κατέστη δυνατόν να παρευρίσκονται σήμερα κοντά μας.
Ο θεσμός των αδελφοποιήσεων, πρέπει να ενισχυθεί, ώστε οι λαοί των πόλεων μας να συνδεθούν ακλόνητα σε μια συμπόρευση ειρήνης και ανάπτυξης, μπροστά στα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Κύριοι της Τοπικής αυτοδιοίκησης, κρατήστε το λάβαρο της αδελφοποίησης και φιλίας των πόλεών μας ψηλά.
Δώστε τη δυνατότητα συνεργασίας των φορέων των πόλεών μας, υλοποιώντας προγράμματα της Ε.Ε. Κλείνοντας, σας καλώ να βροντοφωνάξουμε όλοι μαζί.
Ζήτω η Ελευθερία
Ζήτω η Ειρήνη
Ζήτω η Ελλάδα
Ζήτω η Βουλγαρία Da zhivee Bŭlgaria
Ζήτω η Σερβία Živela Srbija
Ζήτω η Χισάρια Da zhivee Χisaria
Ζήτω το Aleksinac Živeo Aleksinac
Ζήτω η Αιανή.
