Καταφύγι: Η ιστορική αλήθεια απέναντι στους ισχυρισμούς της Προέδρου του Εξωραϊστικού Συλλόγου

Μπορεί και να έμεινε κανένας με την απορία αυτή, ακούγοντας την τοποθετηση της Προέδρου του Εξωραϊστικού Συλλόγου Καταφυγίου στη λαϊκή συνέλευση στο Καταφύγι την Κυριακή 10 Αυγούστου,όπου συζητήθηκε η πρόταση της ΑΕΚΑ για τον εντοιχισμο αναθηματικης πλάκας στο σχολείο προς τιμήν του Παμμακεδονικου συνεδρίου της ΕΠΟΝ,γιατί, μετά την ομιλία της, από το βάθος της αίθουσας ακουστηκε η οργισμένη κραυγή ενός νέου Καταφυγιωτη:”Το Καταφύγι το έκαψαν οι Ναζι”.

Τι είπε όμως η ανωτέρω κυρια Πρόεδρος στη συνέλευση;Αυτά περίπου,σύμφωνα με τα απομαγνητοφωνημένα πρακτικά:

” Οι Καταφυγιωτες,μολονότι δεν ήταν κατά της Αντίστασης,αλλά ήθελαν να συμμετεχουν, εντούτοις δεν ήθελαν να γίνει το συνέδριο της ΕΠΟΝ στο χωριό τους φοβούμενοι τα αντιποινα των Γερμανών.Ηρθαν λοιπόν σε συμφωνία με τους αντάρτες να γίνει το συνέδριο στο Καταφύγι και να το υπερασπιστούν οι Επονιτες,οι οποίοι έδωσαν σχετική υπόσχεση,ότι δηλ σε περίπτωση γερμανικών αντιποίνων θα υπερασπιστούν το Καταφύγι.Οταν όμως το χωριό δέχθηκε επίθεση από τους Γερμανούς δεν βρέθηκε κανένας να το υπερασπιστεί,η οι δυνάμεις των υπερασπιστών ήταν ανεπαρκεις”.

Το αφήγημα της εν λόγω κυρίας για τα τραγικά γεγονότα του Δεκέμβρη του 1943 ,που σημάδεψαν την τύχη του Καταφυγίου, είναι στο σύνολο του ανιστορητο,ψευδές και προσβλητικό για την ηρωική Εθνική Αντίσταση,για το Καταφύγι,την ιστορία και τον πολιτισμό του αλλά και για τα θύματα της πυρπόλησης του,όπως και για όσους πήραν μέρος στη μάχη υπεράσπισης του Καταφυγίου,Καταφυγιωτες και μη.Περαιτερω ,επειδή προκαταβολικά η κ.Προεδρος εδηλωσε ημιμαθής περί την ιστορία του χωριού της και φυσικά και γυρω από τη μάχη του Καταφυγιου ,θα άξιζε να της παρατηρήσει κανείς οτι ορθότερο και φρονιμοτερο εκ μέρους της θα ήταν ,πριν τοποθετηθεί επί ενός τόσο σοβαρού και ευαισθητου θεματος,να φροντίσει να ενημερωθει αντικειμενικά,απροκαταληπτα ,εγκυρα και ολοπλευρα . Μου φαινεται ωστόσο πως δεν της έλειπε η γνώση αλλά η πίστη.Η πίστη ότι η λευτερια ενός λαού κι ενός έθνους κερδίζεται με αγώνες και θυσίες κι όχι με παζάρια κι υπολογισμούς .

Αν όμως είναι,όπως εδήλωσε, ημιμαθής,ας συμπληρώσει,τουλάχιστον από μια άγνωστη στην ιδια πηγή, τις γνώσεις της σχετικά με τα γεγονότα της πυρπόλησης αλλά και της μάχης του Καταφυγίου :

Το Καταφύγι,το περήφανο χωριό των Πιερίων,η αετοφωλιά τους,αποτελούσε μερος της ελεύθερης ορεινής Ελλαδας, που εξασφάλισε με αγώνες και θυσίες η Εαμικη Εθνική Αντίσταση.Ειναι ψεύδος ότι οι Καταφυγιωτες αρνούνταν την διεξαγωγή του συνεδρίου της ΕΠΟΝ στο χωριό τους.Ειναι αλήθεια ότι φοβούνταν, όπως καθένας στη θέση τους, τυχόν αντίποινα, αλλά σε καμία περίπτωση ούτε διαπραγματεύτηκαν με την ΕΠΟΝ το συνέδριο ούτε και διατύπωσαν την παραμικρή επιφύλαξη για την πραγματοποίηση του.Και οι πεντακόσιες οικογένειες του χωριού φιλοξένησαν με χαρά και διάθεση προσφοράς στον αγώνα τις εκατοντάδες συνέδρων οι οποίοι έφυγαν από το χωριό με τα καλυτερα και θερμότερα λόγια για τους Καταφυγιωτες και τη φιλοξενία.Τους Καταφυγιωτες που από το καλοκαίρι του 1942,πριν κάνει στην περιοχή την εμφάνιση του το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ, είχαν συγκροτήσει πολυμελή μαζική αντιστασιακή οργάνωση στην οποία συμμετείχαν τα καλύτερα τέκνα του:Πεισανδρος Τρομβουκης,Θοδωρος Νουλιας,Γιώργος Κρητος,Στέφανος Σιώντας,Φιλώτας Παπαδιδασκαλου,Ορέστης Παπαδιδασκαλου,Κυπριανός Αρναούτογλου,οι αδελφοί Κώστας και Γιαννης Τρομβουκη ,η επιφανεστερη οικογένεια Κίμωνος και Γλυκερίας Τσουφλια με τα δύο τους παιδιά Γιάννη Τσουφλια,καπετάνιο του ΕΛΑΣ και Φρόσω Αρναούτογλου,αξιωματικό του ΕΛΑΣ καθώς και τον σύζυγό της Ανδρέα Αρναούτογλου,λοχαγό του ΕΛΑΣ και πολλοι άλλοι.Ο Μητροπολίτης Κοζάνης Ιωακείμ,όταν έφυγε από την έδρα της Μητρόπολης για το βουνό, επί ένα μήνα στο σπίτι της οικογένειας Τσουφλια έμενε μέχρι να κάνει την πατριωτική, εθνική κι επαναστατική εμφάνιση του με την Εαμικη Εθνική Αντίσταση στα βουνά της λευτερης Ελλάδας.Οι περισσότεροι νέοι και νέες του Καταφυγίου,η συντριπτική πλειοψηφία του λαού του ήταν στο ΕΑΜ ΕΛΑΣ και προς αιώνια τιμή του Καταφυγίου και των Καταφυγιωτων δεν βρέθηκε ούτε ένας να προδώσει τα ιδανικά της πατρίδας και του αγώνα,κανένας συνεργάτης του εχθρού,όπως δυστυχώς συνέβη με άλλα χωριά της χώρας.

Είναι ύβρις να λέγεται ότι αυτό το χωριό κι αυτοί οι κάτοικοι του,παρά τη συντηρητική τους νοοτροπία και ψυχοσύνθεση,αρνούνταν να γίνει το συνέδριο της ΕΠΟΝ και έθεταν όρους.Οπως και μεγαλύτερη ύβρις είναι να λέγεται ότι ,όταν επέδραμαν στο Καταφύγι οι Γερμανοί ,δεν βρέθηκε κανένας να το υπερασπιστεί.

Το Καταφύγι τις παραμονές της επίθεσης των Γερμανών ήταν έδρα τάγματος του 50ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, στο χωριό δε ,εκτός από τη δύναμη των ανδρών του τάγματος, υπήρχε επαρκής δυναμη Εφεδροελασιτων και Επονιτων.Σημειωτεον ότι η επίθεση των Γερμανών στις 23 Δεκέμβρη του 1943 έγινε στα πλαίσια των μεγάλων εκκαθαριστικών τους επιχειρήσεων στα Πιέρια, για να εξοντώσουν τον ΕΛΑΣ ή να τον διώξουν από την περιοχή και όχι ως μεμονωμένη στρατιωτική επιχείρηση για να τιμωρήσουν το χωριό για το συνέδριο της ΕΠΟΝ που είχε προηγηθεί,όπως άλλωστε συνέβη και με πολλά χωριά της περιοχής που δεν είχαν φιλοξενήσει ανάλογα συνέδρια (Παλαιογράτσανο,Λιτόχωρο,Κοκινοπλος,Λιβάδι,Μοσχοποταμος και πολλά άλλα).Ασφαλως και οι κατακτητές δεν θα διεννοουντο να το πειράξουν αν είχε συνεργαστεί μαζί τους ή και εξοπλιστεί,όπως δυστυχώς συνέβη με άλλα,λιγοστά,χωριά της περιοχής.Αυτο ήθελαν κάποιοι για να μην πυρποληθεί το Καταφύγι;Είναι αλήθεια ότι οι στρατιωτικοί υπεύθυνοι του ΕΛΑΣ τοποθέτησαν το μεγαλύτερο μέρος της δύναμης στη θέση “Λειβαδια- Αγ.Αθανάσιος”,περιμένοντας-εσφαλμενα ,όπως απεδειχθη- ότι από εκεί θα ερχονταν στο χωριό οι Γερμανοί και όχι από το δρόμο Βελβεντού Καταφυγίου,όπως και έγινε.Αυτο όμως δεν εμπόδισε τις δυναμεις ΕΛΑΣ ΕΠΟΝ να αντιτάξουν στην επίθεση των Γερμανών μια πρωτοφανούς κι αξιοθαύμαστου ηρωισμού άμυνα στην αρχή ( Ο πρώτος νεκρός της μάχης ήταν ο νεαρός Καταφυγιωτης μαχητής του ΕΛΑΣ Γιάννης Τάτσης στη θέση Καγκελια) και αντεπίθεση στη συνέχεια,όταν οι δυνάμεις, που είχαν τοποθετηθεί στον Αγ.Αθανασιο ,έσπευσαν στο νεκροταφείο του Αγ Δημητρίου που εξελισσόταν η μάχη ,έπεσαν με ορμή και αυτοθυσία στους εισβολείς και τους απώθησαν,με αποτέλεσμα να υποχωρήσουν οι τελευταίοι, φεύγοντας άλλοι για Βελβεντό κι άλλοι για Σκουλιαρη.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ,όπως απέδειξε ο καθηγητής Δορδανας που μελέτησε τα σχετικά αρχεία του γερμανικού στρατού,οι Γερμανοί τότε, φοβισμένοι από την άμυνα και αντεπίθεση των ανταρτών, ενομισαν ότι οι δυνάμεις των τελευταίων ήταν υπέρτερες των δικών τους και απεφάσισαν υποχώρηση.Οταν την επόμενη κατάλαβαν ότι είχαν εκτιμήσει λανθασμένα τη δύναμη των αντιπάλων τους τιμώρησαν τον επικεφαλής της επιχείρησης Γερμανό αξιωματικό με αφαίρεση της διοίκησης της μονάδας!

Μια,δύο μέρες αργότερα και ενώ στο μεταξύ οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ ,που κινδύνευαν με εγκλωβισμό, απεσύρθησαν από τα Πιέρια προς τα Χασια,οι Γερμανοί επέστρεψαν στο Καταφύγι και το πυρπολησαν.

Η αντίσταση των Ελασιτών και Επονιτων τότε ,έδωσε το χρόνο και τη δυνατότητα στα γυναικόπαιδα και όλους τους κατοίκους να φύγουν εγκαιρα και με ασφάλεια από το χωριό προς το βουνό ,παίρνοντας ο,τι μπορούσε ο καθένας μαζί του.Αναλογιζεται η κ. Πρόεδρος του Εξωραϊστικού Συλλόγου Καταφυγίου πόσα θα ήταν τα θύματα των Καταφυγιωτων αν δεν βρισκόταν κανείς να υπερασπιστεί το χωριό της την καταραμένη εκείνη μέρα της 23ης Δεκέμβρη του 43, ή οι υπάρχουσες δυνάμεις των ανταρτών ήταν ανεπαρκεις,όπως ισχυρίζεται;Ας μάθει και κάτι άλλο: Η επάρκεια ή ανεπάρκεια μιας στρατιωτικής δύναμης δεν κρίνεται από τον αριθμό των ανδρών της αλλά από το μέγεθος της ευψυχιας,τον ηρωισμό και την πίστη στο δίκιο του αγώνα για τη λευτεριά της πατριδας των τελευταιων.

Αυτή είναι η ιστορική αλήθεια σχετικά με τα γεγονότα της μάχης και πυρπολησης του Καταφυγίου, που κάποιοι προσπαθούν να διαστρεβλώσουν.

Η κ.Προεδρος του Εξωραϊστικού Συλλόγου Καταφυγίου,Καταφυγιωτισσα την καταγωγή,δεν γνωρίζω αν έχει ήσυχη τη συνείδηση της μετα από όσα ειπε ενώπιον πλήθους Καταφυγιωτων , εγώ όμως στη θέση της, ομολογω,οχι. Θα ένιωθα ότι προσβάλλω με τον τρόπο αυτό πρώτα το χωριό μου και τους κατοίκους του ,την ιστορία και τους αγώνες τους και ειδικά την προσφορά τους στην Εθνική Αντίσταση κι ύστερα την ιστορική αλήθεια ,που είναι ιερή.Περαιτερω ,αν προέβαινα σε παρομοια πράξη , θα με συνόδευαν σε όλη μου τη ζωή,χωρίς υπερβολή,τυψεις.

Κι αν ήμουν αληθώς ημιμαθής,όπως η ίδια δήλωσε για τον εαυτό της, μονάχα μια λύση και διέξοδο θα είχα :Να ανασκεύασω όσα απαράδεκτα ισχυρίστηκα και να ζητήσω ταπεινά κι ειλικρινά συγγνώμη.Η ίδια;

Δημήτριος Κρήτος