Η Σέλιτσα (Εράτυρα) στις αρχές του 1920 (Γεωργίου Διαμαντόπουλου)

Στις 1 Νοέμβρη το κόμμα των φιλελευθέρων  του Βενιζέλου θα ηττηθεί από την ενωμένη αντιπολίτευση με επικεφαλής το εθνικόν κόμμα. Στις 5 Δεκεμβρίου το δημοψήφισμα θα επαναφέρει με μεγάλο ποσοστό τον Βασιλιά Κωνσταντίνο Α. Να σημειωθεί πως από τον εθνικό διχασμό του 1915 με την περίφημη σύγκρουση του Βενιζέλου και Κωνσταντίνου και μέχρι την επάνοδο του Βασιλιά Κωνσταντίνου δεν είχε καταργηθεί η Βασιλεία στην Ελλάδα. Βασιλιάς ήταν ο αδελφός αυτού  Αλέξανδρος ο οποίος πέθανε από άγνωστη αιτία και χρέη Βασιλίσσης ανέλαβε η βασιλομήτορα Όλγα, μητέρα και του Κωνσταντίνου.

Ο ερχομός του στρατηλάτη Κωνσταντίνου θα βρει την Ελλάδα να πραγματοποιεί τον μεγαλοϊδεατισμό της Μεγάλης Ιδέας πράξη της συνθήκης των Σεβρών, όταν η Ελλάδα γίνεται χώρα των πέντε  θαλασσών και των  δυο ηπείρων Ευρώπης και Ασίας.  Ο στρατός με τον Πλαστήρα, Κονδύλη και Γονατά ερχόμενος ηττημένος  από την Ουκρανία πολεμώντας τους μπολσεβίκους του κόκκινου στρατού των Ρώσων, παίρνει εντολή για απόβαση στη Σμύρνη και εγκαθιδρύει ελληνική διοίκηση.

Το κυρίαρχο ζήτημα στο δημοψήφισμα των φίλο Βασιλικών και του Εθνικού κόμματος ήταν ότι ο ερχομός του στρατηλάτη Κωνσταντίνου θα διασφάλιζε τη Μεγάλη Ιδέα της μεγάλης Ελλάδας και θα έφερνε ειρήνη. Έτσι κυριάρχησε το σύνθημα «ψωμί ελιά και Κώτσο Βασιλιά και όχι άλλος πόλεμος».

Η νέα διοίκηση του Ελληνικού Βασιλείου δίνει εντολή να καταγραφεί όλη η επικράτεια σε ένα τόμο που ονομάστηκε ο πολιτικός Άτλας των Ελλήνων. Ήταν μια προσπάθεια καταγραφής με πολλά λάθη αλλά ως απόπειρα για πρώτη φορά μπορούσε κάποιος να αποκτήσει εικόνα της δημογραφίας του νέου ελληνικού έθνους. Στην πρώτη σελίδα αναφέρεται ο Κωνσταντίνος Βασιλιάς των Ελλήνων, η Βασίλισσα Σοφία και ακολουθούν οι πρίγκιπες, οι πριγκίπισσες, οι σταβλάρχες, οι κυρίες επί τιμής μέχρι τους υπασπιστές που εκεί φιγουράρει ο συνταγματάρχης Ιωάννης Μεταξάς, στενός συνεργάτης του Κωνσταντίνου από τους Βαλκανικούς πολέμους. Ο πρωθυπουργός και υπουργοί είναι στην επόμενη σελίδα. Από την Αθήνα μέχρι την Σμύρνη θα καταγραφούν επίθετα, επαγγέλματα, σχολεία, καλλιέργειες, εγκατεστημένες αρχές, δημοτικά συμβούλια και ό,τι άλλο  μπορούσαν  να καταγράψουν περιληπτικά στον τόμο αυτόν.

Εκεί μέσα είναι καταγραμμένη η κοινότης Σελίτσης της υποδιοίκησης Ανασελίτσης. Η υποδιοίκηση Κοζάνης είχε ένα δήμο και 63 κοινότητες. Η υποδιοίκηση Καϊλαρίων είχε 39 κοινότητες και κανένα δήμο, η υποδιοίκηση Καστοριάς είχε 66 κοινότητες, η υποδιοίκηση Φλώρινας είχε ένα δήμο και 80 κοινότητες, η υποδιοίκηση Ανασελίτσης ήχε 56 κοινότητες. Η κοινότητα Σέλιτσα το έτος 1920-1921 ανήκει στην υποδιοίκηση Ανασελίτσης. Οι  αρχές του τόπου είναι Αστυνομικό  τμήμα,  Κοινοτικόν συμβούλιον και Σχολεία. Η Σέλιτσα έχει Τετρατάξιον πλήρες δημοτικόν αρρένων. Διευθυντής Κίτσος Δημοσθένης. Δημοδιδάσκαλοι, Ζήσης Λάζαρος, Κίτσος Ιωάννης, Σουγκάρης Γεώργιος. Μαθητές 180. Διτάξιον  δημοτικόν  σχολείο θηλέων. Μαθήτριες 100. Διδασκάλισσες, Αθανασίου Ελένη, Σουγκάρη Γλυκερία. Διαβάζοντας τον αριθμό των μαθητών στη αρχή θεωρήθηκε αριθμός  αυθαίρετος. Τελικά ήταν πραγματικός αριθμός, αφού μετά από λίγα χρόνια στη Σέλιτσα θα δημιουργηθούν δυο δημοτικά σχολεία . Το πρώτο στο παζάρι και το δεύτερο στην σημερινή πλατεία του Αγίου Γεωργίου το οποίο  κάηκε το 1944 στη μάχη ανταρτών και παοτζήδων.

Στους συνδέσμους και συνεταιρισμούς αναφέρονται δυο ενώσεις αγροτών, ο Γεωργικός Πιστωτικός Συνεταιρισμός και ο Σύνδεσμος Καπνοπαραγωγών. Ο αριθμός κατοίκων ανέρχεται περίπου στις 3 χιλιάδες. Η κοινότητα διαθέτει και δύο συνοικισμούς. Τη Βίλιανη και τη Δομαβίστα. Τα τσιφλίκια μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας του 1912 χαρακτηρίστηκαν γεωργικοί  οικισμοί. Από τα τρία τσιφλίκια της περιοχής τα δυο πέρασαν ως συνοικισμοί στη Σέλιτσα και το τρίτο το Χειλεμόδι πέρασε στη Βρογκίστα.  Αργότερα η Σέλιτσα θα μετονομαστεί σε Εράτυρα και οι συνοικισμοί τσιφλίκια από Βίλιανη σε Λευκάδια και από Δομαβίστα σε Φλαμουριά.

Η Σέλιτσα, αναφέρει το κείμενο, βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Συνιάτσικου. Η μετονομασία σε Όρος Άσκιον  έγινε αργότερα. Παρ’ αυτής υπάρχουν κτίσματα, λείψανα, κυκλώπειων κάστρων, μιλούν για τα κτίσματα στα οποία ερίζουν επιστημονικά σήμερα δύο χωριά, Εράτυρα και Πέλκα.

Στο χωριό αυτό είναι Έλληνες Χριστιανοί ορθόδοξοι. Να μη ξεχνάμε ότι στον τόμο γίνεται καταγραφή  σωρεία οικισμών με μουσουλμάνους στο θρήσκευμα, όπως Βρογκίστα, Γιάγκοβη, Λειψίστα κλπ. Οι κάτοικοι αυτοί είχαν Ελληνική υπηκοότητα και δικαίωμα ψήφου. Όλες σχεδόν οι μουσουλμανικές κοινότητες στο δημοψήφισμα ψήφισαν την επάνοδο του Βασιλιά. Μετά από τρία χρόνια οι κάτοικοι αυτοί θα εγκαταλείψουν το 1923 οριστικά και αμετάκλητα τους οικισμούς αυτούς, οι οποίοι θα αντικατασταθούν με κατοίκους του Πόντου και της Μικρασίας.

Στην κωμόπολη με τους δυο συνοικισμούς υπάρχει συγκοινωνία και δεν είναι απομονωμένη και δύσβατη. Έχει ταχυδρομείο και τηλεφωνείο. Σημαντικές υπηρεσίες όταν τα γύρω χωριά δεν είχαν τίποτα.

Προϊόντα. Παράγει καπνό 40 με 60 χιλιάδες οκάδων αρίστης ποιότητας, εφάμιλλος  με την περιοχή της Ξάνθης. Η Σέλιτσα ήταν φημισμένη στα καπνά. Ο ι εταιρίες και οι έμποροι συνεργάζονταν με Σελιτσιώτες μεσίτες και το προϊόν ήταν ανάρπαστο και σε καλή τιμή. Ο καπνός έδινε καλό εισόδημα στους κατοίκους  με αποτέλεσμα να δημιουργήσουν μια πρωτοπόρα για την εποχή οργάνωση, τον Σύνδεσμο Καπνοπαραγωγών. Στη σημερινή εποχή μόνο με αντίστοιχους συνδέσμους μπορεί να προωθηθεί η παραγωγή και να αξιοποιηθούν  τα αγροτικά προϊόντα, περίπτωση σήμερα κρόκου Κοζάνης. Μεμονωμένα ο καθένας τίποτα δεν κάνει.

Λαχανικά. Η Σέλιτσα παράγει άφθονα λαχανικά, εξ ων εξάγονται και εις επαρχίαν Γρεβενών.  Οι μπαχτσιαβαναίοι της Σέλιτσας ήταν φημισμένοι στην παραγωγή κηπευτικών. Τα προϊόντα τα πουλούσαν στη γύρω περιοχή, Σιάτιστα, Κοντσκό, Τσοτύλι, αλλά και μέχρι Καστοριά και Κοζάνη. Η καλλιεργήσιμη γη είναι 15 χιλιάδες στρέμματα και 4 χιλιάδες στρέμματα  βοσκής. Εξαιρούνται οι βοσκήσιμες περιοχές στον Συνιάτσικο.

Εκτός από τα εμπορεύσιμα προϊόντα καλλιεργεί αμπέλια σε οικιακή χρήση και έχει ρακοκαζάνια για παραγωγή μικρής ποσότητας ρακής-τσίπουρου. Επίσης σε μικρή ποσότητα εκμεταλλεύεται την δενδροκαλλιέργεια.

Kτηνοτροφία. Ο αριθμός των αιγοπροβάτων κυμαίνεται από 5 έως 6 χιλάδες. Δηλωμένα στην κοινότητα είναι 2 χιλιάδες αιγοπρόβατα. Αυτό οφείλεται στο ότι οι κτηνοτρόφοι δήλωναν λιγότερα να πληρώνουν λιγότερα τέλη βοσκής. Τότε δεν υπήρχαν ανά κεφαλήν επιδοτήσεις να δηλώνουν τον πραγματικό αριθμό αιγοπροβάτων. Επίσης, δηλωμένοι ήσαν 100 βόες και εδώ ο αριθμός είναι μικρότερος του πραγματικού. Την εποχή εκείνη όπως και μέχρι το 1970 σχεδόν κάθε σπίτι είχε και μια γελάδα. Τα ζώα ήταν οικόσιτα και την ημέρα τα μάζευε σε κοπάδι ο γελαδάρης για βοσκή.

Βιομηχανία. Η σέλιτσα είχε τρεις υδρόμυλους. Οι υδρόμυλοι την εποχή εκείνη ανήκαν στον δευτερογενή τομέα της βιομηχανίας. Στη δεκαετία του 30 θα αρχίσει η μηχανοποίηση και οι αλευρόμυλοι θα δουλεύουν  με μηχανές. Να  μη ξεχνάμε την εποχή εκείνη στη Νάουσα και Έδεσσα τα εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας δούλευαν με υδροκίνηση. Οι υδρόμυλοι τότε ανηκαν στην κατηγορία της βιομηχανικής παραγωγής.

Στη βιοτεχνία υπάρχουν μικρές μονάδες επεξεργασίας δερμάτων, τα περίφημα νταμπακλιά ή ταμπάκικα, σιδηρουργεία και χαλκουργία.

Εμπόριο. Εδώ φαίνεται ότι το 1920 η Σέλιτσα έχει μεγάλη δραστηριότητα στο εμπόριο σε μαγαζιά με μεγάλη δραστηριότητα στη γύρω περιοχή. Αναφέρουν τα ονόματα των εμπόρων, Καλέτσιαρης Ιωαν. Καλέτσαρη Γούσινα, Καραλάζος Λαζ., Μήλιος Δημ., Μήλιος Αλεξ., Υφαντής Θεοδ., Σιαφάρα αδελφοί,Τζήμτσιος Χρ., Χαττζηγεωργίου Γεωρ.,Τζημόκας Κωνστ. Προφανώς υπήρχαν και άλλα ονόματα εμπόρων, ραφτάδων, κρεοπωλών αλλά η εντολή ήταν, όσο μπορούσαν περιληπτικά να δώσουν την εικόνα του χωριού. Καφενεία, Μήλιου Αθανασίου. Χατζητζίκου Λάζαρου. Ιατροί Αναστασιάδης Χαράλαμπος, χειρουργός. Ο γιατρός αυτός θα μείνει στην τοπική ιστορία με το περίφημο το σκάλωμα του Χαράλαμπου. Στον γκρεμό   αυτόν ο γιατρός θα πέσει θύμα πλεκτάνης και εκεί θα τον σπρώξουν στο βάραθρο με σκοπό να τον τραυματίσουν θανάσιμα. Εκεί άκουσαν τις φωνές οι μπαχτσιαβανέοι, θα τον περιθάλψουν προσωρινά και ημιθανή θα τον μεταφέρουν στο σπίτι του στην Σέλιτσα. Ο ίδιος με προσωπική νοσηλεία θα αυτοχειρουργηθεί, θα βάλει νάρθηκες, θα φτιάξει φάρμακα  και θα σωθεί. Το γεγονός εξέπληξε όλο το χωριό. Φαρμακεία Ζινεζιρλής  Αντώνιος (άγνωστος).

Κοινοτικό συμβούλιο. 1920.

Η ιστορία εδώ είναι μπλεγμένη. Μετά την ενσωμάτωση των νέων χωρών, δηλαδή της Μακεδονίας, δημοτικές εκλογές έγιναν το 1914. Στις νέες χώρες λόγω του ιδιότυπου καθεστώτος δεν έγιναν παντού εκλογές. Στη Θεσσαλονίκη παρέμεινε δήμαρχος ο μουσουλμάνος Οσμάν Χακή μπέης. Στη γενική διοίκηση Κοζάνης, Φλώρινας πολλά κοινοτικά συμβούλια παρέμειναν χωρίς εκλογές. Στη διάρκεια του Α παγκοσμίου πολέμου και του Εθνικού διχασμού το 1916 τα κοινοτικά συμβούλια ανάλογα με το ποιος βρίσκονταν στην εξουσία διορίζονταν με εντολή της γενικής διοίκησης. Οι επόμενες δημοτικές εκλογές έγιναν το 1925. Τότε προαιρετικά θα συμμετάσχουν και οι γυναίκες, ενώ οι άντρες υποχρεωτικά. Στις βουλευτικές εκλογές οι γυναίκες δεν είχαν δικαίωμα ψήφου. Επίσης στις δημοτικές εκλογές δεν είχαν δικαίωμα να εκλεγούν σύμβουλοι.

Το κοινοτικό συμβούλιο του 1920 διορίστηκε με εντολή της κυβέρνησης Ράλλη από τον διοικητή της υποδιοίκησης Ανασελίτσας τον Δεκέμβρη του 1920.

Τα ονόματα των συμβούλων.

Γραμμένος Αναστάσιος  πρόεδρος

Σύμβουλοι:

Αλβανός Κωνσταντίνος.

Αλβανός Παναγιώτης

Ανδρίτσος Βασίλης.

Γκάρας Κωνσταντίνος

Σαμαράς Χρήστος

Στρέμπας Αριστείδης

Τζάρος Χρήστος

Φωτόπουλος Νικόλαος.

Το 1920 το συμβούλιο κορμό είχε παλιούς προεστούς μπολιασμένο με κάποια νέα πρόσωπα που δραστηριοποιούνταν στο συνεταιριστικό κίνημα. Η δομή του κοινωνικού ιστού στη Σέλιτσα δεν επέτρεπε αμφισβητήσεις και ριζικές αλλαγές.

Η Σέλιτσα ήταν καθαρόαιμο φιλοβασιλικό χωριό με ελάχιστους πυρήνες Βενιζελικών. Ο ι πρώτοι πυρήνες Βενιζελικών Φιλελευθέρων θα δημιουργηθούν από μέλη εύπορων οικογενειών οι οποίες μετεξελίχτηκαν από αγροτοτσιφλικάδικες οικογένειες  σε εμπορικές και επιχειρηματικές  δραστηριότητες . Μερικές από αυτές πέρασαν στην ανερχόμενη φιλελεύθερη αστική τάξη, περίπτωση Θανάση Μακρή, Γεωργίου Μήλιου, εργοστασιάρχες της ΥΦΑΝΕΤ κλπ. Οι παραδοσιακοί  του αγροτοτσιφλικαδισμού  και του μεσιτικού εμπορίου παρέμειναν Βασιλικοί και μαζί με την πλειοψηφία των μικροαγροτών και κτηνοτρόφων αποτελούσαν την πλειοψηφία στο χωριό.

Ο προεδρος Γραμένος Αναστάσιος ήταν από εύπορη οικογένεια . Το τρίπατο σπίτι στον δρόμο του παζαριού το οποίο χτίστηκε το 1901 στα τέλη της οθωμανικής κυριαρχίας πιστοποιεί οικονομική ευρωστία. Άλλωστε οι προύχοντες στο παζάρι στο τέλος της οθωμανικής κυριαρχίας εγκαταλείπουν τις χαμηλότερες κατασκευές και προσχωρούν σε λειτουργικά σπίτια με πολλά δωμάτια. Η οικογένεια αυτή δεν καταγράφεται στα σημερινά δημοτολόγια του χωριού.

Αλβανός Κωνσταντίνος (Κωστάκης) είναι ο γνωστός τσιφλικάς της Βίλιανης.  Το τσιφλίκι αυτό μετά τον αποκεφαλισμό του Αλή πασά των Ιωαννίνων πέρασε στη κατοχή του θρόνου και στην επικαρπία της Βαλιντέ Σουλτάν (μάνα του Σουλτάνου). Επίσημο τίτλο Σουλτάνας είχε μόνο η μάνα, οι άλλες του χαρεμιού ήταν παλλακίδες που έκαναν παιδιά για τον σουλτάνο και ένα από αυτά θα ανακηρύσσονταν επόμενος μονάρχης. Τα υπόλοιπα αγόρια θα έβλεπαν την μάχαιρα των γενιτσάρων.

Το τσιφλίκι όπως και εκατοντάδες άλλα νοικιάζονταν σε εμπίστους τιμαριούχος  χριστιανούς και μουσουλμάνους, οι οποίοι  απέδιδαν τους φόρους στο θησαυροφυλάκιο της Πύλης. Οι τιμαριούχοι όπως και ο Αλβανός είχαν τα χαρτιά της ενοικίασης  και διεκδίκησαν την χρησικτησία με αποτέλεσμα να μπορούν ακόμα και να πουλήσουν χωράφια σε νέους ιδιοκτήτες. Μετά την απελευθέρωση  η αγορά αγροτεμαχίου κατοχυρώνονταν με σφραγίδα του κοινοτικού συμβουλίου. Το σπίτι του ήταν στην περιοχή νταμπακλιά το οποίο μετά αγόρασε ο δάσκαλος Κώστας Νούτσος. Είχε υπηρέτριες, κρυψώνες και πόρτες διαφυγής. Στη δεκαετία του 30 με την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών και τη μοιρασιά των εθνικών γαιών, αρχίζει και η διεκδίκηση της Βίλιανης από τους αγρότες. Έτσι ο Αλβανός φεύγει από την Σέλιτσα οριστικά και αμετάκλητα. Τους τιμαριούχος χριστιανούς τσιφλικάδες τους αποκαλούσαν ψωρομπέηδες  και τους ξεχώριζαν από τους γνήσιους μπέηδες, τους μουσουλμάνους Τούρκους. Πιθανόν το όνομα ψωρομπέης για τους Σελτσιώτες να προέρχεται από εκεί.

Τζάρος Χρήστος     Σελτσιώτης της διασποράς που κέρδισε (καζάντισε) πολλά λεφτά στη χώρα του Δούναβη στη βλαχιά της Ρουμανίας. Ο ίδιος θα κτίσει ένα τρίπατο σπίτι στην περιοχή νταμπακλιά το οποίο κατεδαφίστηκε λόγω καταστροφής από τον σεισμό του 1995. Ο Τζάρος  ήταν φιλοβασιλικός και προσωπικός φίλος του Γεωργίου Μπούσιου, βουλευτή Γρεβενών και Ανασελίτσης. Αυτός ο Μπούσιος ήταν ο μοναδικός στην ιστορία που χρημάτισε βουλευτής σε δυο εθνικά κοινοβούλια. Το 1909 εξελέγη στο Οθωμανικό κοινοβούλιο και το 1915 εκλέχτηκε στο Ελληνικό κοινοβούλιο.  Αινιγματική προσωπικότητα  που για  λίγες μέρες έγινε πρωθυπουργός το 1915. Ήταν προσωπικός φίλος του Βασιλιά της Ελλάδας και του  Σουλτάνου. Ήξερε άριστα την τουρκική γλώσσα και ψηφοφόροι του ήταν όλοι οι Βαλαάδες της Ανασελίτσης. Ο Τζάρος ήταν επόμενο να διαπνέεται από φιλοβασιλικά συναισθήματα και θα γίνει ο τοπικός ηγέτης των φιλοβασιλικών.  Μάλιστα το 1920 όταν με το δημοψήφισμα επέστρεψε ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος ήταν τόση η χαρά του που όλη την ημέρα γιόρταζε με την ορχήστρα του Παναγιώτη Ντούντα ο οποίος ήταν και φίλος του. Από τη χαρά του, έλεγαν οι παππούδες, δώρισε στον Παναγιώτη μέχρι και χρυσές λίρες. Μετά το 1940 ο Χρήστος  Τζάρος θα πεθάνει φτωχός, αφού πούλησε την περιουσία του.

Φωτόπουλος Ιωάννης. Γόνος ευκατάστατης οικογένειας με καλή μόρφωση, είναι αυτός που έγραψε την ιστορία της Σέλιτσας, μετά γράφτηκε η ιστορία της Εράτυρας από τον Γιομπλιάκη. Η ιστορία της Σέλιτσας μπορεί να στερείται περισσοτέρων πηγών κατά την επιστημονική έρευνα, αλλά είναι σημαντική γιατί βρίσκεται κοντά σε αυθεντικά γεγονότα.

Στρέμπας Αριστείδης της γνωστής οικογένειας Στρέμπα. Η οικογένεια αυτή συμμετείχε στα κοινά για πολλά χρόνια από θέσεις προεστών. Ανήκει στον στενό πυρήνα των αγροτοτσιφλικάδων προεστών η οποία στη συνέχεια μετεξελίχθηκε και σε άλλα επαγγέλματα.

Ανδρίτσος  Βασίλης, Γκάρας Κωνσταντίνος, Σαμαράς Χρήστος από  γνωστές οικογένειες οι οποίες συνεχίζουν και σήμερα να είναι κάτοικοι του χωριού. Τελευταίο άφησα τον Παναγιώτη Αλβανό, από μια  οικογένεια που και σήμερα έχει δημότες στην Εράτυρα. Υπάρχει μια υποψία αν είναι ο προπάππος του μπασκετμπολίστα Πρέλεβιτς  από το Βελιγράδι ο οποίος καταγράφηκε στα δημοτολόγια της Εράτυρας.

Εδώ κλείνει η αναφορά για μια εποχή που σημάδεψε την παραπέρα πορεία του Ελληνισμού. Μετά από δυο χρόνια, το 1922, θα γίνει η μεγάλη Μικρασιατική καταστροφή, ενάμιση περίπου εκατομμύριο προσφύγων από τον Ελληνισμό της Ανατολής θα έρθει στην Ελλάδα με τη συνθήκη της Λωζάννης το 1923 και περίπου πεντακόσιες χιλιάδες τούρκων Οθωμανών θα εγκαταλείψουν την Ελλάδα για την Τουρκία.  Μαζί τους θα φύγουν και οι Βαλαάδες της Ανασελίτσης οι οποίοι ουδέποτε ήρθαν από την ανατολή. Ηταν γηγενείς και εξισλαμίστηκαν τον 16 αιώνα. Από την Ελλάδα έφυγαν γιατί στο θρήσκευμα ήταν μουσουλμάνοι. Έτσι  όριζε η συνθήκη της Λωζάννης με τη γνώμη των μεγάλων δυνάμεων. Η δημοκρατική κυβέρνηση έδιωξε το 1923 ξανά τον Βασιλιά  και ανακοινώνει κοινοτικές εκλογές το 1925. Από τότε και στη συνέχεια τα κοινοτικά συμβούλια στη Σέλιτσα και μετά Εράτυρα θα εκλέγονται με την καθολική ψήφο των δημοτών.

Γιώργος Διαμαντόπουλος