Ερωτήσεις-απαντήσεις με τον συγγραφέα Στέλιο Χαλκίτη από τον Θοδωρή Σαλακίδη

Ο Στέλιος Χαλκίτης, γεννημένος στην ακριτική Κάλυμνο, επέλεξε να ζει, να εργάζεται και να συγγράφει στο μακρινό νησί του, και να προκαλεί τη σκέψη μας με τους στοχασμούς του.

Όλα τα βιβλία του έχουν περίεργους τίτλους, λέξεις φτιαγμένες από τον ίδιο, που μας προβοκάρουν και μας παρακινούν να ψάχνουμε τι μπορεί να σημαίνουν ή να συμβολίζουν! Το «Μάργκινους Μόριους», φράση που μοιάζει λατινογενής, φαντάζει και ως στίχος προσευχής, προσωπικής μυστικής επίκλησης για έναν καλύτερο κόσμο! «Ο Λούσηρος», όνομα που λες και δημιουργήθηκε για να δείξει μια ψυχή, έναν εσώτερο εαυτό! Και τώρα «Οι Απαράφθορες», για το βαρύ όνομα των οποίων γίνεται νύξη στο ξεκίνημα του βιβλίου! «Καμιά φορά η ιστορία ορισμένων ανθρώπων είναι βαρύτερη από την ιστορία του τόπου τους. Τότε η ιστορία τους παραμένει απαράφθορη στον χρόνο. Αυτό το «απαράφθορη» σημαίνει όχι μόνο να μείνει ανεξίτηλη, υπό την έννοια της ενδοκοσμικής αθανασίας, αλλά να μην περιβληθεί με υπερβολές, να μην αποκρυβούν στοιχεία, να μην υποστεί παραμόρφωση».

1.       Σε όλα τα βιβλία σας διακρίνουμε έντονα τα στοιχεία στοχασμού, που όμως εντάσσονται θαυμάσια στην πλοκή τους. Είναι ο τρόπος της σκέψης σας, και κατ’ επέκταση, ο τρόπος της ζωής σας;

Πολύ καλά το λέτε! Ένας συγγραφέας, που δεν αποσκοπεί στο κέρδος, που δεν γράφει για το κέρδος, όταν συγγράφει, μέσω των ηρώων του, λογοδοτεί και εκθέτει τον εαυτό του, μας δείχνει τον τρόπο που σκέπτεται, μας δείχνει τη ζωή του, ή πώς θα ήθελε να είναι η ζωή του, ή ακόμα και οι ζωές των άλλων. Τι είναι ο τρόπος σκέψης μας; Είναι οι ανησυχίες μας, οι αγωνίες μας, οι προσδοκίες μας, οι ελπίδες μας· αν αυτές οι σκέψεις μας υπερβούν την προφάνεια και κινηθούν προς το βαθύ νόημα, γίνονται στοχασμοί· βάσει αυτών επιλέγω τους ήρωές μου και καθορίζω την εκτύλιξη της ζωής τους· μέσα στις ζωές των πρωταγωνιστών θα βρείτε όλες τις κρυφές και φανερές πτυχές της ζωής τού συγγραφέα.

2.       Επίσης, φαίνονται καθαρά πολλά σημεία μετάδοσης της γνώσης. Είναι διακριτικό γνώρισμα του χαρακτήρα σας αυτή η επιθυμία να δώσετε στους αναγνώστες σας κάποια από αυτά, που με πολύ διάβασμα, πολλή μελέτη, πολλές σκέψεις έχετε καταφέρει να αποκρυσταλλώσετε μέσα σας;

Γνώση…, είναι τόσο εύκολο να μιλάμε για γνώση! Ποια γνώση, τίνος πράγματος; Η γνώση είναι άπειρη, δυο-τρία πραγματάκια καταφέρνουμε να κατανοήσουμε!… Είναι αλήθεια, μερικές φορές αυτό συμβαίνει, τις περισσότερες όμως δεν είναι πρόθεσή μου, αν γράφεις για τους αναγνώστες σου, είναι αποκαλυπτικό πως έχεις χάσει το νόημα, έχεις εγκαταλείψει τον σκοπό, γιατί προκύπτουν διλήμματα, επί παραδείγματι, να γράψω για μένα ή για να πουλήσω; Μα μπορούν να συμβούν και τα δύο όταν δημιουργηθεί με τους αναγνώστες σου μια σχέση καθαρή και άμικτη, και αυτή τη σχέση δεν τη δημιουργεί ο συγγραφέας, δημιουργείται από τους αναγνώστες σε ένα βαθύτερο επίπεδο κατανόησης του μυθιστορήματος.

3.       Στην πλοκή του έργου διακρίνουμε πολλούς χαρακτήρες, άλλους αναμενόμενους στην κοινότητα και άλλους δύσκολα να τους αποδεχτούν, όμως η αλήθεια μέσα τους, χωρίς υπεκφυγές και υπονοούμενα, τους καταξιώνει. Στην πραγματική κοινωνική ζωή συμβαίνει αυτό;

Φυσικά και συμβαίνει, ωστόσο δεν συμβαίνει τόσο συχνά, δεν είναι πολλοί οι πρόθυμοι που, χάριν της εσωτερικής τους αλήθειας, είναι έτοιμοι να αντιδράσουν, να συγκρουστούν, να υπερασπισθούν…, γιατί, ξέρετε, όλα αυτά έχουν τα δικά τους κόστη. Τι θα κερδίσουν; Μα γίνονται καλύτεροι άνθρωποι, και αυτό από μόνο του επιφέρει σημαντική ικανοποίηση και ευχαρίστηση, και δεν εννοώ καταξίωση από την κοινωνία, διότι αν αυτό συμβεί, έχεις αυτοπαγιδευτεί και απλά δεν το ξέρεις, μιλώ για εσωτερική καταξίωση, η άλλη δεν τους αφορά, τουλάχιστον κατ’ αρχήν.

4.       Στην ομάδα των «κρυφών γυναικών» εντοπίζονται όλες οι ηλικίες! Παρατηρείται ισοτιμία μεταξύ τους και διαπιστώνεται κοινωνική ισότητα με παράλληλη καλλιέργεια του εαυτού! Πρόκειται για άμεση πρόταση ενός κοινωνικού μοντέλου που θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε κοιτίδες της κοινωνίας μας; Βλέπετε εφικτή την εξάπλωσή του για τη βελτίωση αυτού του κόσμου που φαίνεται να χάνει το παιχνίδι; Το είχε ποτέ;

Η απάντηση είναι απλή, όπως διαβάσατε και στο μυθιστόρημα, αυτοί οι πυρήνες μπορούν να αλλάξουν πολλά πράγματα στην κοινωνία μας επί τα βελτίω, άλλωστε όλες οι μεγάλες αλλαγές από μικρούς πυρήνες ξεκίνησαν, από μια απλή ιδέα που κάποιοι την ενστερνίστηκαν και επιχείρησαν να την κάνουν πράξη. Μάλιστα τέτοιες κοιτίδες, όπως τις ονοματίσατε, υπάρχουν και σήμερα, φέρ’ ειπείν, οι διάφοροι πολιτιστικοί σύλλογοι, οι εθελοντικές ομάδες, και γενικά οι διαφόρων ειδών συλλογικότητες απλά επικεντρώνονται στο έξω και αφήνουν το μέσα τους, γιατί το μέσα συνεχίζει να είναι χειρότερο από το έξω, όταν όμως  το έξω γίνει χειρότερο από το μέσα, τότε αρχίζουν να ψάχνουν μέσα τους.

5.        «Οι Απαράφθορες» βασίζονται στη φύλαξη ενός μυστικού. Πόσο σημαντικό είναι για εμάς προσωπικά, εκτός από τις συνέπειες στην κοινωνία, να μπορούμε να κρατάμε τα μυστικά που μας εμπιστεύονται;

Στο μυθιστόρημα, η φύλαξη του μυστικού έχει κυριολεκτική, καθαρή στόχευση, αλλά και συμβολική· μέσα από το μυστικό αναδεικνύεται η εμπιστοσύνη την αξία της οποίας αναγνωρίζουμε κυρίως όταν αυτή χάνεται. Δείτε πόσο μεγάλος είναι ο πόνος του χαμού της μάνας μας, αυτήν μόνο εμπιστευόμαστε σχεδόν απόλυτα. Ξέρετε τι προσωπικό κεφάλαιο είναι να μπορούμε να εμπιστευτούμε κάποιους φίλους μας; Η ζωή μας ολόκληρη θα ήταν απείρως καλύτερη, εδώ που βρεθήκαμε, είμαστε ριγμένοι, άγνωστο πώς και γιατί, το μόνο που μας μένει είναι να εμπιστευτούμε ο ένας τον άλλον. Η εμπιστοσύνη δεν δημιουργείται βασιζόμενη σε ισχυρισμούς, για να μας εμπιστευθεί ο άλλος πρέπει να είμαστε έντιμοι, ειλικρινείς, εχέμυθοι, να έχουμε αποτινάξει από πάνω μας τα περισσότερα αρνητικά συναισθήματα που είτε μας «τρέφουν» είτε μας κατατρύχουν, και όλα αυτά είναι θέματα παιδείας.

6.       Το θέμα του χρόνου τίθεται με διάφορους τρόπους στο μυθιστόρημα. Τελικά η ουσία του χρόνου είναι σημαντική στη ζωή μας αυτή καθαυτήν μόνο ή και η αίσθηση του χρόνου −της «νεότητας»− μέσα μας ώστε να κάνουμε πράγματα που αλλιώς δεν τολμούμε;

Προφανώς και τα δυο είναι σημαντικά, έχουμε ανάγκη τον χρόνο, αυτόν προσπαθούμε να παρατείνουμε, με τις επιστήμες της υγείας και με τα τεχνολογικά επιτεύγματα, ωστόσο δεν πρέπει να επιτρέπουμε στα ηλικιακά ειωθότα να καθορίζουν τη ζωή μας, ας κάνουμε ό,τι νιώθουμε, πάντα με απόλυτο σεβασμό στον άλλον.

7.       Δεν διστάζετε να σημειώνετε με κάθε ευκαιρία, όπως και σ’ αυτό το βιβλίο σας, ότι τα μωρά πρέπει να μεγαλώνουν κατά τους πρώτους μήνες της ζωής τους στην αγκαλιά της μητέρας τους. Πόσο σοβαρό πρέπει να είναι στη διαμόρφωση μιας υγιούς προσωπικότητας ώστε ένας άντρας να το τονίζει έτσι!

Ναι, έτσι πρέπει, το μωρό βρίσκεται σε έναν κόσμο ξένο, και έχει ανάγκη να αρχίσει να αναπτύσσει συναισθήματα. Ποιος άλλος μπορεί να αγκαλιάσει ένα μωρό με περισσότερη θέρμη από την ίδια του τη μάνα; Η αγκαλιά της είναι τόσα πολλά μαζί, είναι αγάπη, χαρά, έπαινος, προστασία, καταφύγιο. Νομίζω πως είναι ξεκάθαρο, αν πάρεις αγάπη −την καλώς εννοούμενη αγάπη− , είτε την δώσεις αργότερα είτε όχι, αγάπη θα ‘χεις μέσα σου.

8.       Περιγράφετε τόσο όμορφα την Κάλυμνο γράφοντας για τη φυσική της ομορφιά, αλλά και την ομορφιά των κατοίκων της εντάσσοντας στην πλοκή και λαογραφικά στοιχεία που αξίζει να μείνουν καταγραμμένα! Θα μπορούσατε να συνεχίστε τη ζωή σας σε άλλον τόπο;

Ναι, αν παρίστατο ανάγκη θα μπορούσα να ζήσω οπουδήποτε, αλλά προτιμώ το νησί μου από κάθε άποψη. Εδώ είναι οι μνήμες μου, εδώ είναι τα παντοδύναμα βουνά της Καλύμνου που τα κοιτάζω και καταλαμβάνομαι από δέος! Εδώ είναι τα μέρη που περπάτησα μικρός, οι αλάνες που έτρεξα και ας έχουν αλλάξει χωροταξικά τόσο πολύ.

9.       Η χώρα μας πέρασε πολλά τα τελευταία χρόνια και τώρα μας έτυχαν επιπλέον η πανδημία του κορωνοϊού και «η ναρκισσιστική επιδίωξη του Τούρκου Προέδρου για ενδοκοσμική αθανασία» όπως πολύ εύστοχα σημειώσατε. Πόσο έχουν επιδράσει όλα αυτά στα ακριτικά νησιά μας κοινωνικά και οικονομικά;

Κοιτάξτε, εμείς έχουμε κατά κάποιο τρόπο συνηθίσει να ζούμε με τις προκλήσεις των γειτόνων μας, και είμαστε, κατά τη γνώμη μου, ολιγότερο ανήσυχοι από όσο εσείς που τα ακούτε από μακριά. Τώρα αν αυτός ο εφησυχασμός, επαναλαμβάνω λόγω της συνήθειας, είναι καλό ή κακό, νομίζω πως είναι λίγο και από τα δύο, οι ακρίτες ετοιμάζονται, εκπαιδεύονται και ζουν την καθημερινότητά τους όπως όλος ο κόσμος.

Τώρα, για την πανδημία, σίγουρα είχε και θα έχει σοβαρές επιπτώσεις ειδικά στα νησιά μας, που ως επί το πλείστον ο τουρισμός είναι αυτός που τα κινεί οικονομικά. Δεν μας μένει άλλο τι, από το να εφαρμόζουμε πιστά τις οδηγίες της πολιτείας, να εμπιστευτούμε την πολιτεία που εμπιστεύτηκε τους επιστήμονες, για να βγούμε γρηγορότερα από την τραγική αυτή κατάσταση. Οι αντιδράσεις μιας ελάσσονος μειοψηφίας να παίρνουν μέτρα, έως και την αμφισβήτηση αυτής καθεαυτήν της πανδημίας, νομίζω ότι αναδεικνύει τις εσωτερικές εκκρεμότητες καθενός από αυτούς. Απλά οι συγκεκριμένοι άνθρωποι δεν σκέφτονται, είναι αδιανόητο να «σκέφτεσαι» και να αρνείσαι την ύπαρξη του ιού, και να πιστεύεις πως όλα τα κράτη μαζί κατάφεραν να συνεννοηθούν με τόσο τέλειο τρόπο ώστε να μας πείσουν για κάτι ανύπαρκτο. Έλεος!!!

10.   Η μάσκα και η «κοινωνική απόσταση» μας κρατούν ασφαλείς, ωστόσο η κάλυψη του προσώπου κρύβει χαρακτηριστικά της έκφρασής μας, ενώ η μεταξύ μας απόσταση ίσως περιορίζει την έκφραση των συναισθημάτων μας. Παρόλα αυτά η καρδιά μας μπορεί να παραμείνει ζεστή για τους ανθρώπους γύρω μας;

Βεβαιότατα, το να κρατάμε τις αποστάσεις και να φοράμε μάσκα αυτό ακριβώς είναι και όχι το αντίθετο, που δεικνύει, σε εύρος που δεν έχει προηγούμενο, πως αγαπάμε τον συνάνθρωπό μας, τον σκεπτόμαστε και δεν θέλουμε να του προκαλέσουμε κακό. Η μάσκα και οι αποστάσεις είναι μέτρα προσωρινά και απαραίτητα· άλλωστε μην ξεχνάτε πως η εξωτερίκευση των συναισθημάτων μας δεν εξαντλείται στις αγκαλιές και στα φιλιά, υπάρχουν τόσοι τρόποι να εκφράσεις τα συναισθήματά σου.

11.   Η ζωή μας γίνεται πιο δύσκολη, πιο περίπλοκη! Όμως η ψυχή μας θέλει να ονειρεύεται! Ποιο είναι το δικό σας ακλόνητο όνειρο;

Αυτό που θα έπρεπε να είναι το όνειρο όλων μας, να καταλάβουμε γιατί υπάρχουμε! Εν τω μεταξύ, νοηματοδοτώ ή ονειρεύομαι −όπως το λέτε εσείς− τη ζωή μου με διάφορα νοήματα, προσωπικά πιστεύω πως είναι αυτό που της δίνει αξία, μόνο έτσι, μέσα από την εναλλαγή νοημάτων, αξίζει κανείς να παραμένει στη ζωή, αν εκλείψουν οι κατά καιρούς νοηματοδοτήσεις η ζωή τείνει να γίνει άχθος αβάσταχτο.

Να είστε γερός, κύριε Χαλκίτη, να νιώσετε πολλά χαμόγελα στην ψυχή σας!

Σας ευχαριστώ πολύ, αντεύχομαι και σ’ εσάς τα καλύτερα!