Ακράτεια ποινικού λαϊκισμού. Πάσχος Μανδραβέλης
Δώδεκα άνθρωποι έχουν προφυλακιστεί φέτος για τροχαία δυστυχήματα. Ισως να είναι και περισσότεροι, αλλά τόσους βρήκαμε από την ειδησεογραφία. Οι 11 από αυτούς δεν είχαν παρελθόν για να δημιουργηθούν έστω υποψίες ότι θα το ξανακάνουν.
Η προφυλάκισή τους είναι αποτέλεσμα του δόγματος «λόου εντ όρντερ από τα πανέρια» που ασπάζεται η κυβέρνηση. Αποτελεί, δε, αυτό που ο αείμνηστος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Σταύρος Τσακυράκης διαρκώς στηλίτευε, δηλαδή την αντίληψη ότι «η προφυλάκιση είναι κάτι σαν προκαταβολή ποινής». Οπως έγραφε, αντιτιθέμενος στην κράτηση του μοναχού Εφραίμ (Βατοπέδι), «ο νόμος που ρυθμίζει την προσωρινή κράτηση (άρθρο 282 ΚΠΔ) είναι λεπτομερής και απολύτως σύμφωνος με τον έκτακτο χαρακτήρα που έχει το μέτρο. Απαιτεί όχι απλώς ο κατηγορούμενος να είναι ύποπτος διαφυγής, αλλά να έχει προχωρήσει και σε προπαρασκευαστικές ενέργειες φυγής. Οχι να είναι απλώς πιθανόν να διαπράξει νέα αδικήματα, αλλά πολύ πιθανόν ότι θα τα διαπράξει» (Protagon.gr, 26.11.2011).
Ακόμη πιο οξύς ήταν για την προσωρινή κράτηση της συζύγου και της μεγαλύτερης κόρης ενός κατηγορουμένου στην υπόθεση Siemens, προφανώς για να τον πιέσουν στην ανάκριση («Δικαστικές αγριότητες», «Ελευθεροτυπία», 4.6.2009)· ή της κόρης του Ακη Τσοχατζόπουλου («Παραπολιτικά», 7.4.2012). Αντιδρούσε, δε, σε εποχές που η λαϊκή απαίτηση για κάθε κατηγορούμενο σε σκάνδαλα ήταν «κρεμάστε τους ψηλά, αυτούς κι όλο τους το σόι».
Ο Σταύρος Τσακυράκης «έφυγε» νωρίς. Αποχαιρετίζοντάς τον, άπαντες –νομικοί, δημοσιογράφοι, πολιτικοί– επαίνεσαν τον ακάματο φιλελευθερισμό του. Ωραία ήταν όλα αυτά, αλλά τώρα λείπει ακόμη πιο πολύ, αφού βρισκόμαστε σε μια εποχή που η κυβέρνηση πάσχει από ακράτεια ποινικού λαϊκισμού –έγιναν κακουργήματα τα τροχαία δυστυχήματα, ο εμπρησμός εξ αμελείας κ.ά.– και οι δικαστές μοιράζουν τις προφυλακίσεις σαν στραγάλια.
Ας μην ξεχνάμε ότι ακόμη τρεις συμπολίτες μας προφυλακίστηκαν ως ύποπτοι εμπρησμού· τόσους γνωρίζουμε, μπορεί να είναι περισσότεροι. Μία υπόθεση τελεσιδίκησε και κατέληξε σε παμψηφεί αθώωση του κατηγορουμένου, με τους δικαστές να μιλούν για «πλάνη» και εντελώς «άδικη προφυλάκιση» (12.7.2022). Εν τω μεταξύ, ο άνθρωπος πήγε να βοηθήσει στην κατάσβεση και έμεινε 11 μήνες πίσω από τα κάγκελα.
Η προφυλάκιση παραβιάζει τη βασική αρχή δικαίου, που είναι «να μη στερείται κανένας της ελευθερίας του αν δεν αποφαίνεται για την ενοχή του νόμιμα συνεστημένο δικαστήριο». Υπάρχει όμως ως έκτακτο μέτρο σε όλα τα δημοκρατικά δικαιικά συστήματα, αλλά στην Ελλάδα ουδείς μοιάζει να κατανοεί τη λέξη «έκτακτο».









