Άρτον και θεάματα
Η φράση «άρτος και θεάματα» είναι λατινική ιστορική φράση. Δηλώνει τη διαχρονική πολιτική πρακτική της διατήρησης της λαϊκής υπακοής και ειρήνης με την κάλυψη βασικής ανάγκης (φαγητού) και την προσφορά δωρεάν διασκέδασης (θεάματος). Με τον τρόπο αυτό ο λαός αποσπάται από τα προβλήματά του. Βέβαια οι προσφορές αυτές των κρατούντων προς τον λαό δεν τους ζημίωναν αισθητά, καθώς είχαν σωρεύσει στα θησαυροφυλάκιά τους τον ιδρώτα του με αρπαγές. Οι ίδιοι και η αυλή τους σπαταλούσαν πολλαπλάσια ποσά από εκείνα που διέθεταν προς ανακούφιση και κατευνασμό της λαϊκής αγανάκτησης.
Με την πάροδο του χρόνου μειώθηκε η αυθαιρεσία των ασκούντων την εξουσία και οι λαοί απόκτησαν κάποια δικαιώματα. Όμως ακόμη και κατά την εποχή της νεωτερικότητας όραμα απραγματοποίητο παραμένει η κοινωνική δικαιοσύνη σε όλες τις κοινωνίες. Αναγκεμένοι συνάνθρωποί μας υπήρχαν και υπάρχουν και στις πλέον εύρωστες οικονομικά χώρες. Για διάστημα, μετά τη λήξη του Β΄ μεγάλου πολέμου του 20ου αιώνα, οι λαοί μεγάλου μέρους της Ευρώπης βίωσαν στο λεγόμενο κράτος πρόνοιας. Σ’ αυτό οι κοινωνικές παροχές υπήρξαν σημαντικές και κάλυπταν σε ικανοποιητικό βαθμό τις βασικές ανάγκες (διατροφή και περίθαλψη). Δύο ήταν οι λόγοι, που το σύστημα εξουσίας μη παύοντας να υπηρετεί τους ισχυρούς του χρήματος διένειμε τμήμα του κρατικού προϋπολογισμού και για την κάλυψη βασικών αναγκών του λαού. Η οδύνη που γεύθηκαν οι λαοί με την αγριότητα του πολέμου και το αντίπαλο δέος του κομμουνισμού, που ορθωνόταν απειλητικός για το αστικό σύστημα.
Με την κατάρρευση του κομμουνισμού, το καπιταλιστικό σύστημα έδειξε τις άγριες διαθέσεις του έναντι των λαών. Στόχος των κρατούντων είναι η φτωχοποίησή τους μέσω της συρρίκνωσης του εισοδήματός τους χωρίς να συναισθάνονται αυτοί ότι η απληστία τους θα συντελέσει και στη συρρίκνωση των κερδών τους. Υπό τις συνθήκες αυτές έχει τεθεί σε εφαρμογή το πρόγραμμα «άρτος» (κοινωνικά επιδόματα) και «θεάματα» (κυρίως μουσικές εκδηλώσεις ακριβοπληρωμένων καλλιτεχνών). Οι λαοί φαίνεται ότι έχουν απωλέσει τη διάθεση διεκδικήσεων με αγωνιστικότητα και το σύστημα εξουσίας γνωρίζοντας τη λαϊκή ψυχοσύνθεση επαναπαύεται. Όμως η φτωχοποίηση εντείνεται και θα αυξηθεί περισσότερο στο εγγύς μέλλον, παρά τις εξαγγελίες των κυβερνώντων για ανάπτυξη.
Οι ασκούντες την εξουσία καθώς βιώνουν μακριά από τον λαό και δεν επιθυμούν να αφουγκραστούν τον καημό του, αν όχι την αγανάκτησή του, θεωρούν τα λαμβανόμενα μέτρα αρκετά ικανοποιητικά. Το θλιβερό είναι ότι και οι της τοπικής αυτοδιοίκησης μιμούνται σε κάποιο βαθμό την πολιτική της κεντρικής εξουσίας. Έτσι κατά καιρούς οργανώνουν και αυτοί φαντασμαγορικές εκδηλώσεις με πρόσκληση καλλιτεχνών του κέντρου, η αμοιβή των οποίων είναι πολύ υψηλή για τα ισχνά βαλάντια Περιφερειών και Δήμων, καθώς οι κρατικές χορηγίες προς την τοπική αυτοδιοίκηση μειώνονται συνεχώς.
Μεταξύ των εκδηλώσεων, που οργανώνονται από την τοπική αυτοδιοίκηση είναι και η φαντασμαγορική συναυλία με την έναρξη εορτασμού των Χριστουγέννων και τη φωταγώγηση του χριστουγεννιάτικου δένδρου. Κατ’ αρχήν η όλη εκδήλωση ουδεμία σχέση έχει με τον παραδοσιακό εορτασμό της μεγάλης γιορτής της Εκκλησίας, η οποία καλεί τους πιστούς σε ετοιμασία με περισυλλογή και νηστεία και όχι ξεφαντώματα. Αν οι ασκούντες την εξουσία στην κεντρική και περιφερειακή πολιτική σκηνή επιθυμούν να μιμούνται παθητικά τους «προηγμένους» λαούς της Δύσης, ας προχωρήσουν στην πλήρη αποϊεροποίηση της εορτής, όπως τολμούν πλέον κάποιοι σε άλλες χώρες. Δεν είναι μόνο η υποκατάσταση του Christmas από το Xmas. Είναι και η υποκατάσταση του ονόματος της εορτής από Χριστουγέννων σε εορτή του τέλους του έτους ή του χειμώνα ή των χειμερινών διακοπών (στην εκπαίδευση)! Και βέβαια αυτό σε αχαλίνωτο καταναλωτικό πλαίσιο.
Ακόμη και σ’ αυτό το αποϊεροποιημένο πλαίσιο εάν επιθυμούν οι της τοπικής τουλάχιστον αυτοδιοίκησης να εορτάζεται η αλλοτριωμένη κατά τα χαρακτηριστικά της εορτή, καλό είναι να λάβουν υπ’ όψη τους τα συμβαίνοντα γύρω τους. Οι έχοντες ανάγκη του άρτου πληθαίνουν και αυτό τους είναι γνωστό. Γνωρίζουν πόσα νοικοκυριά αδυνατούν να εξοφλήσουν τους λογαριασμούς ενέργειας και ύδρευσης, όχι επειδή είναι κακοπληρωτές, αν και κάποιοι υπήρξαν στο παρελθόν με την ανοχή των δημαγωγικά ασκησάντων την εξουσία. Ακούγεται ότι η κρίση φτώχειας παρασύρει σε μείωση εισπράξεων (τζίρου στα ελληνικά) τον κλάδο εστίασης. Αν επέλεγαν ένα τοπικό μουσικό συγκρότημα, να πραγματοποιήσουν τη μουσική εκδήλωση, θα εξοικονομείτο σημαντικό ποσόν, ώστε να προσφερθεί χριστουγεννιάτικο γεύμα φτωχών σε τοπικά καταστήματα εστίασης τα Χριστούγεννα και να διανεμηθούν επιταγές για προμήθεια ειδών διατροφής ή να αγοραστούν προϊόντα από τοπικούς παραγωγούς προς διανομή.
Ποιοι προσέρχονται στις φαντασμαγορικές εκδηλώσεις; Νέοι στην ηλικία στη συντριπτική τους πλειοψηφία. Νέοι άνεργοι, που επιβιώνουν χάρη στα κοινωνικά επιδόματα και τη σύνταξη των γονέων, οι οποίοι γονείς ή δεν θα βραδύνουν να απέλθουν από τον βίο ή θα δουν τις συντάξεις τους δραστικά μειούμενες, καθώς τα στοιχεία για τη σχέση αναλογίας μεταξύ εργαζομένων και συνταξιούχων, προκειμένου τα ασφαλιστικά ταμεία να παραμένουν υγιή, είναι καταθλιπτικά. Και ναι μεν οι νέοι αυτοί έχοντας εξασφαλισμένο προς το παρόν τον άρτο, απολαμβάνουν το δωρεάν θέαμα. Όμως πιο πέρα οικογένειες αγωνίζονται να κρατήσουν την οικία τους, που με τόσο μόχθο έκτισαν, η οποία απειλείται από τα αρπακτικά φανς (κάτι σαν predators). Άλλες αντιμετωπίζουν σοβαρότατο πρόβλημα υγείας μέλους τους και αγωνίζονται να συγκεντρώσουν το απαιτούμενο ποσόν για χειρουργική επέμβαση εντός ή εκτός της χώρας. Άλλοι ετοιμάζονται να εξέλθουν εκτός των συνόρων μη αρκούμενοι στα κοινωνικά επιδόματα και τις ολιγόμηνες συμβάσεις για την επιβίωσή τους. Η πρωτογενής παραγωγή μειώνεται και οι αγρότες βρίσκονται σε απόγνωση. Τα σχολεία στερούνται ακόμη και βασικά υλικά καθαριότητας. Τα νοσοκομεία παραπέμπουν τους συνοδούς των νοσηλευομένων στα φαρμακεία για προμήθεια αναλωσίμων ειδών. Έτσι ισχύει το ρηθέν «των οικιών υμών εμπιπραμένων υμείς άδετε» (ενώ το σπίτι σας καίγεται εσείς τραγουδάτε) (Αίσωπος).
Μήπως είναι καιρός να σοβαρευθούμε, επί τέλους, να ανασκουμπωθούμε και να εργαστούμε να παραδώσουμε καλύτερη τη χώρα μας στις επερχόμενες γενιές; Ίσως σε λίγο να αδυνατούν οι κρατούντες να προσφέρουν έστω και θέαμα. Ως πότε θα κατευνάζουν τους λαούς;
«Μακρυγιάννης
