Η περίπτωση των γεφυρών
του οδικού δικτύου. Συντήρηση και Ασφάλεια των Εθνικών Υποδομών
Η περίπτωση των γεφυρών του οδικού δικτύου. Συντήρηση και Ασφάλεια των Εθνικών Υποδομών
Aφετηρία του αφιερώματος, ο χαιρετισμός του Καθηγητή, κ. Θεοδόση Π. Τάσι-
ου, ενός ανθρώπου που εδώ και δεκαετίες έχει δώσει μάχες για την θέσπιση
ενός πλαισίου που θα διασφαλίζει τη συντήρηση του Εθνικού πλούτου των
Γεφυρών. Όπως έγραψε:
«Τώρα που το υπουργείο Υποδομών, έχει περάσει τον Νόμο 4903/2022 για την Διοικητική
Αρχή Γεφυρών (ΔΑΓ), και τώρα όπου η ΠΕΣΕΔΕ, αφιερώνει αυτό το τεύχος του περιοδικού
της στο θέμα της συντήρησης του Εθνικού πλούτου των Γεφυρών, δεν με συμφέρει να πω
“νυν απολύεις τον δούλον σου, δέσποτα”.
Τις προσπάθειες όλων μας, μισόν σχεδόν αιώνα, οι οποίες τώρα ίσως δικαιώνονται,
θα ήθελα να ζω να τις ιδώ να πραγματώνονται, για την ασφάλεια και την ευμάρεια του λαού
μας, αλλά και για την ακύρωση της μομφής πως ήμασταν η μόνη χώρα χωρίς Μητρώο
και Επιθεωρήσεις γεφυρών».
ΘΕΌΔΌΣΗΣ
ΤΑΣΙΌΣ
ΕΛΛΗΝΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΣ,
ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ,
ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΣ
ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
10 ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ | Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΓΕΦΥΡΩΝ
Ως γνωστόν, οι γέφυρες αποτελούν σήμερα ένα
σημαντικό μέρος του δομικού πλούτου κάθε
χώρας, για την κατασκευή των οποίων δαπανή-
θηκαν σημαντικά χρηματικά ποσά. Αντιστοιχούν κατά μέσο
ευρωπαϊκό όρο στο 2% – 3% του μήκους των αρτηριών
και περίπου στο 30% της αξίας των αρτηριών αυτών. Εί-
ναι αυτονόητο ότι για την διαφύλαξη και την αξιοποίηση
αυτών των επενδύσεων απαιτείται η διατήρηση αυτού του
πλούτου σε ένα υψηλό επίπεδο λειτουργίας και ασφάλειας,
το οποίο επιτυγχάνεται μέσα από την συντήρησή του.
Στο οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο της Ελλάδας υπάρ-
χουν γέφυρες σε λειτουργία, που έχουν κατασκευαστεί σε
ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, το οποίο εκτείνεται κυρίως
από τη δεκαετία του ’50 και μετά, συμπεριλαμβανομένων
και παλαιοτέρων φυσικά γεφυρών που με την πάροδο του
χρόνου αποκτούν και ιστορικό χαρακτήρα.
Δυστυχώς στη χώρα μας δεν υπάρχει κάποια συστηματι-
κή καταγραφή, υπό την μορφή μητρώου, των υφισταμέ-
νων γεφυρών σε πανελλαδική κλίμακα, που είναι σοβα-
ρή προϋπόθεση για την παρακολούθηση και αξιολόγηση
της κατάστασης που βρίσκονται σήμερα αυτά τα τεχνικά
έργα. Το Μητρώο Γεφυρών θα διευκόλυνε την ορθολογι-
στική οργάνωση της συντήρησής τους και τον υπολογισμό
και προγραμματισμό διάθεσης των απαιτούμενων κονδυ-
λίων για τη συντήρηση αυτή.
Εξαίρεση αποτελούν βέβαια οι γέφυρες που ανήκουν
στους αυτοκινητοδρόμους με συμβάσεις παραχώρησης,
για τις οποίες υπάρχει συμβατική υποχρέωση για τη συστη-
ματική συντήρησή τους.
Τα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι η Πολιτεία κάνει κάποια
βήματα να καλύψει το κενό του ελέγχου των υφισταμέ-
νων γεφυρών με κατάλληλο νομοθετικό και κανονιστικό
πλαίσιο.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΓΕΦΥΡΩΝ
Οι περιπτώσεις αστοχίας γεφυρών στο εξωτερικό και στο
εσωτερικό στο πρόσφατο παρελθόν, επαναφέρει στο προ-
σκήνιο του δημόσιου διαλόγου το θέμα της κατάστασης των
υφισταμένων γεφυρών της χώρας.
Οι γέφυρες αναπόφευκτα στη μακρόχρονη διάρκεια της
ζωής τους υπόκεινται σε συνεχή φθορά από την πρώτη
μέρα της κατασκευή τους, λόγω:
α) του χρόνου, από φυσικο-χημική γήρανση και κόπωση
των υλικών κατασκευής των τμημάτων της γέφυρας και μά-
λιστα με διαφορετικό ρυθμό το κάθε τμήμα.
β) της μεταβολής των φυσικών φαινομένων και των κλι-
ματικών συνθηκών, στις οποίες είναι εκτεθειμένα όλα τα
τμήματα μιας γέφυρας.
γ) της πιθανής διαφοροποίησης στη χρήση της γέφυρας,
που πολλές φορές καταλήγει να είναι δυσμενέστερη αυτής
για την οποία κατασκευάστηκε λόγω πχ της αύξησης συχνό-
τητας διέλευσης και μεγέθους των φορτίων κυκλοφορίας.
Επιθεώρηση & συντήρηση:
Στόχος η διάσωση
του εθνικού πλούτου
των γεφυρών
Ο ΔΡ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΆΝΙΚΟΣ, κ. ΙΩΆΝΝΗΣ Γ. ΣΠΙΝΆΣΆΣ
ΆΝΆΛΥΈΙ ΣΤΟ ΈΡΓΟΛΗΠΤΙΚΟΝ ΒΗΜΆ ΤΟ ΠΛΆΙΣΙΟ ΈΠΙΘΈΩΡΗΣΗΣ
ΚΆΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΈΦΥΡΩΝ ΣΤΗ ΧΩΡΆ ΚΆΙ ΥΠΟΓΡΆΜΜΙΖΈΙ ΤΗΝ ΆΝΆΓΚΗ
ΝΆ ΣΥΣΤΆΘΈΙ Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΆΡΧΗ ΓΈΦΥΡΩΝ (ΔΆΓ), ΝΆ ΈΚΚΙΝΗΣΈΙ Η ΚΆΤΆΓΡΆΦΗ
ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΓΈΦΥΡΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΆΣ ΣΤΟ ΈΘΝΙΚΟ ΜΗΤΡΩΟ ΓΈΦΥΡΩΝ
ΚΆΙ ΝΆ ΞΈΚΙΝΗΣΟΥΝ ΟΙ ΣΥΣΤΗΜΆΤΙΚΈΣ ΠΈΡΙΟΔΙΚΈΣ ΈΠΙΘΈΩΡΗΣΈΙΣ
ΜΈ ΒΆΣΗ ΤΟΝ ΈΓΚΈΚΡΙΜΈΝΟ ΚΆΝΟΝΙΣΜΟ ΈΠΙΘΈΩΡΗΣΗΣ
ΚΆΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΓΈΦΥΡΩΝ (ΚΈΣΥΓΈ)
Η κατάσταση των γεφυρών, ενδέχεται να επιβαρύνεται
και από άλλους παράγοντες όπως:
επιστημονική ανεπάρκεια των μελετών της εποχής κατα-
σκευής των, όπως συμβαίνει με όλα τα τεχνουργήματα
τυχόν αφανείς κακοτεχνίες
ενδεχομένως πλημμελές σύστημα διασφάλισης Ποιότητας
από τη μελέτη έως και την κατασκευή της γέφυρας
Θα πρέπει να προσθέσουμε στα παραπάνω, τις εξωτερι-
κές τυχηματικές δράσεις όπως την υδραυλική υποσκαφή,
την πρόσκρουση οχήματος, την πυρκαγιά και φυσικά την
κυριότερη από αυτές, στη χώρα μας, τον σεισμό, ο οποίος
ενδέχεται να συσσωρεύει επιβαρυντικές συνέπειες. Επιπρο-
σθέτως, πολλές από τις γέφυρες έχουν κατασκευαστεί με
προδιαγραφές, οι οποίες δεν πληρούν τα σύγχρονα επι-
στημονικά κριτήρια ασφαλείας έναντι σεισμικού κινδύνου.
Με αυτά τα δεδομένα, λοιπόν, η αξιολόγηση της κατά-
στασης μιας γέφυρας σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή θα
προκύψει ως αποτέλεσμα τακτικών επιθεωρήσεων και αξι-
ολογήσεων των ευρημάτων τους.
Είναι αυτονόητο ότι λαμβάνοντας υπόψη τη σκοπούμενη
μεγάλης διάρκειας ζωή της γέφυρας σε συνδυασμό με την
πληθώρα των δράσεων και των κινδύνων στους οποίους
εκτίθεται, η εμφάνιση φθορών και αλλοιώσεων είναι πρα-
κτικά αναπόφευκτη.
Για το λόγο αυτό είναι προφανής και επιτακτική η ανά-
γκη συντήρησης των γεφυρών ώστε να διασφαλιστεί η
καλή τους κατάσταση δηλαδή να διασφαλίζεται η αντοχή,
η ανθεκτικότητα των γεφυρών και η ασφάλεια του χρήστη.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Το πρόβλημα της επιθεώρησης και συντήρησης των
γεφυρών δεν είναι σημερινό. Ιστορικά στοιχεία, αποδει-
κνύουν ότι η συντήρηση και η αποκατάσταση των γεφυ-
ρών ανάγεται στην αρχαιότητα. Συγκεκριμένα ο Έλληνας
ιστορικός και βιογράφος Πλούταρχος αναφέρει στο έργο
του Νουμάς, ότι ο πρώτος νομοθέτης της Ρώμης Πομπίλι-
ος Νουμάς, προέβλεπε στους νόμους του:
«… πόντεμ γάρ
οι Λατίνοι τήν γέφυραν ονομάζουσιν. Είναι μέντοι καί την
τήρησιν αυτής καί τήν επισκευήν, ώσπερ άλλο τι των ακι –
νήτων καί πατρίων ιερών, προσήκουσαν τοις ιερεύσιν. ….».
Δηλαδή στην αρχαία Ρώμη, είχαν μεριμνήσει και είχαν ανα-
θέσει τη συντήρηση και την επισκευή των γεφυρών στους
ποντίφικες.
Αλλά και στη νεώτερη ιστορία της Ελλάδας συναντάμε
στοιχεία που αναφέρονται στη συντήρηση των γεφυρών.
Συγκεκριμένα, στην Τεχνική Επετηρίδα της Ελλάδος Τόμος
Α’ Τεύχος 1 (Έκδοση: Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, Αθή-
να, 1935-σελίδα 235) αναφέρεται ότι στις υποχρεώσεις της
τοπικής αυτοδιοίκησης μεταξύ άλλων είναι και η διατήρηση
των γεφυρών:
«Tη 4 Mαΐου 1833 εδημοσιεύθη το περί άρμοδιότητος
των νομαρχών Διάταγμα, το όποιον ίσχυεν άμετάβλητον
Φωτ. 1 Αστοχία στη γέφυρα της Γένοβας (Αύγουστος 2018)
12 ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ | Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΓΕΦΥΡΩΝ
σχεδόν μέχρις εσχάτως. Έν τω β’ κεφαλαίω τoυ Διατάγμα-
τος, εν ω καθωρίζονται τα καθήκοντα των νομαρχών ύπό
την διεύθυνσιν της επί των Eσωτερικών Γραμματείας περι-
λαμβάνονται και οι κάτωθι παράγραφοι 33, 34, 35, 58, 61,
62, 63 αι αφορώσαι τα δημόσια έργα:«61.-Να φροντίζη δια την κατάλληλον κατασκευήν καί
διατήρησιν των μεγάλων όδών και των κατά νομούς, επαρ-
χίας και δήμους δρόμων, των γεφυρών, των μονοπατίων
και των ύδραυλικών έργων. Οσάκις δε η κατασκευή των τοι-
ούτων ήθελε διαταχθή να γίνη επί συνδρομή (concurrence)
ο νομάρχης οφείλει να κανονίζη τα περι τούτου».
Αναφορικά με τις σιδηροδρομικές γέφυρες, οι οποίες στο
παρελθόν ως επί το πλείστον ήταν χαλύβδινες, είχε εκδοθεί
το 1925, Εγκύκλιος της Γενικής Διεύθυνσης των ΣΙΔΗΡΟ-
ΔΡΟΜΩΝ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ, η οποία περιελάμ-
βανε Κανονιστικές Οδηγίες περί Επιβλέψεως, Επιθεωρήσε-
ως και Συντηρήσεως των Μεταλλικών ή εκ Σιδηροπαγούς
Σκυροκονιάματος Γεφυρών, Υποστέγων και Στεγών. Η εν
λόγω εγκύκλιος αφορούσε όχι μόνο στις σιδηροδρομικές
γέφυρες αλλά και στις οδικές των οποίων η συντήρηση ήταν
στην αρμοδιότητα των υπηρεσιών των Σιδηροδρόμων. Μά-
λιστα οι οδηγίες αυτές προβλέπουν τα είδη και τη συχνότητα
των Επιθεωρήσεων των γεφυρών.
Όπως βλέπουμε το θέμα της Επιθεώρησης και Συντήρη-
σης των γεφυρών δεν είναι άγνωστο στο ελληνικό Κράτος
και προβλεπόταν ακόμη και για τις ελάχιστες γέφυρες, που
υπήρχαν στην ελληνική επικράτεια, την εποχή εκείνη.
Όμως, δυστυχώς, την περίοδο που ακολούθησε την
έντονη κατασκευαστική δραστηριότητα νέων γεφυρών, οι
εργασίες συντήρησης παραμελήθηκαν και περιορίστηκαν
μόνο στις περιπτώσεις επισκευαστικών εργασιών όποτε και
όπου παρουσιαζόταν αυτή η ανάγκη, χωρίς όμως να έχει
ένα συστηματικό χαρακτήρα.
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Το 1999 μια φωτιά στη σήραγγα του όρους Mont Blanc
οδηγεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εκδώσει οδηγία για τις
ελάχιστες απαιτήσεις ασφάλειας των σηράγγων του Διευ-
ρωπαϊκού δικτύου, η οποία ενσωματώνεται στην Ελληνική
Νομοθεσία μέσω Προεδρικού Διατάγματος (Π.Δ.) και το Ελ-
ληνικό Κράτος για την εποπτεία υλοποίησης των διατάξεων
του εν λόγω Π.Δ. συστήνει τη Διοικητική Αρχή Σηράγγων
(ΔΑΣ).
Περίπου 20 χρόνια αργότερα, στις 14 Αυγούστου 2018
έχουμε την γνωστή αστοχία της γέφυρας στη Γένοβα, (Φωτ.
1) στην Ιταλία αλλά και στην Ελλάδα το Νοέμβριο του ίδιου
έτους έχουμε την κατάρρευση ενός τμήματος γέφυρας στην
Καβάλα (Φωτ. 2).
Ο κόσμος ανησυχεί και οι ειδικοί αρχίζουν να αναρω-
τιούνται και να σκέφτονται τι έφταιξε και πως θα λυθεί το
πρόβλημα. Οι ανησυχίες είναι εύλογες και δικαιολογημένες
γιατί αρκετές γέφυρες στην Χώρα μας συμπληρώνουν 50
Φωτ. 2 Κατάρρευση τμήματος γέφυρας στην Καβάλα (Νοέμβριος 2018)
Εργοληπτικόν Βήμα [www.pesede.gr] 13
και περισσότερα χρόνια ζωής, πλησιάζοντας το όριο του
λεγόμενου προσδόκιμου βίου τους.
Όμως, θα ήταν λάθος και επιστημονικά μη τεκμηριωμένο
να αξιολογήσουμε και να βαθμολογήσουμε μια γέφυρα με
μοναδικό κριτήριο την ηλικία της. Επίσης, και ο όρος «προσ-
δόκιμο ζωής» δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τις γέφυρες.
Κι αυτό γιατί δεν έχουμε ικανό αριθμό στατιστικών δεδομέ-
νων, όπως έχουμε για την ανθρώπινη ζωή ώστε να οριστεί
στατιστικά το προσδόκιμο ζωής των γεφυρών. Η κατασκευή
των γεφυρών, εμπεριέχει εκτός από την τεχνολογική εξέλι-
ξη των υλικών κατασκευής της, που είναι διαφορετικά σε
κάθε εποχή, και την εξέλιξη στην επιστημονική γνώση της
μηχανικής συμπεριφοράς των υλικών καθώς και τις δια-
φορετικές επιταγές των κανονιστικών διατάξεων εκπόνησης
των μελετών.
Άρα, δεν είναι ορθό να θεωρείται συλλήβδην ότι οι πα-
λαιές γέφυρες στο σύνολό τους δεν παρέχουν τα προβλε-
πόμενα από τη μελέτη επίπεδα ασφάλειας.
Εντούτοις, δεν θα πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός ότι
με την πάροδο του χρόνου η επιτελεστικότητα της γέφυρας
φθίνει σύμφωνα με το ακόλουθο διάγραμμα (Σχ. 1).
Υπενθυμίζεται ότι με τον όρο επιτελεστικότητα (perfor-
mance) νοείται η ταυτόχρονη εκπλήρωση των εξής απαι-
τήσεων:
Ασφάλεια, δηλαδή η ικανότητα ανάληψης των επιβαλλό-
μενων φορτίων αλλά και αντοχή στην κόπωση.
Λειτουργικότητα, δηλαδή η ικανοποίηση σκοπών λειτουρ-
γίας της γέφυρας
Ανθεκτικότητα σε διάρκεια, δηλαδή την ικανότητα της
γέφυρας να ανθίσταται στις περιβαλλοντικές επιδράσεις
χωρίς να χάσει τις ιδιότητες αντοχής και λειτουργικότητας.
Αισθητική εμφάνιση, με αποφυγή έντονων φθορών, δια-
τήρηση της γεωμετρίας, του χρώματος κλπ
Και πως μπορούμε να περιορίσουμε τη μείωση της επιτε-
λεστικότητας;
Δεν υπάρχουν μαγικοί τρόποι για το σκοπό αυτόν. Η λύση
είναι μία: επιθεωρούμε και συντηρούμε τις γέφυρές μας.
Αυτό άλλωστε προβλέπεται και από τους κανονισμούς.
Ήδη από το στάδιο της μελέτης μιας γέφυρας, οι κανονι-
σμοί μελέτης και κατασκευής, αναφέρουν ρητώς την ανάγκη
επαρκούς συντήρησης της γέφυρας ως προϋπόθεση για την
αποτελεσματικότητα της διαστασιολόγησης και τη διασφά-
λιση της ανθεκτικότητάς-της.
Τι ορίζεται, όμως, ως συντήρηση μιας γέφυρας;
Συντήρηση είναι το σύνολο των ενεργειών, οι οποίες
πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια της ζωής μιας γέφυ-
ρας προκειμένου αυτή να είναι σε θέση να ικανοποιεί τις
απαιτήσεις αξιοπιστίας.
Άρα, η ισχύς του Κανονισμού με όλους τους όρους και
τις παραδοχές που περιλαμβάνει, είναι προϋπόθεση για την
ασφάλεια του χρήστη. Άρα, η ανυπαρξία συντήρησης ση-
μαίνει μη τήρηση των κανονισμών.
Δηλαδή, σε μία μη συντηρημένη γέφυρα η πιθανότητα
υπέρβασης της αντοχής αλλάζει και κατά συνέπεια αλλάζει
η αξιοπιστία της γέφυρας. Οπότε σε περίπτωση αστοχίας
ή ατυχήματος (και δυστυχώς οι αστοχίες γεφυρών είναι
εντυπωσιακότερες άλλων τεχνικών έργων) λόγω έλλειψης
συντήρησης θα υπάρχουν συνέπειες προφανώς οικονομι-
κές και νομικές.
Τι ακριβώς γνωρίζουμε για τις υφιστάμενες γέφυρες της
χώρας μας; Γνωρίζουμε ότι αυτός ο δομικός πλούτος γηρά-
σκει, γνωρίζουμε ότι δέχεται τις δράσεις της κλιματικής αλ-
λαγής αλλά και πιθανές αυξημένες φορτίσεις οχημάτων. Τι
δεν γνωρίζουμε; Δεν γνωρίζουμε πρώτα και κύρια πόσες και
ποιες είναι οι γέφυρες μας (με εξαίρεση τις γέφυρες με σύμ-
βαση παραχώρησης). Δεν γνωρίζουμε την κατάστασή τους,
άρα δεν μπορούμε να διαχειριστούμε μια περιουσία αν δεν
τη γνωρίζουμε ούτε μπορούμε να πραγματοποιήσουμε ένα
οικονομοτεχνικό σχεδιασμό με μακροχρόνιο ορίζοντα για τη
διατήρησή τους σε άριστη και ασφαλή κατάσταση.
Σχήμα 1. Απώλεια της επιτελεστικότητας μιας γέφυρας σε συνάρτηση με το χρόνο
14 ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ | Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΓΕΦΥΡΩΝ
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΓΕΦΥΡΩΝ
Γι’ αυτούς τους λόγους εδώ και πενήντα χρόνια η φωνή και
η πένα του καθηγητού Θεοδόση Π.Τάσιου με το κύρος των
γνώσεων του δεν σταμάτησε να παρουσιάζει, να αναλύει και
να εκπαιδεύει μέσα από τα βιβλία, τα σεμινάρια, τις αρθρο-
γραφίες και τις ομιλίες του, την ανάγκη για Επιθεώρηση και
Συντήρηση των γεφυρών μας.
Εκκινώντας από τo μεγάλο ενδιαφέρον του για τις γέφυ-
ρες, ως γεφυροποιός ο ίδιος, και με γνώμονα το κοινωνικό
συμφέρον, «χτυπούσε την πόρτα» του εκάστοτε υπουργού
Δημοσίων Έργων, για να του υπενθυμίσει αλλά και να τον
πείσει για την ανάγκη θέσπισης ενός συστήματος για την κα-
ταγραφή, την επιθεώρηση και τη συντήρηση των γεφυρών.
Αποχωρούσε μάλλον χαρούμενος αλλά στην συνέχεια η
χαρά γινόταν θλίψη όταν διαπίστωνε ότι η καλή πρόθεση
του υπουργού δεν μετουσιωνόταν σε πράξη. Όμως, δεν
απογοητεύεται και ακόμη και σήμερα «μάχεται» να επιτύχει
τον στόχο του, τον στόχο μας ως κοινωνία.
Η προσπάθεια αυτή διευρύνθηκε με τις ενέργειες πολ –
λών άλλων παραγόντων, Μελετητών, συλλόγων Μηχανι-
κών αλλά και Υπηρεσιών του Κράτους. Όλες αυτές οι προ-
σπάθειες, φαίνεται ότι τα τελευταία χρόνια αποδίδουν και
το Υπουργείο Υποδομών υιοθετεί την άμεση θέσπιση ενός
Εθνικού Συστήματος Καταγραφής – Επιθεώρησης – Αξιολό-
γησης – Συντήρησης των Γεφυρών της Ελλάδας.
Ποιος όμως θ’ αναλάβει αυτό το εκτεταμένο, πολυσχιδές
και άκρως εξειδικευμένο έργο για το οποίο απαιτούνται:
Μια εξαιρετικά βαθιά ειδίκευση, γνώση και εμπειρία
Ταχύτητα σε λήψη αποφάσεων
Επάρκεια προσωπικού
Για το λόγο αυτόν το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφο-
ρών εισηγείται σχέδιο Νόμου και τον Μάρτιο του 2022, ψη-
φίζεται ο Νόμος 4903 με τον οποίο:
• Νομοθετείται ο Κανονισμός και όλα τα συνοδευτικά – του
κείμενα.
• Νομοθετείται η ίδρυση Διοικητικής Αρχής Γεφυρών (ΔΑΓ)
στο Υπουργείο Υποδομών, αρμόδιας για την εφαρμογή
του Κανονισμού και την παρακολούθηση των σχετικών με
αυτόν ενεργειών όλων των αρμοδίων φορέων. Η ίδρυση
της ΔΑΓ γίνεται με Υπουργική Απόφαση που θα προβλέ-
πει την ένταξη της στην δομή του Υπουργείου, τον τρόπο
λειτουργίας και τις αρμοδιότητες της.
Με δυο λόγια η Διοικητική Αρχή Γεφυρών ΕΓΓΥΑΤΑΙ και
διασφαλίζει:
3 Την Διαφάνεια και την παρακολούθηση της τήρησης των
διαδικασιών του Κανονισμού Επιθεώρησης και Συντήρη-
σης Γεφυρών.
3 Την θεσμοθετημένη οργάνωση του ρυθμιστικού και επο-
πτικού ρόλου της Πολιτείας.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι με το Νόμο 4903 τίθενται τα
θεμέλια αυτού του μεγάλου θεσμικού οικοδομήματος, το
οποίο θα διασφαλίσει εφεξής την ασφαλή λειτουργία των
γεφυρών μας.
Έχει όμως η ΔΑΓ τα «εργαλεία» για να επιτελέσει το έργο
της άμεσα και αποτελεσματικά; Και ποια είναι αυτά τα ερ-
γαλεία;
Το Υπουργείο Υποδομών έχει ήδη μεριμνήσει και έχει στην
διάθεσή-του:
1. Τον Κανονισμό Επιθεώρησης και Συντήρησης Γεφυ-
ρών (Κ.Ε.ΣΥ.ΓΕ.) ο οποίος ορίζει πλήρως τους κανόνες
για την Επιθεώρηση (είδη, συχνότητα και οδηγίες για την
διεξαγωγή των επιθεωρήσεων), την Αξιολόγηση (βασι-
κές αρχές, μεθοδολογία και κλίμακα βαθμολόγησης των
φθορών) και τις απαιτούμενες ενέργειες Συντήρησης (είδη
συντήρησης) που απορρέουν από την αξιολόγηση της
κατάστασης κάθε γέφυρας. Επιπλέον ορίζει τα προσόντα
των Επιθεωρητών- Αξιολογητών και τέλος αναφέρεται σε
θέματα ποιότητας των επιθεωρήσεων και διαδικασιών
εκπαίδευσης των Επιθεωρητών – Αξιολογητών.
Ο Κανονισμός οριοθετεί τις υποχρεώσεις και τις αρμοδιό-
τητες τόσο των Φορέων Λειτουργίας και Συντήρησης των
γεφυρών όσο και της Διοικητικής Αρχής Γεφυρών.
2. Το Εθνικό Μητρώο Γεφυρών, το οποίο είναι απαραίτη-
το α) για την καταγραφή των υφισταμένων και των νέων
γεφυρών σε ένα ενιαίο μητρώο ανεξάρτητα από τον δια-
χειριστή κάθε γέφυρας β) για την συνεχή παρακολούθηση
των Επιθεωρήσεων, των Αξιολογήσεων και των εργασιών
Συντήρησης όλων των γεφυρών.
Το Εθνικό Μητρώο Γεφυρών σχεδιάστηκε και υλοποιή-
θηκε ως λογισμητική βάση δεδομένων ανοικτού κώδικα
(open source) για να αποφευχθούν τα υψηλά κόστη αγο-
ράς και συντήρησης ενός λογισμικού. Ο σχεδιασμός και η
αρχιτεκτονική της βάσης επιτρέπει την ανάπτυξή της τόσο
σε «πλάτος», δηλαδή επιτρέπει την προσθήκη και άλλων
τεχνικών έργων, όπως σήραγγες, φράγματα, κτίρια όσο
και σε «βάθος» δηλαδή να προστεθούν και άλλα πεδία
καταγραφής και για κάθε είδος τεχνικού έργου. Επιτρέ-
πει τη διαδικτυακή επαφή μέσω ηλεκτρονικής πινακίδας
(tablet) ή κινητού τηλεφώνου και παρέχει τη δυνατότητα
για εντοπισμό μιας γέφυρας μέσω εφαρμογής συστή-
ματος Γεω-πληροφορικής (GIS). Η βάση έχει σχεδιαστεί
ώστε να αποδίδει έναν κωδικοποιημένο και μοναδικό
αριθμό ταυτότητας σε κάθε γέφυρα.
Εξ ορισμού ένα μητρώο μπορεί να κινηθεί ανάμεσα σε
δύο άκρα: το ένα είναι μια απλή καταγραφή του πλήθους
των γεφυρών. Το άλλο άκρο είναι η πλήρης και λεπτομε-
ρής καταγραφή κάθε στοιχείου της γέφυρας. Επειδή το
ένα άκρο δεν μας βοηθά και το άλλο άκρο είναι μαξιμα-
λιστικό και θα αποτελέσει μία ακόμη δικαιολογία να μην
υλοποιηθεί ποτέ το μητρώο, η επιλογή του σχεδιασμού
ήταν η βάση να έχει τον επαρκή αριθμό στοιχείων και
πληροφοριών ώστε να σχηματίζεται επαρκώς τόσο η ει-
κόνα της κάθε γέφυρας όσο και η κατάστασή της. Τέλος,
σημειώνεται ότι η καταγραφή των διαφόρων στοιχείων
γίνεται μέσα από κυλιόμενους καταλόγους ώστε να υπάρ-
χει ομοιομορφία στα στοιχεία της βάσης και να είναι ανε-
ξάρτητα του χρήστη, που καταγράφει τα στοιχεία αυτά.
3. Το Εθνικό Εγχειρίδιο Επιθεώρησης Γεφυρών και Αξιο-
λόγησης Γεφυρών, το οποίο δομείται έτσι ώστε να:
είναι απλό στην χρήση του,
καλύπτει όλα τα τυπικά είδη των υφισταμένων γεφυρών
της χώρας (εκτός των ειδικών γεφυρών όπως είναι οι κα-
λωδιωτές γέφυρες ή ειδικού τύπου γέφυρες όπως είναι οι
κινητές γέφυρες),
καθοδηγεί με σαφήνεια την πορεία επιθεώρησης ώστε
να διασφαλίζεται ο έλεγχος κάθε σημείου των δομικών
μελών και στοιχείων εξοπλισμού της γέφυρας,
παρέχει αντικειμενικά κριτήρια βαθμολόγησης κατά
τρόπο ώστε η αποδιδόμενη βαθμολογία να είναι όσο το
δυνατόν ανεξάρτητη από τον βαθμό εμπειρίας του Επιθε-
ωρητή,
διασφαλίζει την σταθερή ποιότητα της επιθεώρησης και
του ελέγχου των γεφυρών καθώς και των πορισμάτων της
αξιολόγησης.
Και θα ρωτούσε ο απλός πολίτης της χώρας: Δηλαδή
αυτή την στιγμή το υπουργείο μπορεί, πλέον ,να απαντήσει,
έχοντας ελέγξει και τα διατιθέμενα στοιχεία από τους αρ-
μοδίους των συμβάσεων παραχώρησης, πόσες είναι και σε
ποια κατάσταση βρίσκονται οι γέφυρες μας;
Μπορεί, επίσης, να παρουσιάσει στατιστικά στοιχεία όπως
αυτά των ακόλουθων σχημάτων;
Η απάντηση δυστυχώς είναι όχι!
Το πρώτο βήμα, όμως, έγινε, με την ψήφιση του Ν.4903.
Υπολείπονται ορισμένα διαδικαστικά θέματα που ακολου-
θούν ως γνωστόν την ψήφιση των Νόμων, με τα οποία θα
ορίζουν τη λειτουργία και τη χρηματοδότηση της Διοικητι-
κής Αρχής Γεφυρών (ΔΑΓ) ώστε να επιτελέσει εκ του θεσμι-
κού της ρόλου, το αναμενόμενο εδώ και χρόνια έργο της
Επιθεώρησης και Συντήρησης των γεφυρών.
Η υπουργική απόφαση, που θα ορίζει τους όρους λει-
τουργίας της ΔΑΓ αποτελεί ίσως ακόμη κρισιμότερο ση-
μείο της όλης πορείας, καθόσον θα είναι αυτή που θα
προσδώσει τον αναμενόμενο επιτελικό και ενεργό ρόλο
στην ΔΑΓ για την επιθεώρηση και συντήρηση των γεφυ-
ρών ή (ο μη γένοιτο) θα την καταστήσει μια (ακόμη) απλή
και παθητική επιτροπή χωρίς δυνατότητα ουσιαστικής
και άμεσης δράσης.
Το Υπουργείο Υποδομών έχει στη διάθεσή του προσχέ-
διο των περιεχομένων μιας τέτοιας Υπουργικής Απόφασης.
Πάντως εκτιμάται ότι η απόφαση αυτή θα έχει τα ακόλουθα
περιεχόμενα:
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Υ.Α. ΠΕΡΙ ΔΑΓ
(Λαμβανομένων υπόψιν και των προβλέψεων της από
22.02.22 Έκθεσης του Γεν. Λογιστηρίου του Κράτους.)
1. Αντικείμενο
2. Επιτροπή / Διοίκηση, σύνθεση και όροι λειτουργίας.
3. Διευθυντική Υπηρεσία
4. Προϋπολογισμός ετήσιων δαπανών
5. Εποπτεία των Φορέων Λειτουργίας και Συντήρησης Γε-
φυρών (ΦΟΛΕΙΣΥΓ)
6. Διαδικασίες, εκπαίδευσης και πιστοποίησης Επιθεωρη-
τών (πανελλαδικό Μητρώο)
7. Ανάθεση Επιθεωρήσεων (από ΦΟΛΕΙΣΥΓ και ΔΑΓ)
8. Εξοπλισμός ΔΑΓ
9. Υποχρεωτικές εξαμηνιαίες Εκθέσεις πεπραγμένων.
10. Μέθοδος αυτόματης ανάδειξης ενδεχόμενων παραλεί-
ψεων.
11. Διοικητικές κυρώσεις
12. Παραρτήματα προδιαγραφών για τις επιμέρους δράσεις
ΔΑΓ και ΦΟΛΕΙΣΥΓ.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Ως επίλογο αυτού του άρθρου ας μου επιτραπεί να διατυ-
πώσω την ακόλουθη ευχή: είθε να έχει συσταθεί η Διοικη-
τική Αρχή Γεφυρών (ΔΑΓ), να έχει εκκινήσει η καταγραφή
όλων των γεφυρών της χώρας στο Εθνικό Μητρώο Γεφυ-
ρών, οι αρμόδιοι φορείς Λειτουργίας και Συντήρησης των
γεφυρών της χώρας, με βάση τον εγκεκριμένο Κανονισμό
Επιθεώρησης και Συντήρησης των Γεφυρών (ΚΕΣΥΓΕ) να
πραγματοποιούν συστηματικές περιοδικές επιθεωρήσεις
και μία καινούργια ώθηση να έχει δοθεί στην οικονομία της
χώρας χάρη στα έργα αποκατάστασης και ανάταξης των
γεφυρών μας, που εγγυώνται την ασφάλεια των πολιτών.
Ελπίζω ότι όλα αυτά θα πραγματοποιηθούν εντός του
2023 διότι η χώρα δεν μπορεί άλλο να υφίσταται τις συνέ-
πειες μιας τέτοιας επικίνδυνης καθυστέρησης.
Η ΠΕΣΕΔΕ είναι ο νέος ισχυρός σύμμαχος στην κοινή
προσπάθεια για την επίτευξη του κοινού στόχου, της δια-
φύλαξης του Εθνικού πλούτου των Γεφυρών μας.
gobhma.gr
