Οι εκλογές στους Δήμους και τις Περιφέρειες ολοκληρώθηκαν.
Και η δική μου -πρέπει να το πω -ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση της Β΄ Κυριακής, πρέπει να δώσει τη θέση της σε νηφάλιες και αντικειμενικές αξιολογήσεις με το βλέμμα στραμμένο στο άμεσο και μεσοπρόθεσμο μέλλον.
Να διαπιστωθεί και να αναλυθεί το νέο σκηνικό (αν υπάρχει; ή σε ποιο βαθμό και που υπάρχει;), να εντοπισθούν οι νέες ευκαιρίες που αναδείχθηκαν και να συσχετισθούν με τις υφιστάμενες πολιτικές δυνατότητες ή τις αντίστοιχες αναγκαίες για αξιοποίηση των ευκαιριών και σχεδιασμένη κίνηση προς τα μπρος.
Ποιες αλλαγές, λοιπόν, υπήρξαν στο σκηνικό, ποια μαθήματα υπάρχουν και ποιες ευκαιρίες.
(Α). Η Αθήνα.
Η Αθήνα έχει πάντα κεντρική σημασία και ισχυρό συμβολισμό (και Ελλαδικά και Ευρωπαϊκά). Υπάρχει ένα δραστικό μήνυμα από την ήττα του Μπακογιάννη. Η ‘’δυναστεία’’ (ο μύθος και το νεπωτικό σύστημα δύναμης Μητσοτάκη) στο κέντρο πολιτικής ισχύος της -στην Αθήνα -δέχθηκε ένα σοβαρό χτύπημα και μάλιστα από έναν ‘’Δαβίδ’’ που δείχνει έτοιμος για μια συνέχεια εκπλήξεων… Το χτύπημα αυτό, μολονότι δεν αποτέλεσε μέρος ενός συγκροτημένου, συνολικότερου σχεδίου για τις εκλογές της Αυτοδιοίκησης 2023 θα επενεργήσει πολλαπλά σε βάρος της ‘’Ν.Δ.’’ και του αδιαφιλονίκητου πρεστίζ της ‘’Οικογένειας’’. Οι ανεπάρκειες και τα λάθη της θητείας Μπακογιάννη -και οι αδυναμίες του ίδιου του Μπακογιάννη, μαζί με την παραπαίουσα εκλογική του στρατηγική -και το τελικό άνοιγμα της πόρτας για την εξουδετέρωσή του (από ένα ευγενικό αλλά ευφυή παίκτη) με την …προσφορά του debate, υπήρξαν σημαντικά στοιχεία για την ανατροπή του. Όμως αυτή τελικά συντελέστηκε από μια ‘’κοινωνία-τιμωρό’’ όχι μόνο απέναντι στον Μπακογιάννη αλλά απέναντι στο μονοπολικό σύστημα της ‘’Οικογένειας’’.
(Β). Οι Περιφέρειες.
Ο πρωθυπουργός είχε θέσει ένα ‘’ολοκληρωτικό διακύβευμα’’ -13 στις 13, και, μάλιστα, μέσα σε συνθήκες ακραίων συμβάντων με ακραίες συνέπειες! Επιπλέον, επιζητούσε και στις 13 (για την ακρίβεια στις 12 -εξαιρουμένης της περίπτωσης της Κρήτης) υπέρβαση του 43% ( = ποσοστό εκλογής από την Α΄ Κυριακή) όταν ο ίδιος και το κόμμα του (‘’Ν.Δ.’’) σε πολύ καλύτερες συνθήκες είχε επιτύχει 41%! Η στρατηγική αυτή εκμεταλλεύονταν την κατάσταση της αντιπολίτευσης, η οποία βρισκόταν σε κατάσταση αμηχανίας και χωρίς στρατηγική και σαφή στόχευση (με το ΣΥΡΙΖΑ μετά από βαριά ήττα και το ΠΑΣΟΚ σε θετική στασιμότητα) και επιζητούσε υπεροπτικά μια ολοκληρωτική νίκη. Ως σύλληψη ήταν υπερφιλόδοξη, ως γραμμή ήταν αδύνατο να επιτύχει. Το σημαντικότερο που δεν είχε -και μάλλον δεν έχει αντιληφθεί ο πρωθυπουργός -είναι το γεγονός ότι η ‘’Ν.Δ.’’ δεν διαθέτει βάθος συμμαχιών, δεν διαθέτει άλλες πρόσθετες δυνάμεις πέρα από τη δική της εκλογική δεξαμενή, που θα της επέτρεπε (13 στα 13!) να επικρατήσει σαρωτικά. Κόλλησε, λοιπόν, την Α΄ Κυριακή και η Β΄ Κυριακή ήταν τιμωρητική (ακόμα και με την Πελοπόννησο σε οριακή επιτυχία)… Το πρόβλημα αυτό -της ανυπαρξίας βάθους κοινωνικών συμμαχιών -λύθηκε σε τέσσερις περιπτώσεις Περιφερειών με τους λεγόμενους ‘’αντάρτες’’. Οι ‘’αντάρτες’’ της Ν.Δ. ενσωμάτωσαν σοβαρό μέρος των τοπικών κοινωνικών αντιδράσεων και διαμαρτυριών απέναντι στην κυβέρνηση (της τρέχουσα περιόδου ή/και προηγούμενων), ανέκοψαν την κίνηση της διαμαρτυρίας προς τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης και διαμόρφωσαν την εναλλακτική διέξοδο για τη ‘’Ν.Δ.’’, η οποία -παρά τις αναγκαστικές διαγραφές τους (αφού είχε δώσει χρίσματα) -θεωρεί τις δυνάμεις αυτές, τους ‘’αντάρτες’’ της, φίλιες δυνάμεις και σταδιακά θα τους επανενσωματώσει (πλην Μουτζούρη, θα τολμούσα να πω, λόγω δημόσιας χυδαιότητας απέναντι στον ίδιο τον πρωθυπουργό). Οφείλουμε να υπογραμμίσουμε εδώ ότι σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις των ‘’ανταρτών’’ στις περιφέρειες υπήρξαν εκλογικές δοσοληψίες και παρασκηνιακές συναλλαγές μεταξύ δημοτικών και περιφερειακών ψηφοδελτίων. Εξάλλου, αυτές οι πρακτικές, στο βαθμό που έχουν σχεδόν ακυρωθεί οι ενότητες στόχων και η διαπάλη προγραμμάτων αποτελούν πλέον το κύριο χαρακτηριστικό ενός πολιτικού ζελέ στην κοινωνική βάση. Στον αντίποδα αυτών, υπογραμμίζουμε ότι μαζί με την περίπτωση Δούκα πρέπει να αναφέρουμε και την περίπτωση Κουρέτα. Ο οποίος αποτελεί και σαν προσωπικότητα και σαν κεντρικός συνεκτικός κρίκος μιας σοβαρής πολιτικής & κοινωνικής συμμαχίας, μια ποιοτική παρουσία επικεφαλής συνδυασμού σε μια περιοχή, όπως η Θεσσαλία, όπου έχει να επιλύσει τα πλέον σύνθετα και ζωτικά προβλήματα.
(Γ). ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, συμμαχίες και ορισμένα κρίσιμα περί αντιλήψεων.
Καθώς ο Μητσοτάκης όρισε για τον ίδιο και τη ‘’Ν.Δ.’’ το διακύβευμα των εκλογών του Οκτωβρίου και τράβηξε τη γραμμή του ανάγκασε την αντιπολίτευση να ενεργήσει ανακλαστικά. Ακριβώς, αυτό ήταν το πρόβλημα: η αντιπολίτευση ενήργησε ανακλαστικά. Κάθε κόμμα (ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ) κινήθηκε εκ των ενόντων, με πρόκριμα να βρεθεί στο τέλος των εκλογών σε συγκριτικά καλύτερη θέση από το άλλο. Πράγμα, που δεν είναι δικαιολογημένο για το ΠΑΣΟΚ, όταν είναι γνωστό ότι στην Αυτοδιοίκηση ήδη ήταν -και είναι- σε πολύ καλύτερη θέση από το ΣΥΡΙΖΑ. Επομένως, αυτός ο στόχος ήταν υπερκαλυμμένος και έπρεπε να σχεδιασθεί και να υλοποιηθεί μια ευρύτερη στρατηγική απέναντι στη ‘’Ν.Δ.’’, αξιοποιώντας την υπεροπλία του στην Αυτοδιοίκηση. Ο μεν ΣΥΡΙΖΑ, λοιπόν, χωρίς να διαθέτει ούτε ιστορικά, ούτε και κατά την τρέχουσα περίοδο δυνάμεις στην Αυτοδιοίκηση, και κάτω από την εσωστρέφεια των προεδρικών εκλογών του (με όλα τα αντιφατικά και παρακμιακά), οδηγήθηκε σε επιλογές προδιαγεγραμμένων απογοητευτικών επιδόσεων. Το δε ΠΑΣΟΚ, διαθέτοντας σημαντικές δυνάμεις στη Αυτοδιοίκηση, ακόμα και στις φάσεις της σκληρής κρίσης, δεν προχώρησε σε μια ολοκληρωμένη στρατηγική για τις εκλογές του Οκτωβρίου. Η χρονική επικάλυψη με τις βουλευτικές εκλογές, θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί με κατάλληλο προγραμματισμό και κατανομή ευθυνών. Χαρακτηριστικά από τις 3 Αυγούστου 2023 είχα θέσει πολύ καθαρά τα ζητήματα αυτά. Έγραφα: «Οι δυνάμεις του δημοκρατικού φάσματος, κυρίως το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ και πιθανόν και άλλες σχετικά ”μικρότερες”, ποια γραμμή, ποιο σχέδιο, ποιους πολιτικούς ή άλλους στόχους έχουν και προωθούν;
Υπάρχει ένας υπερπληθωρισμός στην ονοματολογία και μια πασαρέλα προσώπων(!)… Το ξεχείλισμα του παραγοντισμού, οι προσωπικές επιδιώξεις & σκοπιμότητες, οι υποθηκευμένες/εξαρτημένες υποψηφιότητες δεν μπορούν -παρά την υπερπροβολή από τα πάσης φύσεως μέσα- να καλύψουν το κενό.
Η εξέλιξη μιας αναμέτρησης, χωρίς κεντρικούς στόχους, χωρίς κοινωνικές συμμαχίες, χωρίς διακύβευα, είναι προδιαγεγραμμένη στα αποτελέσματά της.
Υπάρχει ένα καθοριστικό/καίριο έλλειμμα στο λόγο, στη στρατηγική και τις στοχεύσεις της ευρύτερης κεντροαριστεράς. Ζητήματα για τα οποία λίγα μόλις χρόνια πριν δίνονταν μάχες, διαμορφώνονταν ολιστικές προσεγγίσεις, συνεδρίαζαν κεντρικά συλλογικά-αποφασιστικά όργανα, προχωρούσαν μεγάλες πρωτοβουλίες και αναπτύσσονταν δημιουργικές συμμαχίες.
Έλλειμμα: στο σύνθετο ζήτημα της Αποκέντρωσης-της Αυτοδιοίκησης-της Περιφερειακής Ανάπτυξης-των συγκριτικών πλεονεκτημάτων και των ζωτικών προβλημάτων των τοπικών κοινωνιών και ζωνών-των παραγωγικών συμμαχιών-των προγραμματικών δεσμεύσεων και των πρακτικών συμμετοχής και Κινήματος. Τελικά, έλλειμμα για το Μέλλον της Ελλάδας.»
Τι θα μπορούσε πιο συγκεκριμένα να γίνει, θα αναρωτηθείτε. Αναφέρονται: να διαμορφωθούν ολιστικές προσεγγίσεις, να αντιμετωπισθούν τα πολιτικά ελλείμματα (αποκέντρωση-αυτοδιοίκηση-περιφερειακή ανάπτυξη, παραγωγική ανασυγκρότηση-παραγωγικές συμμαχίες-πρακτικές συμμετοχής, συγκριτικά πλεονεκτήματα-τοπικές ζώνες κλπ), συνεδρίαση κεντρικών συλλογικών-αποφασιστικών οργάνων, μεγάλες πρωτοβουλίες, δημιουργικές συμμαχίες.
Το ΠΑΣΟΚ στο χώρο της αντιπολίτευσης & της κεντροαριστεράς πρέπει να λειτουργεί όχι δέσμιο του εκλογικού του ποσοστού (του 11, 84%) αλλά σαν μια δύναμη με αυτοπεποίθηση, με πρωτοβουλίες, με προτάσεις διεύρυνσης των μετώπων στην κοινωνία, μια δύναμη με αίσθηση του κοινωνικού σφυγμού και των αναγκών. Με δυο λόγια, σαν δύναμη της πραγματικής-αξιωματικής αντιπολίτευσης, σαν κορμός της εναλλακτικής.
Στα πλαίσια αυτά, με προεπεξεργασμένη τη στρατηγική και τις στοχεύσεις, οι συμμαχίες σε κάθε περιφέρεια (ή ακόμα και σε δήμους με σοβαρό κοινωνικό & πολιτικό βάρος, π.χ., σαν την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα, το Ηράκλειο κλπ) θα μπορούσαν να προωθηθούν και να πραγματοποιηθούν από τα περιφερειακά & τοπικά στελέχη με ανοιχτό και δημιουργικό πνεύμα, εντάσσοντας/αξιοποιώντας και πρόσωπα και ιδέες. Αντί να έχουν παραδοθεί οι πρωτοβουλίες στους λογής παράγοντες -που δρουν και μεριμνούν για δικούς τους σκοπούς -είναι πολλαπλά ορθότερο και χρησιμότερο να γίνονται τα πράγματα με τον τρόπο που αναφέρεται.
Οι συμμαχίες, με αυτόν το τρόπο, θα μπορούσαν να προχωρήσουν πρωταγωνιστικά, από αυτούς που πράγματι μπορούν να είναι πρωταγωνιστές (και η διαδρομή το έχει δείξει), δηλαδή το ΠΑΣΟΚ. Η Αυτοδιοίκηση απαιτεί συμμαχίες, και εκεί το ΠΑΣΟΚ έχει δυνάμεις. Ας πρωταγωνιστήσει, ας σχεδιάσει κι ας τολμήσει. Συμμαχίες με στόχους, επιλογές, πρόγραμμα και δεσμεύσεις -όχι λόγια και ευχολόγια- με ενότητα αγώνα πάνω σε στόχους. Ιδιαίτερα, απέναντι στη σημερινή κυβέρνηση, τη ‘’Ν.Δ.’’ και τις πολιτικές τους, οι συμμαχίες είναι επιπλέον απαραίτητες γιατί πολλαπλασιάζουν και αυξάνουν τις κοινωνικές ανταπαντήσεις. Και μέσα εκεί, στην εξελισσόμενη κοινωνική διεργασία, κατακτιέται και η ηγεμονία και διαμορφώνεται το μέλλον.
Μιλάμε για στόχους και πρόγραμμα. Όταν αυτά δεν αποτελούν μια υποκριτική επίφαση, όταν ανακλούν πραγματικές ανάγκες και αναγκαίες αλλαγές και σημαντικές βελτιώσεις στους ιστούς των πόλεων, για το σήμερα και το μέλλον τους και για τις κοινωνίες τους, όταν, δηλαδή, μιλάμε για προοδευτικά προγράμματα, τότε αυτά δεν έχουν καμία σχέση με τα προγράμματα των συντηρητικών δυνάμεων/κυβερνήσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, μιας πόλης που βυθίζεται στην παρακμή -οι αιτίες και οι λόγοι είναι πολλοί και θα έπρεπε, επίσης, να αναδειχθούν- παράδειγμα μιας τέτοιας πόλης είναι η Θεσσαλονίκη. Οι ατζέντες όλων των συνδυασμών στη Θεσσαλονίκη -οπωσδήποτε στα κύρια σημεία των τεσσάρων πρώτων -ήταν παρόμοιες, δηλαδή συντηρητικές! Ατζέντες παραγόντων και ολίγον επικοινωνιολόγων, στην ουσία τους κυβερνητικές! Γιατί; Γιατί έλειψε αυτό που αναφέρω, το αποτέλεσμα μιας δημιουργικής, σύνθετης διαδικασίας από ένα ζωντανό, κοινωνικά συνεδεμένο και πρωταγωνιστικό ΠΑΣΟΚ.
(Δ). Η αποχή.
Όσο τα κομματικά συστήματα είναι περίκλειστα με τις ομάδες τους και τα πάσης φύσεως ανιαρά και εκφυλιστικά παρασκήνια τους, και όσο διαρκώς και περισσότερο θα παραδίδονται υποθέσεις των πολιτών στα ιδιωτικά κλειστά κυκλώματα με αφεντικά-παράγοντες τόσο η απόσταση των πολιτών και ιδιαίτερα νέων ανθρώπων από τις εκλογές και την πολιτική θα μεγαλώνει και το χάσμα θα βαθαίνει. Σωρεύοντας, από την άλλη, μια άμορφη εύφλεκτη ύλη κοινωνικών τυφλών εκρήξεων (γνωστή η έκφραση: ‘’αφού όλα είναι πουλημένα, τι μας νοιάζει κι αν καούν- των άλλων είναι!’’)… Ο δρόμος είναι ένας: πίσω στην κοινωνία! ‘’Κατασκηνώστε’’ όπου υπάρχουν νέοι. Μιλήστε-επικοινωνήστε-ακούστε-συζητήστε-δημιουργήστε… Κάνετε μαζί τους πράγματα! Και μην καταπίνετε τις απόψεις του συρμού: «παντού στις δυτικές χώρες το ίδιο συμβαίνει με την αποχή…»
(Ε). Συνεργασίες κορυφής και άλλα συναφή περί συνενώσεων.
Απίθανα πράγματα, λέγονται κι ακούγονται, από απίθανους ανθρώπους… Οι ενοποιήσεις πολιτικών χώρων, οι συνεργασίες πολιτικών σχημάτων για πολιτικές εκλογές είναι πολύ απαιτητικά, σύνθετα και σοβαρά ζητήματα, δεν είναι ανάλαφρες υποθέσεις καλών σχέσεων… Άλλο συμμαχίες σε εκλογές Αυτοδιοίκησης -πολύ σοβαρές κι αυτές και αναφερθήκαμε πως γίνονται- και εντελώς άλλο ζήτημα (ποιοτικά, αξιακά, πολιτικά, οργανωτικά) το ζήτημα των πολιτικών ενοποιήσεων ή/και κοινής εκλογικής καθόδου. Ας δώσουν μήνυμα σοβαρότητας, τουλάχιστο, εκείνοι που αντιλαμβάνονται.
(Στ). Τελικώς: κέρδη και ζημίες. Ζητούμενα και δυνατότητες.
Ο Μητσοτάκης, η κυβέρνηση και η ‘’Ν.Δ.’’ έχουν πλέον ρήγματα στην κυριαρχία τους. Οι εκλογικοί συσχετισμοί των εκλογών του Ιουνίου 2023 δεν μπορούμε να έχουμε βάσιμες αποδείξεις ότι έχουν καθοριστικά διαφοροποιηθεί. Πάντως η κινητικότητα στην κοινωνία υπάρχει και είναι αξιόλογη. Η ανησυχία Μητσοτάκη, τη Β΄ Κυριακή, ήταν έκδηλη και η γείωση που ζήτησε δεν έχει πια τις αναγκαίες συνδέσεις. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ολοκάθαρα ο μεγάλος χαμένος. Για την ακρίβεια, μιλώντας σε συγκυρία εκλογών Αυτοδιοίκησης, ο μεγάλος απών (ή ο μη υπάρχων;) Το δρομολόγιο του, όπως όλα δείχνουν, είναι χωρίς επιστροφή. ΣΥΡΙΖΑ όπως τον γνωρίσαμε τα τελευταία 12 χρόνια δεν θα υπάρξει. Κι ο Κασσελάκης, αυτός είναι, δεν μπορεί (άλλο η ερμηνεία της υπερψήφισής του, άλλο οι πραγματικές δυνατότητες, -κι ακόμα κάτι: φτάνει πια με τις σεξουαλικές προτιμήσεις του -τα πολιτικά κόμματα δεν είναι σαλόνια φιλικής παρέας, έχουν άλλη αποστολή)…
Το στοίχημα γυρίζει πάλι στο ΠΑΣΟΚ! Η Εναλλακτική είναι το κεντρικό ζητούμενο. Πάντως, το ΠΑΣΟΚ θα μπορούσε και καλύτερα στις εκλογές της Αυτοδιοίκησης. Αντί να εκχωρήσει πεδία και να παραδώσει ρόλους, μπορούσε να αναλάβει πρωτοβουλίες, να ανοίξει συμμαχίες, να αναθέσει σε πρωταγωνιστικά μίγματα στελεχών του (‘’παλιών & ‘’νέων’’), να προβάλλει στελέχη του, να έχει δημιουργικότητα και όπου χρειαστεί ευελιξία. Δεν το πίστεψε, ή, τουλάχιστο, όχι όσο μπορούσε!
Έχει, πάντως, τώρα αριθμητικά περισσότερες ευκαιρίες. Συγκριτικά, π.χ., με το 2019 βρίσκεται σε καλύτερη θέση. Σε κάθε περίπτωση, το συνολικότερο θέμα της Ενναλακτικής (του σχεδίου και της στρατηγικής, του κοινωνικού & πολιτικού συσχετισμού, του συλλογικού πολιτικού υποκειμένου και του εθνικού ηγετικού δυναμικού) επανέρχεται με κάθε εξέταση κάθε μεγάλου τομέα πολιτικής δράσης.
Οι ευρωεκλογές, το επόμενο σταυροδρόμι. Όμως μέχρι τότε πόσα μπορούν να συμβούν. Και πόσα μπορούμε να κάνουμε να συμβούν! Το δεύτερο έχει, ασφαλώς, πολύ μεγάλη αξία και σημασία!
Ελευθέριος Τζιόλας
