Η Ιστορία της Κοζάνης μέσα από 5+1 οδούς. Ο δρόμος έχει τη δική του Ιστορία.

Κάθε δρόμος κι ένα κομμάτι ελευθερίας. Αν περπατήσεις στην Κοζάνη ένα πρωινό, θα νιώσεις πως οι δρόμοι της ψιθυρίζουν ιστορίες. Οι πινακίδες με τα ονόματα δεν είναι απλώς δείκτες προσανατολισμού αλλά σημάδια μνήμης, χαραγμένα πάνω στον ιστό της πόλης, κάθε γωνιά κρύβει έναν άνθρωπο, έναν αγώνα, μια πράξη πίστης, ένα δάκρυ ελευθερίας, ένα πρότυπο και ένα όραμα για να ζεις.

Οδός 11ης Οκτωβρίου

Την ημέρα εκείνη, ο Ελληνικός στρατός μπήκε στην Κοζάνη. Οι καμπάνες χτύπησαν, τα σπίτια άνοιξαν, οι άνθρωποι δάκρυσαν. Εκείνη η μέρα δεν ήταν μόνο στρατιωτικός θρίαμβος, ήταν η αποκατάσταση της αξιοπρέπειας ενός λαού που ποτέ δεν έπαψε να ελπίζει. Ο δρόμος αυτός είναι ένα διαρκές ευχαριστώ προς όσους και όσες περπάτησαν πριν από εμάς, για να περπατάμε σήμερα Ελεύθεροι. Η Απελευθέρωση της Κοζάνης, στις 11 Οκτωβρίου 1912, είναι η διαδρομή που ένωσε γενιές αγωνιστών και αγωνιστριών, μία διαδρομή που μπορεί να διαβαστεί στο σήμερα, ακόμα και μέσα από το πιο μικρό σοκάκι της Κοζάνης, κρατώντας ζωντανό το αποτύπωμα της Ιστορίας.

Εν όψει της 11ης Οκτωβρίου, ας περιηγηθούμε στην πόλη, σε διάφορες ημερομηνίες, ας αναλογιστούμε το παρελθόν, ας αγωνιστούμε στο παρόν και ας δημιουργήσουμε το μέλλον των επόμενων γενεών. Όλα αυτά με γνώμονα την Ιστορία μας!

Οδός Παύλου Μελά

Στην κεντρική αρτηρία της πόλης, το όνομα του Παύλου Μελά στέκει σαν φάρος.

Ο νεαρός αξιωματικός που άφησε πίσω του οικογένεια και ασφάλεια για να πολεμήσει στη Μακεδονία, δεν είναι απλώς ένας ήρωας, είναι σύμβολο αφύπνισης. Με τον θάνατό του, το 1904, ξεσήκωσε ψυχές και ένωσε ανθρώπους πίσω από μια κοινή ιδέα, την Ελευθερία. Ο δρόμος αυτός θυμίζει πως η Κοζάνη, πριν απελευθερωθεί, είχε ήδη δώσει αίμα και φλόγα για τη Μακεδονία.

«Η ζωή είναι πόλεμος. Η γη σου είναι φρούριο και χρέος σου η ΝΙΚΗ…»

Από την επιστολή του Παύλου Μελά προς νεαρό Εύελπι.

Οδός Κασομούλη

Η οδός Κασομούλη κουβαλά το όνομα ενός μαρτυρημένου αγωνιστή του ’21, του Νικολάου Κασομούλη. Μέσα από τα Απομνημονεύματά του, διασώθηκαν οι φωνές, οι φόβοι και τα ιδανικά μιας εποχής που διψούσε για Ελευθερία. Η πινακίδα του δρόμου θυμίζει πως η Ιστορία δεν γράφεται μόνο με όπλα, αλλά και με λέξεις κι ότι η μνήμη είναι η πιο αθόρυβη μορφή αντίστασης.

Στην πλατεία Γεωργίου Τιάλιου , στέκει έτοιμος να ριχτεί σε κάθε μάχη ο ανδριάντας του Νικολάου Κασομούλη.

Οδός Κ. Δρίζη

Σε μια άλλη γειτονιά, ο Κωνσταντίνος Δρίζης αντιπροσωπεύει τη δύναμη της Παιδείας. Ο δάσκαλος και λόγιος της Κοζάνης, πίστευε ότι η μόρφωση είναι το θεμέλιο της Ελευθερίας. Από τα Σχολεία και τις βιβλιοθήκες της πόλης πέρασε το πνεύμα του Διαφωτισμού, η ιδέα πως το φως της γνώσης μπορεί να διαλύσει τα σκοτάδια της σκλαβιάς. Ο δρόμος που φέρει το όνομά του δεν οδηγεί μόνο σε σπίτια, αλλά και σε μια εποχή όπου το βιβλίο ήταν πράξη Επανάστασης.

Σήμερα στην Κοζάνη στο διατηρητέο Δρίζειο φιλοξενείται το Δημοτικό Ωδείο της πόλης, ενώ στον αύλειο χώρο του βρίσκεται ο τάφος του μεγάλου αυτού ευεργέτη.

Οδός Π. Λιούφη

Ο Παναγιώτης Λιούφης ήταν γιατρός, λαογράφος και ιστορικός αλλά πάνω απ’ όλα, εραστής της Κοζάνης. Μάζεψε τραγούδια, ιστορίες, ήθη και λέξεις της τοπικής ζωής, φυλάσσοντάς τες σαν θησαυρό. Η οδός Π. Λιούφη είναι ένας ύμνος στην πολιτιστική ταυτότητα, σε όσα κάνουν έναν τόπο μοναδικό και αναντικατάστατο, γιατί η Ελευθερία δεν είναι μόνο πολιτική υπόθεση είναι μνήμη και ψυχή.

Οδός Σακελλαρίου Μητιώς

Η Μητιώ Σακελλαρίου υπήρξε εκπαιδευτικός και ευεργέτιδα της πόλης.

Σε εποχές δύσκολες, στήριξε Σχολεία, Νέους/Νέες και Πολιτισμό. Δεν κρατούσε όπλο, αλλά πένα. Το όνομά της έρχεται σαν το «+1» του αφιερώματος, γιατί πίσω από κάθε ιστορικό γεγονός στέκουν γυναίκες, ως πηγή ζωής, που κράτησαν ένα ολόκληρο έθνος ζωντανό. Χάρη σε αυτές, η μνήμη δεν σβήνει, η γνώση δεν σταματά και η πόλη συνεχίζει να ανασαίνει από το φως εκείνων που πίστεψαν στον άνθρωπο.

Η οδός Σακελλαρίου Μητιώς είναι ένας φόρος τιμής στις αθόρυβες δυνάμεις που στήριξαν την Κοζάνη να ορθοποδήσει.

Αν κάποιος/α σταθεί στην πλατεία και κοιτάξει γύρω του, θα δει πως οι δρόμοι της Κοζάνης είναι ένα άγραφο βιβλίο της πόλης, όπου κάθε όνομα είναι ένα κεφάλαιο.

Η Απελευθέρωση της Κοζάνης δεν είναι μόνο μια ημερομηνία είναι ένας τρόπος να θυμόμαστε ποιοι είμαστε και από πού ερχόμαστε, γιατί κάθε φορά που περπατάμε στην Παύλου Μελά ή στην 11ης Οκτωβρίου, δεν κάνουμε απλώς μια διαδρομή, αλλά συνεχίζουμε, με τα βήματά μας, τη μεγάλη πορεία της μνήμης, τη μεγάλη πορεία προς το μέλλον.

Έφη Κατσόγιαννου Τριανταφύλλου

Ιστορικός, MSc