Αιανή: Από τα Αρτεμίσια στις Λαζαρίνες – Ο Λάζαρος Νάνος μάς ξεναγεί στις ρίζες

Αιανή: Από τα Αρτεμίσια στις Λαζαρίνες – Ο Λάζαρος Νάνος μάς ξεναγεί στις ρίζες

Εκδήλωση
Δημοτικής Κοινότητας Αιανής,
Π.Μ.Σ. « Η Πρόοδος »,
Συλλόγου Γυναικών,
Παρασκευή, 11/4/25

Θέμα: « Από τα αρχαία Αρτεμίσια στις σημερινές Λαζαρίνες Αιανής »
Ομιλητής: Λάζαρος Νάνος
Συνταξιούχος Δάσκαλος, πρώην Σχολικός σύμβουλος,
Συγγραφέας

Προλόγηση : Στέφανος Βαβλιάρας
Ο άνθρωπος Λάζαρος Νάνος
Ο δάσκαλος, ο Σχολικός σύμβουλος κι ο πολυβραβευμένος συγγραφέας.
Κυρίες και κύριοι
Είναι μεγάλη τιμή, για μένα προσωπικά, να προλογήσω στην αποψινή εκδήλωση και να παρουσιάσω τον άνθρωπο Λάζαρο Νάνο, τον δάσκαλο και σχολικό σύμβουλο, τον πολυβραβευμένο συγγραφέα μας.
Ιδιαίτερη τιμή όμως περιποιεί την γενέτειρά του, την Αιανή, όλους εμάς, αλλά και τον ίδιο, που είναι σήμερα κοντά μας, για να καταθέσει τις θέσεις του, από το συγγραφικό πόνημά του, του μεγάλου ανέκδοτου συγγραφικού έργου του:
« Οι Ρίζες των Ριζών μας »
και μάλιστα στο απόσπασμα του παραπάνω έργου,
( Μύθοι, Γιορτές και Λατρείες της Αρχαίας και σημερινής Αιανής )
κι ιδιαίτερα την εμπεριστατωμένη αναφορά του για το λατρευτικό έθιμο και λαϊκό δρώμενο
« Λαζαρίνες », με τίτλο,
( Από τα αρχαία Αρτεμίσια στις Λαζαρίνες του σήμερα )
Κυρίες και κύριοι
Είναι γνωστό σε όλους, ότι κατά καιρούς έχω τονίσει και γράψει τούτο, ότι Αιανή και Λαζαρίνες, είναι ταυτόσημες έννοιες.
Κι ότι οι Λαζαρίνες είναι η πολιτιστική κληρονομιά και ταυτότητα της Αιανής από αρχαιοτάτων χρόνων.
Περπάτησαν και περπατούν χέρι χέρι, αιώνες τώρα και μαρτυρούν – δείχνουν το λαμπρό παρελθόν, τον δρόμο της συνέχειας και το μέλλον αυτού του τόπου.
Σήμερα όσο ποτέ άλλοτε η παράδοση, τα ήθη κι έθιμα, σύμφωνα με τις απόψεις και θέσεις μεγάλων επιστημόνων της λαογραφίας και μελετητών της ανθρωπογεωγραφίας των κοινωνιών, ανά τον κόσμο, τονίζουν και προτρέπουν, ότι ο άνθρωπος πρέπει να επιστρέψει στις ρίζες του κι ότι η βάση της συνοχής, της αρμονικής συμβίωσης κι άμβλυνσης των ανθρωπίνων σχέσεων, στηρίζεται στην παράδοση, στα ήθη κι έθιμα και στην τοπική ιστορία.
Κυρίες και κύριοι
Αγαπητή Νεολαία
Αγαπητέ Λάζαρε

Ο Λάζαρος Νάνος, ένα γνήσιο τέκνο κι αντάξιο μέλος της μεγάλης οικογένειας των γονιών του, μπορεί να είναι άγνωστος στις νεότερες γενιές των Αιαναίων, αλλά γνώριμος στους μεγαλύτερους και συνομίληκους, από τα χρόνια των δεκαετιών του ’50, ’60, ’70 κι ’80.
Η φοίτηση στο Γυμνάσιο, αμέσως, μετά το Δημοτικό, ήταν για τον ίδιο καθοριστικός παράγοντας.
Αυτός ο χρόνος ήταν το μεγάλο σχολείο της ζωής του, ήταν η εξωτερίκευση, η μεταφορά κι η σύνθεση αργότερα, όλων των παραστάσεων, των περιγραφών, των εικόνων και της ιστορίας του τόπου μας, σε λέξεις, προτάσεις, παραγράφους και βιβλία.
Απορροφημένος από τη φύση και τα κοπάδια του πατέρα του, αφουγκράστηκε τους αέρηδες και τα σύννεφα.
Ένιωσε στο πετσί του κρύα, βροχές και χιόνια.
Θαύμασε τα αστέρια, τον ήλιο και τα χρώματα του ουράνιου τόξου.
Είδε κι έζησε την ανατολή και την δύση του αυγερινού, του ήλιου και του φεγγαριού.
Τα βράδια, μέτρησε τα άστρα τ’ ουρανού, αμέτρητες φορές, μέχρι να ξημερώσει.
Στον ξύπνιο και στα όνειρά του άκουσε τους μύθους και τις δοξασίες για τον Χάντακα, τα Καζάνια, για την Ιερή Ράχη Μεγάλη και τα Λειβάδια, που εκεί κοίτωνται οι Βασιλιάδες της αρχαίας Αιανής κι οι Άρχοντες της.
Περιδιάβηκε στις Ράχες Κατσίκα, Κομμένοι, στον Τζέρο, στα γειτονικά ρέματα του Μαντανόλακα και του Αϊ Μάρκου.
Άκουσε ιστορίες και δοξασίες για τις Νύμφες και τις Νεράιδες, των ρεμάτων, της Γιαννούκα Βρύσης, της Ράχης Κατσίκα και του φοβερού Χάντακα, όπου ο Θεός Διόνυσος, με τον κατσικοπόδαρο Πάνα και τους απίθανους Καλικάντζαρους, στήνανε χορούς και γλέντια με τις πανέμορφες Νύμφες, τους Σάτυρους και τις Μιμαλλόνες.
Κι από ‘κει, φορτωμένος τον κουρνιαχτό και τη σκόνη από τ’ ασπροχώματα των χωραφιών της Κουπουτσίνας, της Μάρλας, του Τζέρου, του Ούτσινου, βρέθηκε στον αγιότοπο της Βαλανίδας, του Ρόβολου, της Τούχλης και της Βέρβερης, ακολουθώντας τα μονοπάτια και τις γιδόστρατες, σκοντάφτοντας πάνω στις μυτερές γαλαζιόπετρες εκεί στις Κρανιές.
Και σαν πέρασε ο χρόνος, τίναξε από πάνω του, το βάρος της βρεγμένης κάπας του και βρέθηκε στο κατώφλι του Βαλταδώρειου γυμνασίου.
Μέστωσε πια, κι αφού έγινε δέκτης και ρέκτης, όλων των μύθων, των θρύλων και των δοξασιών του Χάντακα, της Ράχης Μεγάλης, της Τρύπας τσ’ Μπάμπως, και με την ολοκλήρωση των σπουδών του, τα επόμενα χρόνια ως μαθητής γυμνασίου, ως σπουδαστής Ακαδημίας, ως φοιτητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, αξιώθηκε να υπηρετήσει δάσκαλος, σχολικός σύμβουλος και να μετουσιώσει όλα τα βιώματα, όλα τα όνειρα, τις εικόνες, τις παραστάσεις, τις στιγμές, τους μύθους, τις λατρείες και τις δοξασίες, με την πένα του, και να τα μεταφέρει στα συγγράμματα που υμνούν την γενέτειρα όλων μας την Αιανή.
Στα γράμματα πρωτοεμφανίζεται το 1985, ασχολείται συστηματικά με τη λογοτεχνία, την ιστορία, τη λαογραφία και την παράδοση.
Από τα έργα του πολλά έχουν τιμηθεί με Πρώτα ( Α’ ) λογοτεχνικά βραβεία και πολλά έχουν τύχει διαφόρων άλλων τιμητικών διακρίσεων.
Έργα του:
1. «Το Βελίστι», (Λευκοπηγή). Ιστορία 1985.
2. «Τα βράχια με τ΄ αγριοπερίστερα» (διήγημα), Β΄ Λογοτεχνικό Βραβείο διηγήματος Δυτικής Μακεδονίας, που συνοδευόταν και με χρηματικό έπαθλο (30.000δρχ.).
3. «Γεώργιος Λασσάνης», Μυθιστορηματική βιογραφία του Κοζανίτη Φιλικού, Πρώτο (Α΄) βραβείο μυθιστορήματος Δυτικής Μακεδονίας που διοργάνωσε το Ι.Ν.Β.Α. το έτος 1998.
4. «Το Θάμα» (διήγημα). Απόσπασε τον Πρώτο (Α΄) Έπαινο που συνοδευόταν και με χρηματικό έπαθλο (50.000δρχ.), σε Πανελλήνιο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό το έτος 2000, που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Φιλίας «ΕΛΛΑΣ-ΚΥΠΡΟΣ» Θεσσαλονίκης και αθλοθέτησε το Υπουργείο Παιδείας Κύπρου με θέμα: « Κύπρος- η Λεηλασία ενός Πολιτισμού».
5. «Πως θα διατηρήσουμε την Εθνική μας Ταυτότητα στη Νέα Χιλιετία» (Δοκίμιο). Πήρε το Πρώτο (Α΄) Βραβείο, το οποίο συνοδευόταν και με χρηματικό έπαθλο (300.000δρχ.), σε Πανελλήνιο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό, τον οποίο διοργάνωσε το Λύκειο Ελληνίδων Θεσσαλονίκης, το έτος 2001.
6. «Στα Χώματα της Μακεδονίας» (ηθογραφικό Μυθιστόρημα). Τιμήθηκε με τρία Λογοτεχνικά Βραβεία: α) Από την Ακαδημία Αθηνών β) Από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά Αθηνών και γ) Από το Λογοτεχνικό Περιοδικό «Κελαινώ» Αθηνών.
7. «Κοίνος ο Αιαναίος» (Ελιμειώτης). « Ο πιο έμπιστος κι ευφυής στρατηγός του Μεγαλέξανδρου». Απόσπασε το Πρώτο (Α΄) Λογοτεχνικό Βραβείο Ιστορικού Μυθιστορήματος στον Πανελλήνιο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό που διοργάνωσε η Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών (Π.Ε.Λ) το έτος 2012.
8. «Το Παραστράτημα» (διήγημα). Τρίτο (3ο) Βραβείο Διηγήματος Πανελλήνιου Λογοτεχνικού Διαγωνισμού Πνευματικής Στέγης Δημητρίου Βικέλα του Δήμου Βέροιας και του Συνδέσμου Φιλολόγων Ν. Ημαθίας.
9. «Φθία, Πατρίδα του Αχιλλέα» (διήγημα). Τρίτο (3ο) Βραβείο 1ου Πανελλήνιου Λογοτεχνικού Διαγωνισμού Διηγήματος του Πολιτιστικού Συλλόγου Πελασγίας Φθιώτιδας και του Λογοτεχνικού Περιοδικού «Κελαινώ» Αθηνών το 2012.
10. «Νοσταλγήματα». Συλλογή Ένδεκα (11) Ανέκδοτων Διηγημάτων. α) Το Γιοφύρι του Χαμσά β) Ο Ηλιάμπεης γ) Η «Νύμφη» του Μυθικού Χάνδακα δ) Το Προαίσθημα ε) «Δάμων και Φιντίας» των Αγράφων στ) Η βασιλόπιτα του ορφανού ζ) Το Τάμα η) Ιερολοχίτες του Δραγατσανιού θ) Ο ηττημένος των θεών Ολυμπιονίκης Απολλόδωρος ι) Το Μετόχι της Ζάβορδας ια) Ελληνισμός και Μέγας Αλέξανδρος.