Δυτική Μακεδονία και Βλάχικες Κοινότητες: Ευεργετισμός και Πολιτιστική Κληρονομιά”. Έκθεση του ΛΕΜΜ-Θ “

Δυτική Μακεδονία και Βλάχικες Κοινότητες: Ευεργετισμός και Πολιτιστική Κληρονομιά”. Έκθεση του ΛΕΜΜ-Θ “

Ένα ανεκτίμητο και καινοτόμο ερευνητικό “ταξίδι” ολοκληρώνεται με τα εγκαίνια της νέας περιοδικής έκθεσης του Λαογραφικού & Εθνολογικού Μουσείου Μακεδονίας – Θράκης (ΛΕΜΜ-Θ) με τίτλο «Ελληνόβλαχοι και Εθνοευεργεσία: τεκμήρια από το παρελθόν – διδάγματα για το μέλλον. Η συμβολή του βλαχόφωνου παροικιακού ελληνισμού στη συγκρότηση του νεοελληνικού κράτους» και οφείλω να εκφράσω τις ολόθερμες ευχαριστίες μου στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΛΕΜΜ-Θ για την εμπιστοσύνη προς το πρόσωπό μου και την ανάθεση του εντοπισμού ιστορικών τεκμηρίων στις χώρες της βόρειας Βαλκανικής και της Κεντρικής Ευρώπης, της συλλογής και της επιστημονικής τους τεκμηρίωσης υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ κ. Ιάκωβου Μιχαηλίδη. Το αέναο αυτό “ταξίδι” έρευνας και καταρτισμού συνεχίζεται απρόσκοπτα και ευελπιστώ ότι στο μέλλον θα συμβάλει στην ανάδειξη πλειάδας νέων, άγνωστων μέχρι σήμερα, πηγών για την ιστορία των ελληνικών παροικιών ιδιαιτέρως της νότιας Βαλκανικής, τη διάσταση των ευεργεσιών των αποδήμων σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, τη συμβολή τους στην ανάπτυξη της παιδείας και στην ενίσχυση έργων κοινής ωφελείας με εν ζωή ευεργεσίες και μεταθανάτιες δωρεές, στην ανάδειξη της διαχρονικότητας και της επικαιρότητας του ευεργετισμού και, τέλος, στην καίρια συνεισφορά των Βλάχων λογίων της Κεντρικής Ευρώπης στην μετακένωση των κατακτήσεων των πεφωτισμένων ευρωπαϊκών εθνών στον ελληνικό χώρο και στην προώθηση της βαλκανικής ιδέας και των ιδεωδών της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας των λαών. Έχοντας αναλάβει την ιστορική έρευνα και την μουσειολογική οργάνωση της έκθεσης οφείλω να ομολογήσω το μεγάλο ερευνητικό κενό της ιστοριογραφίας του μεταναστευτικού φαινομένου ως προς τις επιπτώσεις της εμπορικής μετανάστευσης στην εξέλιξη των κοινωνιών προέλευσης, που οφείλεται πρωτίστως στην αδυναμία προσέγγισης των τοπικών πηγών ή στην συχνά ανεπαρκή/ελλιπή αξιολόγησή τους. Στην παρούσα έκθεση ο ευεργετισμός προσεγγίζεται ιστορικά από μια διαφορετική οπτική, καθώς επιχειρείται η σκιαγράφηση γνωστών και άγνωστων μέχρι σήμερα προσωπικοτήτων βλαχικής καταγωγής, που μέσω έργων και πράξεων ευποιίας νομιμοποιούσαν, μετέφεραν, μεταβίβαζαν και διαιώνιζαν το κοινωνικό κύρος, την ευαρέσκεια και την υστεροφημία σε πρόσωπα, οικογένειες και ομάδες. Η οικονομική ευρωστία και η κοινωνική καταξίωση των αποδήμων στις νέες τους πατρίδες, έδωσαν τη δυνατότητα να επηρεάζουν τις κοινωνικές και πολιτιστικές διεργασίες τόσο των χωρών όπου φιλοξενούνταν, όσο και των ιδιαίτερων πατρίδων τους και των προγονικών εστιών τους, διατηρώντας τη συνείδηση της εθνικής τους καταγωγής και την πατρογονική κληρονομιά τους. Ορεινές βλαχικές κοινότητες του ευρύτερου Δυτικομακεδονικού χώρου, όπως η Μοσχόπολη, η Γράμμουστα, το Λινοτόπι, η Κλεισούρα, η Βλάστη, τα Νάματα, το Νυμφαίο, το Πισοδέρι, το Κρούσοβο, το Γκόπεσι, η Μηλόβιστα και το Μεγάροβο, αναντίρρητα θα πρέπει στο εξής να αντιμετωπίζονται ισάξια με άλλους γνωστούς και πολυδιαφημισμένους τόπους προέλευσης μεγάλων ευεργετών της Ηπείρου και προς την κατεύθυνση αυτή συμβάλλουν τα παρουσιαζόμενα στην έκθεση τεκμήρια και ο προς έκδοση κατάλογος που θα τη συνοδεύει.

Δρ. Νίκος Σιώκης