Έφυγαν σήμερα το πρωί οι καβαλάρηδες του Κρόκου για την Μονή του Αγίου Νικάνορα. Το έθιμο των καβαλάρηδων του Κρόκου

Στις αρχές του 19ου αιώνα η ισπανική γρίπη θέριζε πολλές περιοχές της Ευρώπης καθώς και την περιοχή μας , την περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας. Υπάρχουν πολλά γραπτά κείμενα που περιγράφουν την μεγάλη επιδημία. Οι κάτοικοι τότε στράφηκαν στον Θεό αποφάσισαν να κάνουν περιφορά της εικόνας και λιτανεία των οστών του Αγίου Νικάνορα που ασκήτεψε στην μονή της Ζάμπορδας.

Σύμφωνα και με τα τότε αρχεία (άδειες ταφής των εκκλησιών της περιοχής ) μετά την λιτανεία δεν σημειώθηκαν άλλα κρούσματα της γρίπης και η ζωή ξαναβρήκε το ρυθμό της. Σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος,ως τάμα κυρίως ,οι κάτοικοι των χωριών της περιοχής συμφώνησαν να φέρνουν στο μέρος τους κάθε χρόνο ,μια συγκεκριμένη μέρα ,τα οστά του Αγίου και να κάνουν λιτανεία στο κάθε χωριό και λειτουργία στην τοπική εκκλησία.

Οι καβαλάρηδες του Κρόκου ετοιμάζονται από καιρό και στις 16 Ιανουαρίου πριν την ημέρα της γιορτής του Αγίου Αντωνίου ,που έρχεται η σειρά τους , στολίζουν τα άλογα τους και ξεκινούν μια διαδρομή 6 – 8 ωρών προς το όρος Καλλίστρατο στην περιοχή των Γρεβενών.

Εκεί βρίσκεται η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή μονή του Αγίου Νικάνορα (Μεταμορφώσεως του Σωτήρος). Η Μονή κτίστηκε το 1534 από τον Άγιο Νικάνορα ,έναν πλούσιο 27 χρόνο Θεσσαλονικιό που πούλησε τα υπάρχοντα του αφού πέθαναν οι γονείς του και αποφάσισε να μονάσει στο συγκεκριμένο μέρος μετά από ένα όραμα που είδε. Στο συγκεκριμένο μέρος ανακάλυψε και μια παλιά εικόνα που ήταν κρυμμένη από την εποχή της εικονομαχίας, απεικόνιζε την Μεταμόρφωση και ονόμασε την μονή στην χάρη της Μεταμορφώσεως του Σωτήρα.

Χάρη στην ισχυρή προσωπικότητα του κτήτορα η μονή έφτασε σε μεγάλη ακμή με αποτέλεσμα να ανυψωθεί σε Σταυροπηγιακή , δηλαδή να ανήκει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και από κει να παίρνει εντολές. Έτσι είχε και ξεχωριστά προνόμια την εποχή της Τουρκοκρατίας που συνετέλεσαν στο να αποκτήσει και να διαχειρίζεται μεγάλη κτηματική και κτηνοτροφική περιουσία. Από το 1767 υπάγεται στην Μητρόπολη Γρεβενών .

Η μονή λόγω και της θέσης της κατόρθωσε να διαφυλάξει τους καλλιτεχνικούς της θησαυρούς, βυζαντινά κειμήλια, παλαιές εικόνες , χρυσοκεντήματα, τίμια λείψανα και το σημαντικότερο όλων έναν βυζαντινό κώδικα από τον 9ο αιώνα του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Φωτίου ονομαζόμενο «Λεξικό του Πατριάρχου Φωτίου». Αντίγραφα αυτού του κώδικα υπάρχουν δύο στον κόσμο , ένα στο Cambridge και ένα στο Berlin ,τα οποία είναι όμως ελλιπή.

Σημαντικός επίσης ήταν και ο ρόλος της μονής στον Μακεδονικό αγώνα. Εκεί βρήκαν καταφύγιο και υποστήριξη πολλοί Έλληνες χριστιανοί και κρύφτηκαν πολλοί πολεμιστές για την απελευθέρωση της Μακεδονίας . Αναφέρεται πως με καλάθι που ήταν δεμένο σε σκοινί οι μοναχοί περνούσαν πάνω από τα ορμητικά νερά του Αλιάκμονα μακεδονομάχους και τους έκρυβαν για όσο καιρό χρειαζόταν.

Τα θαύματα του Αγίου υπήρξαν πολλά και τα εν ζωή και μετά την κοιμήση του. Το φιλόξενο μοναστήρι δεν αρνήθηκε ποτέ την βοήθειά του σε κανέναν χριστιανό που δοκιμαζόταν ακόμη και σε μη χριστιανό όπως ήταν οι Βαλαάδες (εξισλαμισμένοι ελληνόφωνοι κάτοικοι των Χασίων). Οι οποίοι όταν χτυπήθηκαν από την ασθένεια δέχτηκαν να προσκυνήσουν την εικόνα της Μεταμορφώσεως , να περιφέρουν το λείψανο του οσίου και να κάνουν αφιερώματα στην μονή.

Σημαντική αλλαγή για την μονή του Αγίου Νικάνορα είναι η επάνδρωση του με 6 μοναχούς και δύο δόκιμους και η καλύτερη οργάνωση του.Το μοναστήρι πήρε μια ένεση ζωής με τους νέους μοναχούς που ανέλαβαν την οργάνωση και την συντήρηση του .

Στα σημερινά χρόνια κάτοικοι του Κρόκου ακολουθώντας το τάμα των παππούδων τους επαναλαμβάνουν την διαδρομή με τα άλογα προς το όρος Καλλίστρατο ξεκινώντας το πρωί της 16ης Ιανουαρίου .Φέτος οι καβαλάρηδες ήταν 12 σε αντίθεση με άλλες χρόνιες που ξεπερνούσαν τους 25 και υπήρξαν και χρονιές που γενναίοι περιπατητές έκαναν την διαδρομή των 52 χιλιομέτρων με τα πόδια .

Φτάνοντας εκκλησιάζονται και κατασκηνώνουν στον ειδικό ξενώνα που έχει κτιστεί στους πρόποδες της Ιεράς Μονής .Φέτος θα συμβαδίσουν με το πρόγραμμα των μοναχών και το συσσίτιο θα είναι κοινό για όλους , περίπου εκατό με εκατόν είκοσι άτομα θα φιλοξενηθούν και θα φάνε στην τράπεζα του μοναστηριού νηστίσιμα φαγητά εκτιμώντας την μοναστηριακή κουζίνα.

Το πρωί ξημερώνοντας του Αγίου Αθανασίου θα εκκλησιαστούν και θα προσευχηθούν να τους έχει γερούς και του χρόνου ο Άγιος για να ξανάρθουν. Επίσης ετοιμάζουν τα άλογα που τα ευλογεί και αυτά ο ιερέας και τα στολίζουν με βάγια. Με βάγια επίσης στολίζονται και τα αυτοκίνητα που τους συνοδεύουν. Ο Άγιος είναι πολύ σημαντικός και αυτό φαίνεται και από αυτήν την πολύ παλιά συνήθεια που είναι να ραίνουν κάποιον σημαντικό ηγέτη με βάγια.

Στην διαδρομή θα κάνουν όλοι μαζί στάσεις, μεταφέρουν διαδοχικά το λείψανο με καλή συνεννόηση και γύρω στις 4 το απόγευμα οι καμπάνες του χωριού χτυπούν δυνατά και χαρούμενα.

Ο ιερέας του χωριού είναι ντυμένος με τα καλά του άμφια και περιμένει στην αρχή του χωριού στην περιοχή Λάκκος να υποδεχτεί το ιερό λείψανο. Μαζί του όλοι οι ψάλτες και η βυζαντινή χορωδία γυναικών Κρόκου που ψέλνουν το τροπάριο του Οσίου Νικάνορα, σε θέση υποδοχής επίσης και τα παιδιά του Πολιτιστικού Συλλόγου που κερνούν τους καβαλάρηδες .

Συνοδεύουν το λείψανο με τιμές στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου, παρακολουθούν την λειτουργία και ένας- ένας με τη σειρά προσκυνούν το λείψανο του Οσίου Νικάνορα. Μετά το τέλος του προσκυνήματος οι κάτοικοι του χωριού με τη σειρά τους παίρνουν το λείψανο για ένα βράδυ ή για κάποιες ώρες στο σπίτι τους και το επιστρέφουν στην μονή της Ζάβορδας στις 6 Αυγούστου, όπου την επομένη τιμάται η μνήμη του Οσίου Νικάνορα .Το έθιμο το συνηθίζουν και άλλα χωριά.

Σε όλους έχουν μοιραστεί από τους προσκυνητές βάγια που με ευλάβεια τα βάζουν στο κεφαλάρι της κυρίας εισόδου του σπιτιού τους για να έχουν την ευλογία και την χάρη του δικού τους όσιου Νικάνορα.

Και του χρόνου με υγεία

Ιωάννα Κύρου