Εισήγηση του Βουλευτή Στάθη Κωνσταντινίδη στην Ολομέλεια της Βουλής στη συζήτηση του σ/ν του Υπουργείου Δικαιοσύνης με τίτλο «Εφαρμογή διατάξεων του Κανονισμού (ΕΕ) 2017/1939 του Συμβουλίου της 12ης Οκτωβρίου 2017 σχετικά με την εφαρμογή ενισχυμένης συνεργασίας για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, ρυθμίσεις για τη λειτουργία των δικαστηρίων και άλλες διατάξεις»
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, είναι γνωστή η έκταση και η σημασία του προβλήματος, στην αντιμετώπιση του οποίου καλείται να εισφέρει το συζητούμενο νομοσχέδιο, ιδίως με τo πρώτο και τέταρτο κεφάλαιό του, που αναφέρονται στη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας.
Πρόκειται για έναν νέο σχετικά ευρωπαϊκό θεσμό, για την αντιμετώπιση εγκλημάτων κατά του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αυτού του είδους τα εγκλήματα είναι αρκετά περίπλοκα και διαπράττονται με τη συμμετοχή πολλών δραστών, επεκτείνονται δε σε διαφορετικές χώρες και σε διαφορετικές έννομες τάξεις.
Έτσι, η αντιμετώπιση τους μέχρι σήμερα είχε αποδειχθεί εξαιρετικά δύσκολη λόγω των διαφορετικών δικαιικών συστημάτων, των χρονοβόρων διαδικασιών, της έλλειψης πόρων και των διαφορετικών προτεραιοτήτων των κρατών μελών.
Πλέον, όμως, στα υφιστάμενα, όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή στην OLAF (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης), στην Eurojust (ο οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη συνεργασία στον τομέα της ποινικής δικαιοσύνης) και στην Europol (Ευρωπαϊκή Αστυνομική Υπηρεσία), προστίθεται ο νέος αυτός εισαγγελικός θεσμός που έρχεται να καλύψει το σχετικό κενό.
Όταν υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο χάνονται περίπου 50 δισεκατομμύρια ευρώ μόνο από έσοδα ΦΠΑ, από τους εθνικούς προϋπολογισμούς στην Ευρώπη, λόγω αυτής της μορφής της εγκληματικότητας, είναι προφανής η ανάγκη να ενισχυθεί και να ολοκληρωθεί ο ρόλος αυτού του θεσμού που επιφορτίζεται με την πάταξη αυτού του φαινομένου.
Εξάλλου, ο ενισχυμένος αυτός θεσμός αναμένεται να λειτουργήσει και εγκληματοπροληπτικά, αφού τα κυκλώματα που δρουν στο χώρο θα αισθάνονται στενότερο και αποτελεσματικότερο τον έλεγχο, ως αποτέλεσμα και της συνεργασίας των Εντεταλμένων Ευρωπαίων Εισαγγελέων στις διάφορες χώρες, δεδομένου ότι αυτά τα εγκλήματα συνήθως έχουν υπερεθνική εμβέλεια και δράση.
Τώρα, με το σχέδιο νόμου καθορίζονται οι αρμοδιότητες και η λειτουργία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας στο πλαίσιο της εθνικής έννομης τάξης, και ορίζονται τα προσόντα των υποψηφίων για τη θέση του Ευρωπαίου Εισαγγελέα και των Ευρωπαίων Εντεταλμένων Εισαγγελέων στην Ελλάδα.
Το ανεξάρτητο αυτό όργανο της ΕΕ, θα είναι αρμόδιο για την έρευνα, τη δίωξη και την παραπομπή στη δικαιοσύνη οικονομικών, διασυνοριακών κυρίως εγκλημάτων.
Με τις λοιπές διατάξεις του νομοσχεδίου εξασφαλίζονται στους Ευρωπαίους Εντεταλμένους Εισαγγελείς οι υποδομές, τα ψηφιακά μέσα και η συνδρομή άλλων αρχών και υπηρεσιών για την επιτέλεση των καθηκόντων τους.
Να περάσουμε τώρα στο δεύτερο κεφάλαιο, το οποίο αναφέρεται σε ζητήματα σχετικά με την επαναλειτουργία των δικαστηρίων, αλλά και άλλες παρεμβάσεις στη δικαιοσύνη.
Ο χώρος της δικαιοσύνης, δεν έμεινε φυσικά ανεπηρέαστος από τους περιορισμούς που επέβαλε ο κορωνοϊός. Η επανεκκίνηση του κράτους συνολικά, αλλά ιδιαίτερα της δικαστικής λειτουργίας είναι ένα πολύ σύνθετο εγχείρημα και απαιτεί προσεκτικούς χειρισμούς, αφού άπτεται θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών. Γνώμονα, συνεπώς, αυτής της προσπάθειας πρέπει να αποτελέσει η εξασφάλιση της παροχής εννόμου προστασίας και όχι μία τεχνική στενά προσέγγιση.
Το ζήτημα του επαναπροσδιορισμού των υποθέσεων που έχουν ματαιωθεί, η διασφάλιση της γνωστοποίησης των νέων δικασίμων για τις αναβληθείσες, η αποφυγή νέας επιβάρυνσης των πολιτών από διαδικαστικά κόστη πρέπει να μας απασχολήσουν.
Ακροθιγώς θα αναφερθώ στις υπόλοιπες διατάξεις του νομοσχεδίου.
Με το άρθρο 20 προβλέπεται, λοιπόν, ο οίκοθεν προσδιορισμός των υποθέσεων που έχουν ματαιωθεί λόγω της πανδημίας.
Με το άρθρο 24 γίνεται αναδιάρθρωση στις οργανικές θέσεις δικαστικών λειτουργών πολιτικής και ποινικής δικαιοσύνης.
Αναφορικά με τη διεξαγωγή των δικών στο Συμβούλιο της Επικρατείας, γίνονται παρεμβάσεις για την επιτάχυνση της διαδικασίας. Ειδικότερα όμως, επειδή σήκωσε και αρκετό θόρυβο, αυτή η προσθήκη της 6ης παραγράφου με το άρθρο 23 του νομοσχεδίου, με την οποία εισάγεται πρόβλεψη για την έκταση των δικογράφων, θα περιοριστώ μόνο να πω ότι θαυμάζω και ζηλεύω τα στεγνά και ευθύβολα δικόγραφα κάθε διαδικασίας, που εκπέμπουν ακριβώς την αυτοπεποίθηση και σιγουριά του συντάκτη τους, χωρίς περιττές επαναλήψεις και σχήματα, στα οποία δυστυχώς πολλοί δικηγόροι προσχωρούμε. Νομίζω ότι η ρύθμιση εκφράζει περισσότερο μία παρότρυνση και δεν επιφέρει κάποια υπέρμετρη επιβάρυνση στην άσκηση των δικαιωμάτων των διαδίκων.
Και οι άλλες όμως ρυθμίσεις για την υποχρεωτική ηλεκτρονική διακίνηση των δικογράφων που έχουν κατατεθεί ηλεκτρονικά στο άρθρο 23 αλλά και εκείνη του άρθρου 24, με την οποία δίνεται η δυνατότητα στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, να δημοσιεύει μέσω του Προέδρου του σύντομη ανακοίνωση για το περιεχόμενο της απόφασης που έχει ληφθεί, αλλά και η δυνατότητα συμμετοχής και Εισηγητών στις υποθέσεις του άρθρου 25 του σχεδίου είναι νομίζω κι αυτές στη σωστή κατεύθυνση.
Το ίδιο θα πω και για τις ρυθμίσεις των επόμενων άρθρων για τη χρήση τεχνολογιών πληροφορικής, αλλά και τις εισηγητικές εκθέσεις που προβλέπονται στα άρθρα 28 και 29 για το Δικαστήριο των Αγωγών Κακοδικίας και το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο αντίστοιχα.
Περαιτέρω, η επιχορήγηση της Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας των Διοικητικών Δικαστηρίων, καθώς και των Διοικητικών Δικαστηρίων είναι προφανώς αναγκαία και επιβεβλημένη για την κάλυψη των αναγκών τους.
Ενώ με το άρθρο 31 η μεταφορά της δικαστηριακής ύλης από το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών, στα διοικητικά εφετεία της χώρας ακολουθεί και αυτή την επιλογή της αποκέντρωσης σε διοικητικό επίπεδο των διαφορών για την κτήση και απώλεια της ελληνικής ιθαγένειας.
Στο Κεφάλαιο Γ’ δεν κατανοώ τις ενστάσεις της αντιπολίτευσης για την παραχώρηση της κυριότητας των καταστημάτων κράτησης από το Υπουργείο Δικαιοσύνης σε εκείνο του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, που φέρνει το 32, το οποίο δεν έχει καμία ουσιαστική επίπτωση.
Περαιτέρω, κάθε απλούστευση των διαδικασιών είναι καλοδεχούμενη, έτσι και αυτή του άρθρου 33 αναφορικά με την εγγραφή και την ανανέωση της εγγραφής για τους ασφαλιστικούς διαμεσολαβητές, στα μητρώα των επιμελητηρίων τους, καθιστά τη διαδικασία ευχερέστερη.
Έχει εξάλλου την αξία της η αποσαφήνιση που εισφέρει το άρθρο 34 για το δικαίωμα του κληρονόμου που ενηλικιώνεται να αποποιηθεί την κληρονομιά.
Ενώ με το άρθρο 35 διευρύνεται η συμμετοχή της Κοινωνίας των Πολιτών στον Εθνικό Μηχανισμό Εκπόνησης, Παρακολούθησης και Αξιολόγησης των Σχεδίων Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Τέλος, με τα άρθρα 40 έως και 46 εισάγονται μεταβατικές ρυθμίσεις. Να δούμε λίγο το ζήτημα τυχόν συνάφειας υποθέσεων που υπάγονται στην αρμοδιότητα των εντεταλμένων Εισαγγελέων με άλλες που δεν εμπίπτουν σε αυτήν. Καταληκτικά, το συζητούμενο σχέδιο νόμου δεν προσφέρεται για πολιτικές ή ιδεολογικές συγκρούσεις, εισάγει νέους θεσμούς και επιλύει ζητήματα στον χώρο της δικαιοσύνης και γι’ αυτό εισηγούμαι την ψήφισή του.
