Όπως σας είναι γνωστό, οι συνεχιζόμενες συνέπειες του COVID-19, η ενεργειακή κρίση και η κρίση στην Ουκρανία έχουν επιφέρει ραγδαίες αυξήσεις στις τιμές των υλικών και της ενέργειας και προβλήματα στην ομαλή λειτουργία της αλυσίδας εφοδιασμού. Οι ανωτέρω παράγοντες προκαλούν δυσκολία έως αδυναμία υλοποίησης των δημοσίων συμβάσεων και εκτέλεσης των δημοσίων έργων, καθώς ήταν απρόβλεπτοι υπό την έννοια ότι δεν μπορούσαν να προβλεφθούν κατά το στάδιο σύνταξης και υποβολής των προσφορών.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι συνεχείς ανατιμήσεις των υλικών που απαιτούνται για την εκτέλεση των δημοσίων έργων (σίδηρος, τσιμέντο, χαλκός, ξυλεία, άσφαλτος κλπ.) έχουν αυξηθεί σε τέτοιο βαθμό το τελευταίο χρονικό διάστημα, που αποκλείουν την ομαλή εκτέλεση των έργων. Κι αυτή είναι η απαρχή μόνο του προβλήματος. Καθώς η αδυναμία υλοποίησης έργων επιφέρει κίνδυνο απένταξεώς τους, εμπλοκή στις χρηματοδοτήσεις, στον οικονομικό προγραμματισμό τους και απώλεια θέσεων εργασίας, έχουν δημιουργηθεί συνθήκες έκτακτης ανάγκης που απαιτούν άμεση λύση. Το νέο περιβάλλον, που έχει πλέον δημιουργηθεί στην υλοποίηση των δημόσιων συμβάσεων, αφορά τόσο τους εργολήπτες – κατασκευαστικές εταιρίες όσο και τις αρμόδιες Υπηρεσίες (Τεχνικές, Οικονομικές) των αναθετουσών αρχών (αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, οργανισμοί δημοσίου δικαίου κ.ο.κ.).
Οι εξαγγελθείσες παρεμβάσεις (σύμφωνα με το δελτίου τύπου της 04/05/2022) που πρόκειται να αναλάβει το Υπουργείο Υποδομών & Μεταφορών είναι προς την σωστή κατεύθυνση. και η θετική τους επίδραση θα ενισχυθεί εάν οι εν λόγω παρεμβάσεις υλοποιηθούν το ταχύτερο δυνατόν.
Είναι επιτακτική ανάγκη να ενεργοποιηθούν άμεσα οι διατάξεις του Νόμου, να επιταχυνθούν οι διαδικασίες νομοθετικής ρύθμισης και παρέμβασης και να δοθούν άμεσα διευκρινιστικές οδηγίες – εγκύκλιοι για τα μέτρα που θα ληφθούν για την διαδικασία που θα ακολουθείται σε κάθε στάδιο, προκειμένου να μπορούν ανάδοχοι και αναθέτουσες αρχές να προχωρήσουν στις απαραίτητες τροποποιήσεις και να συνεχιστεί απρόσκοπτα η εκτέλεση των έργων. Η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων, με την υπ’αρ.2040/13-04-2022 επιστολή της προς όλους τους αρμόδιους φορείς με θέμα « Διευκρινήσεις ως προς την αύξηση τιμών και τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, λόγω της ενεργειακής κρίσης της κρίσης, στην Ουκρανία και των συνεχιζόμενων συνεπειών του COVID-19», επισημαίνει τις διατάξεις του θεσμικού πλαισίου οι οποίες δύναται να χρησιμοποιηθούν από τις Αναθέτουσες Αρχές ώστε να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί και να συνεχισθεί ομαλά η εκτέλεση των συμβάσεων. Αναμένουμε από το Υπουργείο να απευθύνει με ανάλογο τρόπο κατευθύνσεις προς όλες τις Αναθέτουσες Αρχές και του εμπλεκόμενους φορείς.
Στην παραπάνω κατεύθυνση, της αναζήτησης άμεσων λύσεων, το ΤΕΕ/ΤΔΜ έχει να προτείνει στους αρμόδιους φορείς τα παρακάτω:
Ø ΑΜΕΣΗ ΕΚΔΟΣΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
Το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τις αναθεωρήσεις τιμών ανά άρθρο εργασιών στα δημόσια έργα απαιτεί χρονοβόρες και απαιτητικές (μεγάλου φόρτου εργασίας) διαδικασίες ώστε η επιτροπή διαπίστωσης τιμών δημοσίων έργων να προσδιορίσει συντελεστές αναθεώρησης τιμών για κάθε άρθρο εργασιών από τα εκατοντάδες που υπάρχουν). Ως άμεση λύση και με προσωρινό χαρακτήρα προτείνετε να υιοθετηθεί ο ορισμός ομάδων ομοειδών εργασιών και εν συνεχεία «οριζόντιων» συντελεστών αναθεώρησης τιμών ανά ομάδα ομοειδών εργασιών ο οποίος θα εφαρμόζεται σε όλα τα άρθρα των εν εξελίξει έργων αντίστοιχης ομάδας, με την ανάλογη τροποποίηση του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου.
Ø ΑΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
Εργασίες των οποίων η ανατίμηση των υλικών δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί με την αναθεώρηση τιμών, θα πρέπει να αποζημιώνονται απολογιστικά. Ενδεικτικά Σας αναφέρουμε τις εργασίες ασφαλτόστρωσης, εργασίες που περιλαμβάνουν οικοδομικό σίδηρο κ.ά.
Ø ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ
Τροποποίηση των συμβάσεων και αναπροσαρμογή του εργολαβικού ανταλλάγματος για την κάλυψη των ανατιμήσεων στις περιπτώσεις που δεν δύνανται να καλυφθούν από τους συντελεστές αναθεώρησης (βλ. άρθρο 132 ν4412/2016).
Ø ΕΠΑΝΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΜΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟ ΔΗΜΟΠΡΑΤΗΣΗ ΕΡΓΩΝ
Αναπροσαρμογή των Προϋπολογισμών Μελετών των υπό δημοπράτηση Έργων ώστε να συμβαδίζουν με την οικονομική πραγματικότητα.
Ø ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΘΕΣΜΙΩΝ
Προκειμένου να υλοποιηθούν οι απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των ανατιμήσεων των υλικών και της εργασίας. Σε κάποιες, δε, περιπτώσεις μπορεί να εφαρμοσθεί, εφόσον κριθεί σκόπιμο και συμφωνεί ο Ανάδοχος, προσωρινή αναστολή συμβατικών υποχρεώσεων.
Το ΤΕΕ/ΤΔΜ ζητά άμεση στήριξη και ρύθμιση της έκτακτης κατάστασης που έχει διαμορφωθεί, καθώς μέχρι στιγμής υπάρχει μόνο μία ανακοίνωση υπό τη μορφή δελτίου τύπου από το Υπουργείο Υποδομών ότι θα προωθηθούν θεσμικά παρεμβάσεις προς την επίλυση του ζητήματος. Δεν αρκεί όμως μόνο η πολιτική δέσμευση, αλλά απαιτείται ουσιαστική και επείγουσα παρέμβαση και προγραμματισμός, προκειμένου να γίνει διαχείριση της κρίσης που αντιμετωπίζει ο χώρος των δημοσίων έργων και να μην υπάρξουν μη αναστρέψιμες συνέπειες.
Είμαστε πάντα στη διάθεσή σας για οτιδήποτε χρειαστείτε.
Για τη Δ.Ε. του Τ.Ε.Ε./Τ.Δ.Μ.
Ο Πρόεδρος
Νικόλαος Συλλίρης