Ιστορία της Κοζάνης (νο 4). Η παρουσίαση του βιβλίου για την Τύρισσα, την πόλη που βρισκόταν στην θέση της σημερινής Κοζάνης.

Την Τετάρτη στις 9/4/2025 μαζί με την κόρη μου την Μάρθα παρουσιάσαμε στην αίθουσα του Λαογραφικού Μουσείου το 1ο βιβλίο που γράψαμε για την ιστορία της Κοζάνης με το τίτλο << ΤΥΡΙΣΣΑ (1600 π.Χ. -395 μ.Χ. ) ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΚΟΖΑΝΗΣ >>
Την πρωτοβουλία για την οργάνωση και την παρουσίαση την είχε ο Σύνδεσμος Γραμμάτων και Τεχνών που έχει θέσει υπό την αιγίδα του το βιβλίο. Προλόγισε ο πρόεδρος του Συνδέσμου κ. Πολυνείκης Αγγέλης .
Θέλω να πιστεύω ότι η εκδήλωση πήγε πάρα πολύ καλά , μια και την παρακολούθησε ένας μεγάλος αριθμός προσώπων,που μεγάλη αφοσίωση παρακολουθούσαν τα λεγόμενα και τις εικόνες που παρουσιάζαμε καταθέτοντας τον τρόπο της έρευνας και όλα τα τεκμήρια που αποδεικνύουν ότι πράγματι στην θέση της Κοζάνης , βρισκόταν από το 1600 π.Χ. -395 μ.Χ. η προϊστορική πόλη Τύρισσα όπου κατοικούσε ο βασιλιάς των Τυρρηνών Έλυμος ,ο άνθρωπος που ίδρυσε την Ελίμεια και λίγο αργότερα ο γιος του Αιανός την Αιανή.
Η όλη εκδήλωση είχε διάρκεια 3 ώρες περίπου (7-10 μμ ) μια τον πρόλογο του κ. Προέδρου και την δική μας παρουσίασή, ακολούθησε συζήτηση και δόθηκαν απαντήσεις σε εύλογα ερωτήματα των ανθρώπων που παρακολούθησαν τα λεγόμενά μας.
Ξεκινώντας την παρουσίαση έχοντας ένα κείμενο μπροστά μου , κατάλαβα αμέσως ,έχοντας μεγάλη εμπειρία από την παρουσίαση τηλεοπτικών εκπομπών κατάλαβα αμέσως ότι ο χρόνος δεν επαρκούσε για όσα είχα γράψει να πω και να δείξω τις εικόνες που είχα ετοιμάσει .
Έτσι αφού αναφέρθηκα για λίγο στους ανθρώπους που είχαμε αφιερωμένο το βιβλίο , εγκατέλειψα το έτοιμο κείμενο και συνέχισα με την παρουσίαση των εικόνων μιλώντας πάνω σε αυτές.
Όταν τελείωσα και το ξανασκέφτηκα ένοιωσα ένοχος , γιατί δεν είπα όσα είχα γράψει για τους δυο ανθρώπους που είχα πρότυπο σε όλη την προσπάθεια μου ,τους αείμνηστους Νικόλαο .Δελιαλή και τον Κωνσταντίνο Σιαμπανόπουλο .
Έτσι αποφάσισα να παρουσιάσω για σήμερα ολόκληρο το κείμενο που είχα ετοιμάσει για τον πρώτο διδάξαντα στην περιοχή της Κοζάνης για την περισυλλογή και διάσωση των αρχαιολογικών ευρηματων , τον Νικολέτα Δελιαλή και την γνωριμία που είχα μαζί του και την επομένη εβδομάδα για τον μεγάλο μας δάσκαλό τον Κωνσταντινάτο Σιαμπανόπουλο .
Πριν όμως απο αητό θα ήθελα να ευχαριστήσω
Τον Πρόεδρο και ολόκληρο το Διοικητικό Συμβούλιο που αγκάλιασαν με θέρμη το βιβλίο μας και το έθεσαν υπό την αιγίδα του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών Ν. Κοζάνης.
Να ευχαριστήσω όλους αυτούς που τίμησαν με την παρουσία τους την εκδήλωση μας ,τους δημοσιογράφους που την κάλυψαν και βεβαία το προσωπικό του Λαογραφικού Μουσείου για το κόπο που έκανε για να πετύχει η παρουσίαση του βιβλίου .
Θα ήταν όμως λάθος να ξεχάσω να ευχαριστήσω και την βοήθεια που προσέφεραν ανίψια μου στην συγκεκριμένη εκδήλωσή και συγχρόνως την καταγραφή της.
Αργυρό Ξανθοπούλου το γένος Καπλανογλου Γεωπόνο -Δημοσιογράφο .
Χριστίνα Καπλάνογλου Επαγγελματία Φωτογράφο και τον
Δημήτρη Καπλάνογλου Φοιτητή του Πανεπιστημίου Δ. Μακεδονίας – Βιντεολίπτη.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΔΕΛΙΑΛΗΣ 1895 -1979 )
*******************************************
Ο Νικόλαος Π. Δελιαλής γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1895 Παρακολουθεί λίγες τάξεις του Δημοτικού και σε ηλικία 14 χρονών μπαίνει στη δούλεψη του Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης Φώτιου. Στρατεύεται το 1918 και παίρνει μέρος στην Μικρασιατική εκστρατεία, αλλά αιχμαλωτίζεται και μένει στα χέρια των Τούρκων κάποια χρόνια Το 1930 διορίζεται από το Δήμο Κοζάνης στη θέση του εφόρου της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, όπου παραμένει μέχρι το 1959,ενώ από το 1945 μέχρι το 1972 διευθύνει και το Τοπικό Ιστορικό Αρχείο. Μέσα στην Γερμανική κατοχή, ο ίδιος με λίγους συνεργάτες του, διαπερνώντας στρατιωτικούς ελέγχους καθημερινά, μεταφέρουν με κίνδυνο ζωής τις ιστορικές συλλογές της Βιβλιοθήκης από το κέντρο της πόλης στο υπόγειο ενός μικρού Ναού, του Ι. Ν. του Αγίου Λαζάρο .Σε όλη αυτή την διάρκεια από την εποχή που διορίστηκε έφορος συγκεντρώνει στα υπόγεια του δημαρχείου Κοζάνης που βρισκόταν η βιβλιοθήκη οποίο αρχαίο ευρημα εμφανιστεί στην πόλη της Κοζάνης αλλά και στην γύρω περιοχή και δεν αρκείται μόνο σε αυτό , αλλά όταν ακούει ότι κάτι βρέθηκε μέσα στο νομό προστρέχει με δικούς του ανθρώποις και το μεταφέρει στην βιβλιοθήκη (Πύργους Εορδαίας ,Μεταμόρφωση Κοζάνης ,Ερμακία κ.α. ) Έτσι δημιουργεί μια ολόκληρη συλλογή που θα περάσει στην Αρχαιολογική υπηρεσία οταν δημιουργηθεί στην Κοζάνη .
Είναι ο ίδιος που κινεί τα νήματα για να γίνουν ανασκαφές στην οδό Φιλίππου όταν γίνεται διάνοιξη του δρόμου το 1948 και το 1955 .
Οι Κοζανίτες τον εμπιστεύονται και του παραδίδουν οποιοδήποτε εύρημα εμφανιστεί . Για την δράση του και την τεράστια πνευματική προσφορά του που περιλαμβάνει και τη συγγραφή σαράντα έργων, τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών με Δημόσιο Έπαινο, ενώ ο Δήμος Κοζάνης του απένειμε το 1971 το Χρυσό Μετάλλιο της πόλης. Πέθανε στην Κοζάνη στις 23 Ιουλίου του 1979. Άφησε ολόκληρη την περιουσία του στο Δήμο Κοζάνης και στη Μητρόπολη Σερβίων και Κοζάνης.
–Η γνωριμία μου μαζί του και η υποχρέωση που του οφείλω.
Είχα προσωπική γνωριμία μαζί του δεν ήταν αρχαιολόγος όπως οπβς δεν ήταν και ο Κωνσταντίνος Σιαμπανόπουλος .Όμως σε δύσκολους καιρούς κατόρθωσε και ενέπνευσε τους συμπολίτες του την αγάπη για ότι διασώθηκε από τους ανθρώπους που έζησαν κάποτε σε αυτά τα χώματα.
Το Νίκο Δελιαλή τον γνώρισα από την εποχή που ήμουν μικρο παιδί στο δημοτικό ακόμη και πήγαινα στην βιβλιοθήκη της Κοζάνης την δεκαετία του 1950 που βρισκόταν στα υπόγεια του τότε Δημαρχείου που κάλυπτε την μισή έκταση που καταλαμβάνει σήμερα ,ήταν το καταφύγιο μου για να βρω την ησυχία, να διαβάσω και να ζεσταθώ .
Ο Νίκος Δελιαλης υποδεχόταν όλα τα παιδιά με χαμόγελο , πνιγμένος μέσα στα βιβλία πάντα μελετώντας αλλά και σε εν χώρο που υπήρχε πληθώρα αρχαιοτήτων. Άκουγα πολλά για αυτόν και από την μητέρα μου ,μια και όντας φίλος με τον πάτερα της την δεκαετία του 1930 και παρά το γεγονός οι ήταν αρτεργάτης και έτρεχε όταν το καλούσε ο Νίκος Δελιαλής σε μέρη που άκουγε ο τελευταίος οτι υπήρχαν αρχαία ερείπια .
Ο παππούς μου ο Παναγιώτης ή Πάνσιος Ανθόπουλος ) ήταν ένας ανδρός πολύ δυνατός ύψους 1,95 μέτρων ,πέρα από την ασφάλειά που ένοιωθε μαζί του ο Δελιαλής όντας και αθλητής στα νεότατα του ο πάππους μου σήκωνε μεγάλα βάρη.
Στην παρουσίαση του βιβλίου δείξαμε μια φωτογραφία που τράβηξε ο Δελιαλής τον παππού μου ,να έχει στις πλάτες του ένα μαρμάρινο επιτύμβιο δεμένο στην πλάτη του, για να το ανασύρει το 1935 από μια απότομη χαράδρα ,πίσω απο την φωτογραφία έγραφε βάρος της πλάκας 120 κιλά και προερχόταν κατά πάσα πιθανότητα απο την Ερμακία .
Με ήξερε όπως ήξερε και την οικονομική κατάσταση της οικογένειας μου .Έτσι όταν πέρασα στο Πανεπιστήμιο ξέροντας τις δυσκολίες που αντιμετώπιζα , ενημέρωσε τον τότε δήμαρχο Βασίλη Ματιάκη και πάρθηκε απόφαση από το Δ.Σ. να αγορασθούν τα βιβλία μου που τότε ήταν πανάκριβα.
Ειδοποίησε την μητέρα μου γι,αυτή την απόφαση και ότι ο ίδιος θα κατεβεί στην Θεσσαλονίκη για να συναντηθούμε για να μου αγοράσει όλα τα βιβλία πράγμα που έγινε στο βιβλιοπωλείο ΜΟΛΧΟ που βρισκόταν στην Τσιμισκή .
Την εποχή εκείνη και η Φιλόπτωχος Αδελφότητα Γυναικών Κοζάνης προσφέρθηκε να μου δίνει 100 δρχ τον μήνα για την κάλυψη των εξόδων μου για ένα τουλάχιστον χρόνο ,που όμως το συνέχισε μια και είδε ότι πήγαινα καλά στις σπουδές μου μέχρι το τέλος τους
Κάνεις από την οικογένεια μου δεν ζήτησε από την αδελφότητα κάτι και ήταν φανερό οι όλα προερχόταν από πρωτοβουλίες του Νίκου Δελιαλή .