ΓΑΪΔΟΥΡΑΓΚΑΘΟ: Βότανο από τον κήπο του Ιπποκράτη. Ιατροφαρμακευτικές χρήσεις. Μάρθας Στ. Καπλάνογλου
ΓΑΪΔΟΥΡΑΓΚΑΘΟ — Onopordum acanthium
Βότανο από τον κήπο του Ιπποκράτη.
Μάρθα Στ. Καπλάνογλου Γεωπόνος – Ιστορικός Ελληνικού πολιτισμού
Το κοινό γαϊδουράγκαθο (Onopordum acanthium – Ονόπορδον το ακάνθιον, ετυμ. < όνος + πορδή) ευδοκιμεί σε χώρες με μεσογειακό και ηπειρωτικό κλίμα, στην Ελλάδα, Μικρά Ασία, Δυτική Ασία, ενώ έχει εισαχθεί σε πολλά ακόμα μέρη, ανά τον κόσμο.
Αναπτύσσεται σε αμμώδη ή αργιλώδη εδάφη, πλούσια σε άσβεστιο και θέλει ξηρά καλοκαίρια.
Συναντάται, κυρίως, στην ύπαιθρο, σε ορεινές και πετρώδεις περιοχές, αλλά και σε πεζοδρόμια ή στην άκρη της ασφάλτου, έχοντας την τάση να εμφανίζεται σε ανασκαμμένα ή διαταραγμένα εδάφη.
Ζει δύο χρόνια και σχηματίζει θάμνο, ύψους μέχρι τριών μέτρων και διαμέτρου μέχρι και ενός μέτρου.
Το άνθος του είναι στρογγυλό σαν σφαίρα, με αγκάθια.
Αποτελεί τροφή, που αγαπάνε οι γάϊδαροι.
Άλλες ονομασίες: Γομαράγκαθο, κουφάγκαθο, αγκάβατος, Σίλυβο το Μαριανό.
ΧΡΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ
Ιπποκράτης: Αναφέρεται ότι χρησιμοποίησε το γαϊδουράγκαθο, μαζί με άλλα περίπου 250 βότανα, για να θεραπεύσει ασθενείς, πράγμα που υποδηλώνει την αναγνώρισή του για θεραπευτικές ιδιότητες.
Χρησιμοποίησε το γαϊδουράγκαθο (γνωστό και ως γάλα αγκίστρι ή σίλυβος) για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων, όπως ηπατικές και πεπτικές διαταραχές.
ΧΡΗΣΗ ΑΠΟ ΑΛΛΟΥΣ ΓΙΑΤΡΟΥΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΟΣ
Ο Διοσκουρίδης, επίσης, το αναφέρει στο έργο του για την αντιμετώπιση ίκτερου, δηλητηριάσεων και δαγκωμάτων φιδιών. Ο Έλληνας βοτανολόγος του 1ου αιώνα μ.Χ., περιέγραψε το γαϊδουράγκαθο στο έργο του “De Materia Medica” ως θεραπευτικό για παθήσεις όπως ο ίκτερος και οι δηλητηριάσεις.
ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ
Στη λαϊκή ιατρική, το γαϊδουράγκαθο χρησιμοποιείται για τον βήχα, τη βρογχίτιδα και την καρδιακή αδυναμία, καθώς και ως διουρητικό για διαταραχές του ουροποιητικού συστήματος. *Εξωτερικά, τα αφεψήματα και τα καταπλάσματα του χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία τραυμάτων, ελκών, καθώς και ορισμένων δερματικών παθήσεων, συμπεριλαμβανομένων των κακοήθων.
====Εσωτερική χρήση ===
*Κρυολογήματα, βήχας και βρογχίτιδα:
Λαμβάνονται εγχύματα και αφεψήματα.
*Ουρολογικά προβλήματα:
Χρησιμοποιείται ως διουρητικό για οίδημα και διαταραχές της ουροδόχου κύστης.
* Καρδιακή ανεπάρκεια και χαμηλή αρτηριακή πίεση (υπόταση): Τα εγχύματα χρησιμοποιούνται για τονωτικό αποτέλεσμα.
* Διαταραχές του ήπατος και των χοληφόρων οδών: Χρησιμοποιούνται ως αφεψήματα και εγχύματα.
*Νευρώσεις:
Ανάλογα με τη δόση, μπορεί να έχει τόσο διεγερτική όσο και κατασταλτική επίδραση στο νευρικό σύστημα.
*Κακοήθη νεοπλάσματα: Στη λαϊκή ιατρική, χρησιμοποιείται για διάφορους καρκίνους, για παράδειγμα, για την πρόληψη μεταστάσεων μετά από χειρουργικές επεμβάσεις
. ===*Εξωτερική Χρήση ===
*Πληγές, Έλκη και Βρώμματα:
Χρησιμοποιείται με τη μορφή καταπλασμάτων, κομπρέσες και λοσιόν.
*Δερματικές Παθήσεις:
Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία διαφόρων δερματικών παθήσεων, συμπεριλαμβανομένων κακοήθων όγκων του δέρματος
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Το γαϊδουράγκαθο θεωρείται, γενικά, σχετικά ασφαλές στη χρήση, ειδικά σε βρώσιμη μορφή.
Ωστόσο, είναι πιθανές ορισμένες παρενέργειες και κίνδυνοι, που σχετίζονται κυρίως με αλλεργικές αντιδράσεις.
*Αλλεργικές αντιδράσεις:
Άτομα με υπερευαισθησία σε φυτά της οικογένειας Asteraceae/Compositae, η οποία περιλαμβάνει επίσης την αμβροσία, τα χρυσάνθεμα, κατηφέδες και μαργαρίτες, ενδέχεται να εμφανιστούν αλλεργικές αντιδράσεις στο Onopordum acanthium.
*Πεπτικά προβλήματα (λόγω ινουλίνης):
Το φυτό περιέχει ινουλίνη (ένα πολυμερές φρουκτόζης, ένας τύπος διαιτητικών ινών), που δεν διασπάται από ένζυμα στο ανθρώπινο πεπτικό σύστημα.
Η κατανάλωσή του μπορεί να προκαλέσει μετεωρισμό (υπερβολικά αέρια), επειδή ζυμώνεται από εντερικά βακτήρια.
*Υπογλυκαιμία (με ρίζα):
Η ρίζα του γαϊδουράγκαθου Onopordum macracanthum (ένα στενά συγγενικό είδος) περιέχει την τοξική διτερπενική ετεροζίτη καρβοξυατρακτυλοζίτη, η οποία μπορεί να προκαλέσει σοβαρή υπογλυκαιμία (απότομη πτώση του σακχάρου στο αίμα), νεφρική και ηπατική βλάβη, ακόμη και θάνατο.
* Αυτοάνοσα νοσήματα
Μπορεί να επιδεινώσει συμπτώματα σε άτομα με αυτόνοσα νοσήματα (π.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα, σκλήρυνση κατά πλάκας).
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ
Παρόλο που ορισμένες πηγές υποδεικνύουν ότι το γαϊδουράγκαθο δεν είναι τοξικό, λόγω του πιθανού κινδύνου και της ομοιότητας μεταξύ των ειδών, πρέπει να δίνεται προσοχή, κατά τη χρήση της ρίζας.
*Επίσης χρειάζεται προσοχή, γιατί λόγω των αγκαθωτών φύλλων και των στελεχών του φυτού, η άμεση επαφή μπορεί να προκαλέσει σωματική δυσφορία ή τραυματισμό.
*Εγκυμοσύνη και θηλασμός:
Δεν υπάρχουν επαρκή αξιόπιστα δεδομένα σχετικά με την ασφάλεια της κατανάλωσής του, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. Συνιστάται η αποφυγή της χρήσης του κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. *Αλληλεπιδράσεις φαρμάκων:
Όπως και άλλα φυτικά φάρμακα, το γαϊδουράγκαθο μπορεί να αλληλεπιδράσει με ορισμένα φάρμακα. Για παράδειγμα, το γαϊδουράγκαθο μπορεί να επηρεάσει τη δραστηριότητα των ηπατικών ενζύμων που μεταβολίζουν ορισμένα φάρμακα (π.χ., διαζεπάμη, βαρφαρίνη).
*Αναγνώριση φυτού:
Είναι σημαντικό να αναγνωριστεί σωστά το φυτό, καθώς ορισμένα είδη γαϊδουράγκαθου ή μέρη άλλων ειδών μπορεί να είναι τοξικά. *Υπέρταση. Εάν έχετε υψηλή αρτηριακή πίεση, δεν συνιστώνται σκευάσματα γαϊδουράγκαθου, καθώς μπορείτε να αυξήσετε.
*Ατομική Δυσανεξία:
Αυτό μπορεί να γίνει σε αλλεργική αντίδραση.
ΠΡΟΣΟΧΗ! ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ. ΓΙΑ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΓΑΪΔΟΥΡΑΓΚΑΘΟ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΕΙΤΕ ΤΟ ΓΙΑΤΡΟ ΣΑΣ.
