Από τις αρχές ακόμα του 19ου αιώνα, ο τριαντάχρονος στρατηγός από την Κορσική, ο Ναπολέων Βοναπάρτης, και μέσα σε πέντε χρόνια, είχε μετατρέψει τη Γαλλία από επαναστατικό κράτος σε προοδευτική συγκεντρωτική δημοκρατία, που κυριαρχούσε στην κεντρική Ευρώπη.
Ο Ναπολέων, το 1804 στέφθηκε αυτοκράτορας και στα επόμενα χρόνια οι νικηφόρες στρατιές του θα διασχίζουν την Ευρώπη, επεκτείνοντας τη γαλλική αυτοκρατορία με διαδοχικές εκστρατείες από την Πορτογαλία μέχρι την Πολωνία και τη Μόσχα.
Το 1808 στη Μεγάλη Βρετανία ο Ρίτσαρντ Τρέβιθικ εκθέτει την πρώτη ατμοκίνηση μηχανή σιδηροδρόμου. Στη νότια Αφρική ύστερα από οκταετή διοίκηση του οικισμού του Ακρωτηρίου κατά τη διάρκεια του πολέμου με τη Γαλλία, η Βρετανία παραδίνει τον έλεγχο και πάλι στην Ολλανδία, για να το επανακαταλάβει μετά την επανάληψη του πολέμου στην Ευρώπη.
Στη Λατινική Αμερική, οι δούλοι της Αϊτής εξεγείρονται κατά της Γαλλίας και κερδίζουν την ανεξαρτησία του νησιού, ενώ βρετανικό εκστρατευτικό σώμα καταλαμβάνει το Μπουένος Άϊρες απ΄ όπου εκδιώχθηκε σύντομα, την ίδια χρονιά που ο Φρανθίσκο ντε Μιράντα ηγείται μιας αποτυχημένης εξέγερσης το 1806 στη Βενεζουέλα.
Μετά το σφετερισμό του ισπανικού θρόνου από τον Ναπολέοντα, αυξάνει η περιφρόνηση προς τους ανώτερους αξιωματούχους που θεωρούνται εγκάθετοι των Γάλλων (1808).
Δύο χρόνια αργότερα μια χούντα κρεολών αναλαμβάνει την εξουσία στην Ισπανική Αμερική και το 1811 ο Μιράντα με τον Σιμόν Μπολιβάρ δημιουργούν την πρώτη δημοκρατία της Βενεζουέλας.
Το 1813 οι Γάλλοι εκδιώκονται από την Ιβηρική χερσόνησο και τον επόμενο χρόνο ο Ναπολέων εξορίζεται στο νησί Έλβα. Επιστρέφοντας από την εξορία παθαίνει τη μεγάλη πανωλεθρία στο Βατερλώ (1815) και εξορίζεται στην Αγία Ελένη, ενώ το συνέδριο της Βιέννης αναστηλώνει τη μοναρχία στη Γαλλία και διανέμει τη μεταναπολεόντια Ευρώπη.
Ο Ναπολέων πέθανε το 1821, τη χρονιά που οι Έλληνες υπόδουλοι των Οθωμανών για τέσσερις αιώνες επαναστατούν για να αποτινάξουν το ζυγό.
Στη νότια Αφρική αποβιβάζονται 3.500 Βρετανοί στον κόλπο Αλγκόα ως άποικοι και φρουροί στην ταραγμένη ανατολική μεθόριο. Η επέκταση των Ζουλού προκαλεί μια μαζική μετανάστευση Αφρικανών, ενώ στις καταστροφές που επακολούθησαν πεθαίνουν πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι.
Τη χρονιά της ελληνικής επανάστασης (1821), τα ισπανικά στρατεύματα εκδιώκονται από τη Βενεζουέλα, ο Μπολιβάρ δέχεται την προεδρία της Κολομβίας, το Μεξικό κηρύσσει την ανεξαρτησία του και στην Κίνα ο αυτοκράτορας εκδίδει αυστηρά διατάγματα κατά της κατανάλωσης οπίου.
Το 1830 ένα τμήμα της Ελλάδας αποκτά την ανεξαρτησία του μετά από επικούς και άνισους αγώνες αίματος κατά των Οθωμανών, ενώ στο Παρίσι μια επανάσταση αντικαθιστά το βασιλιά Κάρολο Θ΄ με τον Λουδοβίκο Φίλιππο και το Βέλγιο αποκτά την ανεξαρτησία του από τις Κάτω Χώρες. Την επόμενη χρονιά η Ρωσία καταπνίγει μια εξέγερση στην Πολωνία και η Αυστρία καταπνίγει επίσης εξεγέρσεις στην Ιταλία. Το 1845 οι ΗΠΑ προσαρτούν το Τέξας και την επόμενη χρονιά εισβάλλουν στο έδαφος του Νέου Μεξικού και οι μάχες τερματίζονται, μόνον όταν τα αμερικανικά στρατεύματα καταλαμβάνουν την πόλη του Μεξικού. Εκείνη την περίοδο η Ευρώπη σαρώνεται από μια σειρά επαναστάσεων που τροφοδοτούνται από τον εθνικισμό, το φιλελευθερισμό και το σοσιαλισμό, οι οποίες όμως συντρίβονται σύντομα, μέσα σ΄έναν μόλις χρόνο (1848).
Ηλίας Κ Μάρκου
