260
Βόιο: Η στρατηγική της αειφορίας μέσα από Νερά, Ενέργεια και Δάση. Απόσπασμα από την εισήγησή του Ελ. Τζιόλα στο Συνέδριο για την Ανάπτυξη στο Βόιο
-
Απόσπασμα (2ο) από την εισήγησή του Ελ. Τζιόλα στο Συνέδριο για την Ανάπτυξη στο Βόιο (Τσοτύλι, 24.8.2025 -διοργάνωση Βοϊακή Εστία Θεσσαλονίκης)
” … Υπάρχουν, τρία (3) μεγάλα, συγκεκριμένα θέματα που επηρεάζουν με πολλαπλό τρόπο όλο το πλαίσιο που συζητούμε και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή με ταυτόχρονη υιοθέτηση μιας αντίληψης αειφορίας και παράλληλη ήπια αξιοποίηση για τις νέες κοινωνίες που θέλουμε να αναδυθούν στο Βόιο.
Πρώτο, τα Νερά.
Δεύτερο, η Ενέργεια.
Τρίτο, τα Δάση.
Επιτροχάδην, για τα Νερά.
Αρχή μας: ότι το Νερό είναι δημόσιο αγαθό. Και συνείδησή μας: ότι το Νερό αποτελεί αναντικατάστατο φυσικό πόρο εν ανεπαρκεία!
Πριν φτάσουμε στα ποτάμια, θα χρειασθούν ενόψει των σαρωτικών ξηροθερμικών περιόδων που έρχονται εφιαλτικά κλιμακούμενες, να κατασκευαστούν μικρά, ασήμαντων δαπάνων, κορμοφράγματα -από κορμούς και κλαδιά δένδρων- και μικρά λιθοφράγματα χωρίς μπετόν, σε όλες τις ορεινές κλιτείς, σε κάθε υδροφόρα πλαγιά για την αύξηση, βελτίωση των ποσοτήτων νερού στους υδροφορείς ορεινούς, ημιορεινούς ή πεδινούς.
Στα ποτάμια, πρέπει να γίνει -αν δεν υπάρχει- μια συνολική, δυναμική, ολιστική μελέτη για τη διαχείρισής τους. Δηλαδή, τις πηγές, τις υπαρκτές ιστορικές, αρχιτεκτονικές κατασκευές (γεφύρια, κρήνες κλπ), τα έργα διευθέτησης/υποστήριξης, κυρίως για τις ποσότητες των υδάτινων πόρων. Τέλος, και σημαντικότερο, σταθμισμένα πρέπει: να αντιμετωπισθούν θετικά και εν συνδυασμώ η ήπια ενεργειακή αξιοποίησή τους και οι αρδευτικές τους δυνατότητες.
Σχετικά με την Ενέργεια.
Οι τοπικές κοινωνίες (με τις οργανώσεις τους και τους πόρους τους) σε συνεργασία με το Δήμο μπορούν και πρέπει να αποκτήσουν Ενεργειακή Αυτάρκεια και Αυτονομία. Η Ενεργειακή Δημοκρατία στο Βόιο είναι από σήμερα δυνατή. Με όχημα το σχήμα των Εν. Κοινοτήτων και τις πολλαπλές μεθόδους διανομής αλλά και συμψηφισμού το Βόιο μπορεί αξιοποιώντας τους δικούς του ενεργειακούς φυσικούς πόρους να απαλλαγεί σταδιακά από τη θηλιά της ενεργειακής φτώχειας που οξύνει την κοινωνική εξαθλίωση. Ξεκινώντας από τα δημοτικά, σχολικά και δημόσια κτίρια, από τον οδικό ηλεκτροφωτισμό και την δημοτική επιχείρηση νερού και περνώντας στις ευάλωτες οικονομικά ομάδες μέχρι την πλήρη ενεργειακή κάλυψη.
Δύο (2) στόχοι πρέπει εδώ να αποτελέσουν στόχους ανυποχώρητους, σκληρού αγώνα, μεγάλων πιέσεων και -το εννοώ- κοινωνικών κινητοποιήσεων:
1ος. Η διάθεση –σε απόλυτη προτεραιότητα– ηλεκτρικού χώρου από τον ΑΔΜΗΕ και τον ΔΕΔΔΗΕ για τους σκοπούς αυτούς (των εν. Κοινοτήτων του Δήμου και της Κοινωνίας με τους φορείς της), και,
2ος. Η θεσμοθέτηση της Ρήτρας Δίκαιης Ενεργειακής Μετάβασης για τη Δυτική Μακεδονία.
Τέλος, για τα Δάση και, εμβόλιμα, τη Δημοτική Περιουσία.
Με την ολοκλήρωση του Κτηματολογίου, ελπίζουμε ότι έχουμε μια καθαρή εικόνα της Δημοτικής Περιουσίας.
Η Δημοτική Περιουσία, όπως έχουμε ήδη προαναφέρει, μπορεί να αποτελέσει, σε ένα μέρος της, μέσω της παραχώρησης-διάθεσής της σε νέους συμπολίτες μας, δυναμικό κίνητρο, μοχλό μεταμόρφωσης του δημογραφικού και παραγωγικού τοπίου με τη μετακίνηση νέου ανθρώπινου δυναμικού προς το Βόιο.
Μέρος της Δημοτικής Περιουσίας μπορεί επίσης να αποτελέσει καθοριστικό πάγιο για την εγκατάσταση και ανάπτυξη Μονάδων Κοινωνικής-Αλληλέγγυας Οικονομίας, των νέων αστικών κοινωνικών συνεταιρισμών. Μονάδες στις οποίες ο Δήμος μπορεί να συμμετέχει σταθμισμένα και ως κοινωνικός εταίρος. Με την ευκαιρία -να το τονίσω- ότι οι Δήμοι πρέπει να ξαναβρούν την αναπτυξιακή τους διάσταση, με συμμετοχή τους σε Επιχειρηματικά Σχήματα, ιδιαίτερα Κοινωνικής Οικονομίας, αλλά και όχι μόνο, με σκοπό πάντα την επανεπένδυση του πλεονάσματος στις υποδομές και υπηρεσίας της Κοινωνίας
Σημαντικό μέρος της Δημοτικής Περιουσίας είναι τα Δημοτικά Δάση.
Για όλα τα Δημοτικά Δάση, που δεν είναι τόσο γνωστά, αλλά – πιστέψτε με -συνήθως είναι αρκετά, πρέπει να συνταχθούν Διαχειριστικές Μελέτες, έτσι ώστε και να καλύπτονται ανάγκες σε καυσόξυλα των κατοίκων των χωριών και το πλεόνασμα να διατίθεται στο εμπόριο για εξασφάλιση εσόδων του Δήμου.
Σε αρκετά από αυτά τα δάση μπορούν να πραγματοποιηθούν έργα δασικής αναψυχής και περίπτερα, δίκτυα μονοπατιών και περιπάτου, σημεία θέασης και παρακολούθησης της φυσικής ζωής, πτηνών και ζώων, που θα βοηθήσουν την οικοτουριστική ανάπτυξη.
Είμαι υποχρεωμένος να θίξω εδώ ένα κρίσιμο ζήτημα: των δασωμένων ιδιοκτησιών. Αφορά σε ιδιόκτητες εκτάσεις που λόγω της μετανάστευσης προς το εξωτερικό και τα μεγάλα ελληνικά αστικά κέντρα, λόγω της πληθυσμιακής απογύμνωσης των ημιορεινών και λοιπών περιοχών, έχουν παραμεληθεί ή έχουν εγκαταλειφθεί και έχοντας πλέον δασωθεί από την αυτογενή επέκταση των γειτονικών δασών διεκδικούνται από το Δασαρχείο και υπάγονται στα Δασαρχεία. Αυτή η εξέλιξη, με την παντοκρατορία των Δασικών Υπηρεσιών, σε περιοχές μάλιστα βεβαιωμένων ιδιοκτησιών πρέπει να αντιμετωπισθεί προς όφελος των ιδιοκτητών και με στόχο την παραγωγική αξιοποίηση (γεωργική, κτηνοτροφική, υλοτομική και άλλη) αυτών των εκτάσεων, στα πλαίσια ασφαλώς αυστηρής τήρησης περιβαλλοντικών όρων, αλλά όχι, επί της ουσίας, υπεξαίρεσης βεβαιωμένων περιουσιών. Για το Βόιο αυτός ο τομέας είχε -και μπορεί να ξαναέχει- πολύ μεγάλη οικονομική και επιχειρηματική σημασία.
Η θέση μου στο ζήτημα αυτό είναι η εξής: εκτάσεις που το 1945 ήταν αγροί και κτήματα είναι υποχρέωση της Πολιτείας να τα αποδώσει στους ιδιοκτήτες και κληρονόμους και να σχεδιάσει με κάθε τρόπο, κινητοποιώντας πόρους και διαμορφώνοντας υποδομές την υποστήριξη για την παραγωγική, αειφορική αγροτική επανάχρηση τους. Οι εκτάσεις αυτές, που σήμερα αβασάνιστα εμφανίζονται ως δάση ή δασικές εκτάσεις, αποτελούσαν (αποτελούν) κτήματα ανθρώπων και οικογενειών που η φτώχεια και η δυσπραγία, σε συνδυασμό και με άλλες πολιτικο-κοινωνικές συνθήκες, τους υποχρέωσαν να μεταναστεύσουν στο Εξωτερικό (Ευρωπαϊκές χώρες, Αυστραλία, ΗΠΑ, Καναδάς κλπ), ή στα μεγάλα αστικά κέντρα της Χώρας. Μεταναστευτικά κύματα που εξελίχθηκαν μαζικά από το 1950 και μετά. Πρέπει άμεσα να νομοθετηθεί ότι δεν διέπονται από τις διατάξεις της Δασικής Νομοθεσίας, αλλά καθίστανται, – όπως και ήταν -, αγροτικές, και αποδίδονται για παραγωγική ή άλλη σχεδιασμένη εκμετάλλευση.
Είναι απαράδεκτο να καταπατείται η περιβαλλοντική νομοθεσία και να εφευρίσκονται ”νομικά παράθυρα” για την εγκατάσταση γιγαντιαίων αιολικών σε ευαίσθητες και προστατευόμενες οικολογικά περιοχές στα βουνά της Χώρας, με την ταυτόχρονη καταστροφή εκατοντάδων στρεμμάτων δασικών εκτάσεων και να εξαντλείται η αυστηρότητα της κρατικής ισχύος και της δασικής απολυτότητας σε εκτάσεις και περιοχές που οι τοπικές κοινωνίες πότισαν με ιδρώτα επί χρόνια για τις σοδειές επιβίωσής τους, αναγκασμένες τελικά από την ανέχεια να ξεσπιτωθούν και να τις εγκαταλείψουν.
Και να προσθέσω και τούτο: απέναντι στις πύρινες λαίλαπες που κάθε χρόνο κατατρώνε χιλιάδες στρεμμάτων δασών η πιο αποτελεσματική άμυνα, η πιο αποφασιστική ασπίδα είναι η Ανθρώπινη Ασπίδα. Η Ασπίδα των ανθρώπων εκείνων που δεν θεωρούν το δάσος ακαδημαϊκά ως έναν πολύτιμο πόρο ή μια όμορφη και περιβαλλοντικά χρήσιμη έκταση, αλλά περισσότερο των ανθρώπων εκείνων που έχουν με το δάσος δεσμό ζωής και σχέση αλληλεξαρτώμενης επιβίωσης.
Θα έχετε διαπιστώσει -νομίζω- πως ακριβώς εννοώ την δεύτερη, την άλλη αντίληψη για την οποία μίλησα στο άνοιγμα της εισήγησής μου. Αυτή η αντίληψη δεν βρίσκεται σε ανταγωνιστικότητα, σε αντιδιαστολή με άλλες δράσεις, προτάσεις, επιλογές που στηρίζουν τον Τόπο. Το αντίθετο, τις ενσωματώνει, ως τρέχουσες πλευρές, τις θεωρεί χρήσιμες. Αποτελεί όμως μια άλλη οπτική, θέτει διαφορετικά τις προτεραιότητες, διαρθρώνεται σε μια στρατηγική αναγέννησης… “
*** Για την πλήρη εισήγηση στην ίδια ιστοσελίδα του ”Διαύλου” (ανάρτηση της 26.8.2025)
