Στην εισαγωγή των ηχητικών ντοκιμαντέρ «Διορθωτικά Μαθήματα Ιστορίας» (pod.gr) ο καθηγητής κ. Γιώργος Μαυρογορδάτος θέτει ένα ερώτημα που έχει δύο απαντήσεις: «Μας χρειάζεται η Ιστορία ως γνώση και ως ερμηνεία του παρελθόντος; Αν όχι, ας την ξεχάσουμε. Αν όμως την επικαλούμαστε κάθε τόσο, αν πανηγυρίζουμε για κάθε λογής ιστορικές επετείους, αν αγανακτούμε και ξεσηκωνόμαστε για ζητήματα ιστορικού χαρακτήρα, τότε πρέπει τουλάχιστον να γνωρίζουμε Ιστορία. Διαφορετικά η ψευδής Ιστορία είναι κάποτε εξίσου επικίνδυνη με τις ψευδείς ειδήσεις».

Δυστυχώς, η σχέση των νεοελλήνων με την Ιστορία χαρακτηρίζεται από την αποστροφή και την απόκρυψη, με αποτέλεσμα την ημιμάθεια. Η αποστροφή γεννάται νωρίς, στις σχολικές αίθουσες. Εκεί η Ιστορία παρουσιάζεται ως μια σειρά ξεκομμένων γεγονότων χωρίς εξήγηση και ειρμό, τα οποία οι μαθητές καλούνται απλώς να αποστηθίσουν. Στο τέλος, οι μαθητές δεν γνωρίζουν τι γιορτάζουμε την 28η Οκτωβρίου και απαντούν ότι ο Κολοκοτρώνης νίκησε τον Χίτλερ στα Δερβενάκια – αν έχουν ακουστά τον Κολοκοτρώνη.

Η απόκρυψη είναι προϊόν των γραφειοκρατών του ελληνικού κράτους, που για κάποιους περίεργους λόγους δεν ανοίγουν τα αρχεία, έτσι ώστε οι ιστορικοί να φωτίσουν πληρέστερα τα γεγονότα, για να διαφωτίσουν κι εμάς. Εγραφε ο Αλέξης Παπαχελάς: «Καλό θα ήταν να σπάσει μια για πάντα η ένοχη σιωπή του ελληνικού κράτους για τα όσα συνέβησαν τότε (σ.σ.: τον Ιούλιο του 1974). Δεν υπάρχει λόγος να είναι ακόμη απόρρητα τα σχετικά αρχεία του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, για παράδειγμα. Στα πενήντα χρόνια, είμαστε έτοιμοι και ώριμοι να κοιταχτούμε στον καθρέφτη και μαζί με τις επετειακές εκδηλώσεις να επιδοθούμε λίγο και σε ασκήσεις αυτογνωσίας» (Να μην ξεχάσουμε σε ποιους «χρωστάμε», 7.7.2024).

Και να ήταν μόνο τα πενήντα χρόνια; Κλειστά παραμένουν κρατικά έγγραφα που έχουν ζωή ενός αιώνα. Ο καθηγητής Ιστορίας και συγγραφέας του ευπώλητου «Οι δωσίλογοι» (εκδ. Αλεξάνδρεια) κ. Μενέλαος Χαραλαμπίδης έλεγε τις προάλλες ότι οι ιστορικοί δεν έχουν ακόμη πρόσβαση στα αρχεία των Σωμάτων Ασφαλείας «όχι μόνο κατά τη διάρκεια της Κατοχής, αλλά και πιο πριν (…) κατά παράβαση και της ελληνικής και της διεθνούς νομοθεσίας, που λέει ότι μετά τα 30 χρόνια, ανοίγουν τα πάντα εκτός από τα ευαίσθητα για την εθνική ασφάλεια. (…) Ο εκάστοτε υπουργός Εσωτερικών με απόφασή του παρατείνει τη διάρκεια του κλεισίματος των αρχείων κάθε δέκα χρόνια περίπου» («Βίος και Πολιτεία», 13.6.2024).

Το αποτέλεσμα είναι ότι 83 χρόνια μετά τον μεγαλύτερο λιμό σε κατεχόμενη από τους ναζί χώρα, ακόμη δεν έχουμε τον ακριβή αριθμό των θυμάτων του.