Χαρίσης Τράντας: Ο αναμορφωτής της Κοζάνης. ΚΤΕΝΙ Κοζάνης. Προγονική Εστία Κοζανιτών (2)
1, Εγκατάσταση Κτενιωτών στα Κρεββατάκια Κοζάνης 2 . Ο Χαρ.Τράντας στην Ρωσία και η μεγάλη κληρονομιά 3. Η δημιουργία της πόλης Τράντα (ДТРАДА) στην Απχαζίας παρά το Σοχούμ.4. Η εξασφάλιση των προνομίων (Μαλικανές ) για την Κοζάνη από τον Χ, Τράντα — Ποιοι πιθανοί παράγοντες επηρέασαν θετικά στην χορήγηση τους.
ΣΤΑΥΡΟΥ Π. ΚΑΠΛΑΝΟΓΛΟΥ Συγγραφέα — Ιστορικού ερευνητή
Η ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΤΕΝΙΩΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΖΑΝΗ
Όπως αναφέραμε στην προηγούμενη δημοσίευση μετά την εγκατάλειψη του Καΰστρου του Κτενιού το 1649 ξεκίνησε ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΡΑΝΤΑΣ, ή ΤΡΑΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ προσπαθώντας να γλυτώσει τους συγχωριανούς του από τους τουρκοαλβανούς, που κυρίευσαν το ΚΑΣΤΡΟ και έφθασε στα Κρεβατάκια της Κοζάνης μαζί με 88 οικογένειες/.
Να υπενθυμίσουμε τι ακριβώς έγραφε ο Π.Λίουφης στο βιβλίο του η Ιστορία της Κοζάνης που εκδόθηκε το 1924 .
<<Τρία χρόνια αφότου κατέβηκαν ο ιερέας Παπαγκίκας, ο γιoς του Γεώργιος και οι ενορίτες τους (κατά το 1649), περίπου ογδόντα οχτώ οικογένειες με αρχηγό τον προεστό Ιωάννη Τράντα ήΤραντογιάννη προσήλθαν στην κωμόπολη, γιατί το χωριό Κτένι μαζί με το φρούριο του καταστράφηκε από Αλβανούς· εγκαταστάθηκαν αρχικά στους λόφους γύρω από τους ναούς των Αγίων Δημητρίου και Γεωργίου, έξω στην ύπαιθρο, σε καλύβες· ο πρόκριτος Ιωάννης Τράντας, ο οποίος ήταν πλούσιος και είχε κοπάδι με δώδεκα χιλιάδες πρόβατα και γίδια, έφτασε έξω από την Κοζάνη, σ’ έναν τόπο γνωστό ως Κρεββατάκια, όπου ήταν δάσος με φίλυρες και οξυές, έχτισε καλύβες κι έμεινε εκεί με τους κατοίκους. >>
ΧΑΡΙΣΗΣ ΤΡΑΝΤΑΣ – Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΑ
Ο Γιάννης Τράντας είχε ένα γιο και θέλοντας να τον προστατεύει αλλά και συγχρόνως να του δώσει καλύτερες συνθήκες ζωής, τον στέλνει στην Ρωσία, όπου μόνιμα ζούσε ο αδερφός του ,είχε καταταχθεί στον Ρωσικό στρατό και είχε μάλιστα φτάσει στις ανώτερες βαθμίδες. Αυτό του απέφερε και σημαντικό πλούτο μιας και ήταν συνήθεια των Ρώσων, οι συμμετέχοντες σε διάφορες εκστρατείες να έχουν σαν ανταμοιβή μέρος από τα λάφυρα.
Εκείνη, μάλιστα, την περίοδο όντας Τσάρος της Ρωσίας ο Αλέξιος ο Α’ ,δεύτερος στην σειρά, Τσάρος της δυναστείας των Ρομανόφ δυναστείας που επέζησε μέχρι το 1917, που έγινε και η επανάσταση των Μπολσεβίκων είχε πολλές συγκρούσεις στα δυτικά της σύνορα με Πολωνούς, Λιθουανούς ,Σουηδούς και εκείνη την εποχή είχε ενσωματώσει στην μεγάλη και αχανή αυτή χώρα, για πρώτη φορά και την ΟΥΚΡΑΝΙΑ.
Ο Χαρίσης μένει στην Ρωσία πάνω από 10 χρόνια και όταν πεθαίνει ο θείος του γίνεται γενικός κληρονόμος, με μια τεράστια περιουσία.
Από ότι φαίνεται αυτήν την δεκαετία δεν έμεινε με σταυρωμένα τα χέρια. Σπούδασε και απεκόμισε γνώσεις πολεοδομίας αλλά και γνώσεις διπλωματικών χειρισμών, γεγονός που δείχνουν οι μετέπειτα κινήσεις του.
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΔΕΡΦΟΥ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΤΡΑΝΤΑ ΚΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ
Μετά τον θάνατο του θείου του δεν τον κρατούσε άλλο η Ρωσία. Την πατρίδα, αλλά και την Ελληνική του καταγωγή, δεν την ξέχασε ποτέ και μάλιστα, είχε κάνει ορισμένα σχέδια για την πατρίδα του. Έτσι, ξεκινάει το ταξίδι της επιστροφής.
Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΤΡΑΝΤΑ=ΝΤΡΑΝΤΑ
Η επιστροφή του Χαρίση έγινε μέσω ΑΠΧΑΖΙΑΣ-ΣΟΧΟΥΜ, εκεί όπου συναντά το δράμα των κατοίκων του Πόντου, που διωγμένοι από την βάναυση συμπεριφορά των Οθωμανών, έφευγαν από τις πατρίδες τους, κατά κύματα και κατέφυγαν στα φιλόξενα εδάφη των ομόδοξων του ΡΩΣΩΝ.
Είδε ότι κατοικούσαν σε παραπήγματα και θυμήθηκε, προφανώς, το δράμα που ζούσαν και οι συμπατριώτες του στην Κοζάνη σε καλύβες και αποφασίζει να τους κτίσει μια πόλη.
Αυτό γίνεται σε μια έκταση που βρισκόταν λίγα χιλιόμετρα πιο κάτω από την παλιά πρωτεύουσα της περιοχής, μια απόλυτα Ελληνική πόλη αρχαία που λεγόταν Διοσκουριάδα, μια και κατά την παράδοση την έχτισαν οι Διόσκουροι που συμμετείχαν με τους Αργοναύτες στην εκστρατεία για την εύρεση του Χρυσόμαλλου Δέρατος.
Η Πόλη κτίσθηκε και προς τιμή του ονομάσθηκε ΤΡΑΝΤΑ (στα Ρωσικά ДТРАДА. )
Η θέση που επιλέχθηκε είχε και τεράστια σημασία για τον Χριστιανισμό μια και ο Ιουστινιανός ο αυτοκράτορας που έχτισε την Αγ. Σοφία εκεί κοντά, είχε κτίσει ένα πολύ μεγάλο καθεδρικό ναό που είχε γίνει έδρα του επισκόπου.
Ο καθεδρικός αυτός ναός σήμερα απεικονίζεται στο νόμισμα έκδοσης 2012 της αυτόνομης Αμπχαζίας
Διαβάζοντας ένα άρθρο που κάποτε έγραψε ο Π. Τσουμής, στα Δυτικό-μακεδονικά γράμματα,για την δημιουργία του σχολείου του Καρατζέτζου, όπου έδινε και την σχετική πληροφορία γι’ αυτή την πόλη, σκέφτηκα να την αναζητήσω στην συγκεκριμένη περιοχή της Αμπχαζίας. Δυσκολεύτηκα πολύ, μιας και πόλη Τράντα δεν έβρισκα. Τελικά, την βρήκα σε ένα γαλλικό χάρτη του 1780, που είχε αρκετές λεπτομέρειες και διαπίστωσα ότι, με το πέρασμα του χρόνου,το όνομα της πόλης είχε προσαρμοστεί στην ρωσική γλώσσα και λεγόταν DTRADA.
Αναζήτησα μέσω διαδικτύου την σημερινή της εικόνα. Η απογοήτευση μου ήταν μεγάλη μιας και η πόλη υπήρχε, αλλά είχε καταστραφεί ,πολύ πρόσφατα, το 1992 και το 2008 στις συγκρούσεις που ξέσπασαν ανάμεσα στους Απχαζιους και τους Γεωργιανούς, στην διοίκηση των οποίων είχε περάσει η Αμπχαζία μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.
Η καταστροφή ήταν τεράστια [ καμένες εργατικές πολυκατοικίες,σιδηροδρομικός σταθμός κατεστραμμένος, ένα αεροδρόμιο διαλυμένο και όλα αυτά, γιατί στα χωράφια της Ντράντα, είχε δημιουργηθεί το αεροδρόμιο του Σοχούμ, ένα σημείο τεράστιας στρατηγικής σημασίας.
Κοντά στο καταφύγιο που δημιούργησε ο Τράντας κατέφυγε και η Γιαγιά μου Σοφία Ζωγράφου αργότερα Ανθοπούλου, για να αποφύγει το 1917 μια 3η εξορία. Εκεί, όπως σας ανέφερα, στην εισαγωγή της ομιλίας μου, γνώρισε τον παππού μου, μια μεγάλη ιστορία, που όμως δεν είναι του παρόντος.
ΣΟΧΟΥΜ-ΔΙΟΣΚΟΥΡΙΑΣ – ΣΕΒΑΣΤΟΥΠΟΛΗ-ΠΟΝΤΙΟΙ
«Η σημερινή πόλη του Σοχούμι είναι κτισμένη πάνω στα ερείπια της αρχαίας ελληνικής Διοσκουριάδας.
[ Διοσκουριάδα
Αρχαία ελληνική αποικία των Μιλήσιων στον Πόντο· ιδρυθηκε τον 7ο αι. π.Χ. Στη θέση της σήμερα βρίσκεται η γεωργιανή πόλη Σοχούμ. Η ίδρυσή της συνδέεται με την Αργοναυτική Εκστρατεία και αποδίδεται στους Διόσκουρους, που πήραν μέρος σ` αυτήν. Η πόλη γνώρισε μεγάλη ακμή χάρη στο εμπόριο που διεξήγαγε με τους ορεινούς λαούς του Καυκάσου, όπως μαθαίνουμε από το Στράβωνα. Κοντά στη Διοσκουριάδα έχτισε ο Αύγουστος τη Σεβαστόπολη. Η πόλη επέζησε μέχρι τον 1ο αι. μ.Χ. ]
Λίγα χιλιόμετρα πιο κάτω στην θέση που επέλεξε ο ΤΡΑΝΤΑΣ να δημιουργήσει μια πόλη -ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ για τους Ποντίους, που κυνηγημένοι, έφευγαν από την πατρίδα τους για να γλιτώσουν από το συνεχή διωγμό των Τούρκων το 1100. Πριν, το 551 ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου, Ιουστινιανός Α έχτισε ένα ναό, τον καθεδρικό ναός της Dranda. που υπάρχει και σήμερα όπου ήταν και η έδρα του επισκόπου της περιοχής
Το Μεσαίωνα, στην Αμπχαζία, που επί αιώνες ήταν τμήμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ο ελληνισμός συνέχιζε να ανθεί εκεί. Ο ντόπιος πληθυσμός εκχριστιανίστηκε. Μετά την κατάκτηση της Αμπαζίας από τους Οθωμανούς ο αμπχάζικος πληθυσμός επί το πλείστον εξισλαμίστηκε.Το 1810 η Αμπχαζία, ως δουκάτο, έγινε τμήμα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Οι ρωσικές αρχές άρχισαν να προσελκύουν χριστιανικό πληθυσμό στην Αμπχαζία με τις πολλές διευκολύνσεις που του παρείχαν. Έτσι, 300 ελληνικές οικογένειες από τα νησιά του Αιγαίου, κάπου στα μέσα του 19ου αιώνα μετοίκησαν στην Αμπχαζία. Αργότερα, άρχισε η μαζική εποίκιση της περιοχής από τους Έλληνες του Πόντου με τη δημιουργία πάνω από 50 χωριών.
– Η νεώτερη ελληνική κοινότητα
ΠΑΣΑΛΙΔΗΣ
Ιδρύθηκε το 1905. Οι πρώτοι στόχοι της οποίας ήταν η δημιουργία ελληνικού σχολείου (άνοιξε το 1909) και η ανέγερση της ελληνικής εκκλησίας (από 1915).
Εκεί έδρασε πολιτικά ο Γιάννης Πασαλίδης, μετέπειτα ιδρυτής της ΕΔΑ, ο οποίος εξέδιδε την εφημερίδα “Νέα Ζωή”.
ΜΟΣΚΩΦ
Στο Σοχούμι ζούσε και η γνωστή οικογένεια Μοσκώφ, από τους οποίους προέρχεται ο Κωστής Μοσκώφ,δήμαρχος Θεσσαλονίκης -Ιστορικός, ποιητής και δοκιμιογράφος, που έχει δημοσιεύσει σειρά εργασιών του σε περιοδικά και ημερήσιες εφημερίδες, ενώ έγραψε πλειάδα βιβλίων (1939 – 1998)
ΜΠΑΛΤΑΤΖΗΣ
Από εκεί προέρχεται και η οικογένεια Μπαλτατζή, οι οποίοι μετέφεραν τη συνεταιριστική ιδέα στην Ελλάδα.
Ο Αλ. Μπαλτατζής [29 Απριλίου 1904- 29 Ιουλίου 1987 ]υπήρξε αρχηγός του Αγροτικού κόμματος και στην συνέχεια υπουργός του Γ. Παπανδρέου το 1964 και ο άνθρωπος που ανέδειξε τους συνεταιρισμούς σε μεγάλη δύναμη.
Ο πατέρας του, Θεόδωρος, ήταν μεγάλος επιχειρηματίας στο Σοχούμ και κατασκεύασε το μεγαλύτερο μέρος του Σιδηροδρομικού Δικτύου της τότε Ρωσίας, ενώ ταυτόχρονα, κατείχε το ξενοδοχείο ΣΑΝ ΡΕΜΟ στο Σοχούμ.
Ο Αλέξανδρος, με την ανεκτίμητη προσφορά του, πέθανε πάμπτωχος σε δημόσιο νοσοκομείο των Αθηνών, αδυνατώντας να πληρώσει τα έξοδα νοσηλείας σε κάποια κλινική του εξωτερικού, στις 29 Ιουλίου του 1987.
Σύμφωνα με την καταγραφή πληθυσμού το 1989, στην Αμπχαζία ο Eλληνικός πληθυσμός ανερχόταν σε 14.664 άτομα».
ΔΙΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΧΑΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΚΑΙ Η ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΝΟΜΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΟΛΕΩΣ ΣΤΗΝ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ
Ο ΧΑΡΙΣΗΣ αφού ολοκλήρωσε το έργο του στην πόλη, που προς τιμήν του πήρε το όνομά του, φεύγει για την ΚΟΖΑΝΗ, την νέα πατρίδα του πατέρα του, προσπαθώντας να την κάνει μια οργανωμένη πόλη και πολιτεία. Έχουν δει πολλά τα μάτια του ,τόσο στη Ρωσία, όσο και πιθανόν σε άλλες Ευρωπαϊκές πόλεις, σωστά οργανωμένες μιας και η οικονομική δυνατότητα δεν τον εμπόδιζε να ταξιδέψει.
Τον προβληματίζει όμως η κατάσταση που υπήρχε σε ολόκληρη την Ελλάδα από το Οθωμανικό καθεστώς σε βάρος των χριστιανών των ΡΑΓΙΑΔΩΝ, όπως τους έλεγαν. Πριν από την ΚΟΖΑΝΗ κατευθύνεται
στην πρωτεύουσα, της πάλαι ποτέ Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και πλέον των Οθωμανών, την ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ. Συναντά ανθρώπους της εξουσίας, φθάνοντας μέχρι την μητέρα του Σουλτάνου, την ΒΑΛΙΝΤΕ ΣΟΥΛΤΑΝΑ, μια γυναίκα με τεράστια εξουσία και εξασφαλίζει διάταγμα μετά προνομίων ως κληρονόμος μεγάλης περιουσίας από τον θείο του.
ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΝΟΜΙΟΥ ΤΟΥ ΜΑΛΙΚΑΝΕ
Προβληματίστηκα πολλές φορές για την αιτία και τον τρόπο που ο Χαρίσης εξασφάλισε αυτά τα προνόμια, για δημιουργία μια Ελληνικής ορθόδοξης πόλης, απόλυτα προστατευμένης από τους ίδιους τους Οθωμανούς .
ΜΑΛΙΚΙΑΝΕΣ * & ΤΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ
Η Κοζάνη είχε ανακηρυχθεί από το 1664 ακόμα, μετά από ενέργειες του Χαρίση Τράντα, ενός από τους πρώτους άρχοντές της πόλης, << μαλικιανές, >> τόπος υπό την προστασία της μητέρας του Σουλτάνου.
Με την παροχή αυτού του προνομίου οι Κοζανίτες απαλλάσσονταν απ’ ορισμένους φόρους, απαγορευόταν στον τουρκικό στρατό να διαμένει ή να περνάει μέσα από την πόλη, αν δεν ξεπετάλωνε τα άλογα και δεν κατέβαζε τα όπλα και τα λάβαρά του (κι έτσι οι Τούρκοι για ν’ αποφεύγουν όλα αυτά τα χρονοβόρα και ταπεινωτικά κυρίως προτιμούσαν να περνούν απ’ έξω), απαγορευόταν η εγκατάσταση Οθωμανών στην πόλη και οι χριστιανοί μπορούσαν να ασκούν ελεύθερα τα θρησκευτικά τους καθήκοντα και τις εκκλησιαστικές τους γιορτές.
Πληρώνανε μόνο ένα ειδικό φόρο στη Σουλτάνα και στην πόλη είχε εγκατασταθεί βοεβόδας, εκπρόσωπος δηλαδή βακουφιού κι όχι Τούρκος φεουδάρχης.
Επιπλεον γραφει ο Π. Λιουφης :
<< Ωστόσο, η πόλη εκπλήρωνε τα δικαιώματα μιας ζώνης. Αυτό ήταν το αρχαίο έθιμο των ανατολικών λαών, το οποίο αναφέρεται από τον Ξενοφώντα στον Κύλινδρο του Κύρου, Βιβλίο Ι, Κεφάλαιο IV:
«Οι κοινότητες, στα στρατόπεδα της Παρισάτιδας, δόθηκαν ως ζώνη». Το διάταγμα διατηρήθηκε για ένα διάστημα από τους απογόνους του Τράντα, και στη συνέχεια εξαφανίστηκε.
Από μια επιστολή του Επισκόπου Θεόφιλου προς τον Πατριάρχη σχετικά με τα γεγονότα του 1797,*** είναι σαφές ότι η πόλη ήταν ιδιοκτησία τηςυ Σουλτανομήτορος.
Το σχετικο αποσπασμα της επιστολης «…μη ικανοποιημένοι λόγω των βαριών μερίδων του (του Βοεβόδα), των κατασχέσεων και άλλων αβάσιμων επιχειρημάτων του, καταφύγαμε στην πιο επιφανή Χανούμ Σουλτάνα, την κυρία της γης τους.
Ένας άντρας στάλθηκε από αυτήν για να εξετάσει τους λογαριασμούς… οι Χριστιανοί αναγκάστηκαν και έγραψαν στην κυρία τους, και έτσι στάλθηκαν τα δικά της κεχάγια στις αρχές Φεβρουαρίου…»
Η ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΑ ΑΠΟΨΗ ΤΟ ΜΠΑΞΙΣΙ *
Η άποψη που επικρατούσε ήταν ότι κατά πάσα πιθανότητα ο Χ. Τράντας.διαθέτοντας, πέρα από τις διπλωματικές ικανότητες και άφθονο χρήμα, το χρησιμοποίησε, λαδώνοντας τους πάντες- δυστυχώς είναι ο μέσο που και σήμερα κινεί πολλά ”θαύματα”-.Ήταν μόνο αυτό η κάτι άλλο βαθύτερο;
Αναζήτησα στην βιβλιογραφία τους Σουλτάνους, που είχαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία το επίμαχο διάστημα, που ο Τράντας πήρε τα προνόμια. Και το κυριότερο την εθνικότητα της συζύγου ή της μητέρας τους.
Γνωρίζοντας, ότι στο παρελθόν η Οθωμανοί δεχόταν να παντρευτεί μια κοπελιά ένα μουσουλμάνο άλλα, αντίθετα, απέτρεπαν το αντίθετο μουσουλμάνα να παντρευτεί Χριστιανό.
Η έκπληξη μου ήταν τεράστια μιας και είδα, από το 1640-1648 να είναι σουλτάνοι 2 παιδιά της σουλτάνας ΚΙΟΣΕΜ ,Σουλτάνοι.
ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ ΟΙ 2 ΜΗΤΕΡΕΑ ΣΟΥΛΤΑΝΩΝ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΠΟΥ ΔΟΘΗΚΑ ΤΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ
Η Κιοσέμ, ήταν Ελληνίδα ορθόδοξη από την Τήνο και μάλιστα θυγατέρα ιερέως, λεγόταν Αναστασία και ήταν πανέμορφη. Γι’ αυτό και την άρπαξαν από τον πατέρα της, 15 χρονών και την πήγαν στο χαρέμι του σουλτάνου.
Εκεί, την ερωτεύτηκε ο ηγεμόνας και μετέπειτα σουλτάνος Αχμέτ Α’. Ο Αχμέτ θέλησε να την παντρευτεί, αφού άλλαξε πίστη και έγινε μουσουλμάνα, με αποτέλεσμα να αποκτήσει μεγάλη δύναμη όταν έγινε Σουλτάνα. Ως 1648 είχε την δύναμη της , αλλά την έχασε, με την αναρρίχηση στον θρόνο του εγγονού της Μεχμέτ Δ’ και δολοφονήθηκε το 1651 από εγγονό της προσπαθώντας να προωθήσει άλλο εγγονό στην θέση του σουλτάνου.
Την θέση την πήρε η Τουρχάν Χατιτζέ Σουλτάνα-Βαλιντέ Σουλτάνα
Περίοδος εξουσίας 12 Αυγούστου 1648 – 5 Ιουλίου 1683
Η Τουρχάν Χατιτζέ Σουλτάνα (τούρκικα: Turhan Hatice Sultan) (1627 – 5 Ιουλίου 1683) ήταν σύζυγος του Σουλτάνου Ιμπραήμ Α’ και μητέρα του διαδόχου του Μεχμέτ Δ’.
Γεννήθηκε το 1627. Η Τουρχάν Χατιτζέ, της οποίας η αρχική ονομασία ήταν Νάντια, θεωρήθηκε ότι ήταν ουκρανικής η Ρωσικής καταγωγής . Είχε συλληφθεί κατά την διάρκεια μιας από τις επιδρομές των Τατάρων και πουλήθηκε ως σκλάβα. Ήταν Χριστιανή Ορθόδοξη και έπειτα εξισλαμίστηκε.
Με τον θάνατο της αντιπάλου της, Κιοσέμ Σουλτάνα η Τουρχάν έγινε Βαλιντέ σουλτάνα. Ως αντιβασιλέας, η Τουρχάν ασκούσε μεγάλη δύναμη. Συνόδευσε τον γιο της σε σημαντικές συναντήσεις και σε αρκετές περιπτώσεις μίλησε πίσω από κουρτίνα. Λόγω της απειρίας της βασίζονταν σε άλλα μέλη της κυβέρνησης για να την ενημερώσουν για πολιτικά θέματα. Αυτό είναι εμφανές από την αλληλογραφία της με τους Μεγάλους Βεζύρηδες.
Η Τουρχάν Χατιτζέ Σουλτάνα πέθανε το 1683 σε ηλικία 55 ετών.
Πιστεύω, μετά από αυτή την πληροφορία ότι κατά πάσα πιθανότητα ότι πέρα της διάθεσης χρημάτων για την λήψη των προνομίων χρησιμοποίησε και τις διπλωματικές του ικανότητες, μιλούσε την Ελληνική και την Ρωσική γλώσσα και αυτό τον διευκόλυνε και με οποία από τις δυο ΒΑΛΙΝΤΕ ΣΟΥΛΤΑΝΕΣ -[ΒΑΣΙΛΟΜΗΤΟΡΕΣ θα λέγαμε σήμερα], αγγίζει ευαίσθητες χορδές της πίστης τους, που υπήρχε μέχρι την ηλικία, που, βιαίως τις οδήγησαν στο παλάτι σαν παλακίδες,. Όπως και να το κάνουμε ήταν μεγάλες κοπέλες και δύσκολα θα ξεχνούσαν την προηγούμενη πίστη τους .
Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ
Με το διάταγμα στο χέρι φθάνει στην Κοζάνη και κατευθύνεται, με συνοδεία ανθρώπων της οθωμανικής εξουσίας, στα ΚΑΪΛΙΑΡΙΑ [Πτολεμαΐδα], που τότε ήταν πρωτεύουσα της περιοχής. Δείχνει το διάταγμα στις εκεί αρχές και σε συγκέντρωση, που γίνεται, το διαβάζει.
Ήταν φυσικό όλοι οι Τούρκοι να δυσαρεστηθούν, αλλά ποιος τολμούσε να αντιταχθεί σε απόφαση της Μητέρας του Σουλτάνου. Η κεντρική εξουσία σε όλη τη διάρκεια της οθωμανικής εξουσίας δεν αστειευόταν. Οι αντιρρήσεις σε αποφάσεις της μπορούσαν να οδηγήσουν ακόμη και το θάνατο. Ο φόβος έκανε καλά την δουλειά του
* Ο ΜΑΛΙΚΙΑΝΕΣ Ή Ο ΜΑΛΙΚΑΝΕΣ
«ΜΑΛΙΚΑΝΕΣ» ήταν το άτομο που μακροχρόνια νοίκιαζε μια μεγάλη ιδιοκτησία. Επίσης (επί τουρκοκρατίας) θεωρούνταν το ακίνητο κτήμα που παραχωρούνταν σε αξιωματικούς ή δημόσιους υπαλλήλους ως ιδιοκτησία τους.εκ του αραβικού μαλίκ (ιδιοκτησία αλλά και άρχοντας) το οποίο προκύπτει εκ του σημιτικού μ-λ-κ.
Malik. Εκτός από ουσιαστικό είναι και κύριο όνομα διαφόρων προσώπων.
Maliki (μια από τις τέσσερις σχολές σουνιτών ισλαμικού δικαίου
malikâne = έπαυλη, αρχοντικό, μεγάλο σπίτι στα σύγχρονα τουρκικά
Η λέξη “μαλικιανές” αναφέρεται σε έναν ρόλο ή αξίωμα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Συγκεκριμένα, ο μαλικιανές ήταν ο ιδιοκτήτης της Αθήνας κατά την Τουρκοκρατία, ο οποίος είχε το δικαίωμα να εισπράττει φόρους και έσοδα από την πόλη. Η λέξη προέρχεται από την τουρκική γλώσσα και σημαίνει “με τον τρόπο του ιδιοκτήτη” ή “του κυρίου”.
Πιο αναλυτικά, η ιστορία έχει ως εξής: Όταν οι Οθωμανοί κατέλαβαν την Αθήνα το 1475, συνήψαν συμφωνία με τους Αθηναίους, όπου ο μαλικιανές είχε το δικαίωμα να εισπράττει τους φόρους. Οι φόροι αυτοί περιλάμβαναν γεωργικά προϊόντα, σιτηρά, λάδι, βαμβάκι, ρύζι, καπνό, ζαρζαβατικά, μέλι και άλλα. Ωστόσο, ο μαλικιανές δεν εισέπραττε όλους τους φόρους, καθώς ορισμένοι, όπως το χαράτσι, πήγαιναν στους γενίτσαρους, και άλλοι στο χαζινές και στο σεχουλισλάμη. Το αξίωμα του μαλικιανέ μπορούσε να αγοραστεί και να πουληθεί, όπως και άλλα αξιώματα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
** ΜΠΑΞΙΣΙ
Η λέξη “μπαξίσι” προέρχεται από την τουρκική λέξη “bahşiş”, η οποία με τη σειρά της προέρχεται από την περσική λέξη “bakhshesh”, που σημαίνει “δώρο” ή “φιλοδώρημα”. Στην ελληνική γλώσσα, έχει αποκτήσει τη σημασία του φιλοδωρήματος ή του φακελώματος, ειδικά σε περιπτώσεις που δίνεται για να επιταχυνθεί ή να εξασφαλιστεί μια υπηρεσία.
Ετυμολογικά, η λέξη “bahşiş” στην περσική γλώσσα συνδέεται με την έννοια της “μοίρας” ή της “μερίδας”. Η λέξη αυτή, με τη σειρά της, προέρχεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα “*bʰāgá-“, που σημαίνει “μερίδιο” ή “μερίδα”.
*** ΓΕΓΟΝΟΤΑ του 1797
