KOMANA ή ΙΕΡΑΠΟΛΙΣ ή ΣΑΡΟΣ ΤΗΣ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΗΣ ΟΠΟΥ ΛΑΤΡΕΥΟΤΑΝ Η ΘΕΑ ΜΑ ή ΕΝΥΩ. Ευρήματα (αγαλματίδια και ανάγλυφα) στην περιοχή της ΚΟΖΑΝΗΣ

KOMANA ή ΙΕΡΑΠΟΛΙΣ ή ΣΑΡΟΣ ΤΗΣ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΗΣ ΟΠΟΥ ΛΑΤΡΕΥΟΤΑΝ Η ΘΕΑ ΜΑ ή ΕΝΥΩ Ευρήματα (αγαλματίδια και ανάγλυφα) στην περιοχήτης ΚΟΖΑΝΗΣ ή όπως λεγόταν στην αρχαιότητα, ΤΥΡΙΣΣΑ (Λόφο ΑγίουΕλευθερίου , Ποντοκώμη, Άγιο Δημήτριο Κοζάνης κ.α.) επιβεβαιώνουν την λατρεία της θεάς με το όνομα Κυβέλη ΣΤΑΥΡΟΥ Π. ΚΑΠΛΑΝΟΓΛΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Τα Κύμανα της Καππαδοκίας ήταν μια αρχαία πόλη με όλα τα διαχρονικά ονόματα ακόμη και σήμερα να συνδέονται με την Ελληνική γλώσσα .

(Komana ,Comana,Sabalassós, Σαμπαλασσός Σάρος ,Σαρ ,Sar , Sarıöz, Sarûs, Sáros,, σήμερα Σαρίζ ).

Η πόλη Σάρος ή Σαρίζ το 1923 ήταν μια μικρή πόλη της Καππαδοκίας που την εποχή που απομακρύνθηκαν οι Ελληνορθόδοξοι κάτοικοι μετά την Μικρασιατική καταστροφή με αδιευκρίνιστο αριθμό των Χριστιανών που όμως έκρυβε μέσα της μια μεγάλη ιστορία που ξεκινούσε από την εποχή των Χετταίων που λάτρευαν την θεά Μα που κατά καιρούς και σε διάφορες γεωγραφικές περιοχής ταυτίστηκε με τις θέες Χεπάτ των Χετταίων Μα στον Πόντo και την Καππαδοκία αλλά και σε μεγάλο μέρος της Μικράς Ασίας ,Κυβέλη και Ρέα αλλά και Αθηνά,Εννυώ ,Σελήνη , Άρτεμη στην Μητροπολιτική Ελλάδα και την Μικρά Ασία και στους εποχή των Ρωμαίων την Bellona που χάθηκε όμως με την έλευση του Χριστιανισμού

Ευρήματα ((αγαλματίδια και ανάγλυφα ) στην περιοχή της ΚΟΖΑΝΗΣ ή όπως λεγόταν στην αρχαιότητα, ΤΥΡΙΣΣΑ ( Λόφο Αγίου Ελευθερίου , Ποντοκώμη, Άγιο Δημήτριο Κοζάνης ) επιβεβαιώνουν την λατρεία της θεάς με το όνομα Κυβέλη

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ

Τα ερείπια Şar βρίσκονται στην περιοχή Tufanbeyli των Αδάνων. Βρίσκεται στο βόρειο άκρο της περιοχής Tufanbeyli, λίγα χιλιόμετρα από τα σύνορα της επαρχίας Kayseri.

Βρίσκεται στα όρια των περιφερειών Αδάνων και Καισαρείας

Άνηκε διοικητικά στην Καισάρεια της Καππαδοκίας αλλά σήμερα έχει ενταχθεί στην περιφέρεια των Αδάνων

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ

—Κόμανα (Komana Comana )

Δόθηκε αυτό το όνομα προς τιμήν του Ορέστη του γιου του Αγαμεμνονα αρχηγού των Ελλήνων στον Τρωικό πόλεμο που κατέθεσε τα μαλλιά που έκοψε από το κεφάλι του ως αναμνηστική τελετή του τέλους των παθών του (η πένθιμος κόμη), και ως εκ τούτου, σύμφωνα με λαϊκή ετυμολογία των Ελλήνων, έτσι προήλθε το όνομα του τόπου, Κόμανα.

Η Comona, γνωστή και ως πρωτεύουσα του Βασιλείου Kizzuvatna, είναι το παλιό όνομα οικισμού Şarköy . Αντίστοιχη ονομασία υπάρχει και στον Πόντο , Κόμανα Ποντική (Comana Pontica ) , άλλα και στην Πισιδία

–Ιεράπολη

Ένα άλλο επίθετο για την πόλη, το οποίο βρίσκεται σε επιγραφές, είναι Ιεράπολις, το οποίο οφείλεται σε έναν διάσημο ναό της συριακής θεάς της Σελήνης, Ενυώ ή, στην τοπική γλώσσα: Μα.

–Σαρός

Η ονομασία Σάρος από την οποία προήλθαν και όλες οι παραλλαγές της ονομασίας της πόλης των Κομάνων διαχρονικά μέχρι και σήμερα ( Σαρ ,, Sarıöz, Sarûs, Sáros,σήμερα Σαρίζ )

Έχουν να κάνουν με το ποτάμι Σάρος που περνά από εκεί ..

Ο ποταμός Σάρος (τουρκ. Seyhan, Σεϊχάν) έχει μήκος 560 χλμ, πηγάζει από τον Αντίταυρο, διαρρέει την Καππαδοκία και την πεδιάδα της Κιλικίας και εκβάλλει στη Μεσόγειο, 6 μίλια ανατολικά του Κύδνου στο σημερινό Σεϊχάν, όπου καταλήγουν μεγάλοι πετρελαιαγωγοί από το Ιράκ.

Οι Τούρκοι δέχονται ότι η λέξη Σάρος- Sáros είναι Ελληνική και σημαίνει σάρωθρο ή καλάμι .

Η λέξη Σάρος πράγματι είναι Ελληνική και προέρχεται από την αρχαιοελληνικη λέξη σαίρω < σάρον λέξη που δίνει την νεοελληνική το Σαρώνω την μεσαιωνική ελληνική σαρώνω ,και την ελληνιστική κοινή σαρόω / σαρῶ .

Το σάρωθρο είναι παράγωγο του Σαρώνω.

Η λέξη έχει και την έννοια του παρασέρνω τα πάντα στο πέρασμά μου καθώς κινούμαι με φοβερή ορμή, καταστρέφω ολοσχερώς κάτι , γεγονός που συνέβαινε και με το συγκεκριμένο ποτάμι σε μεγάλες βροχές .

— Χρυσά Κόμανα

Τα Χρυσά Κόμανα, εμφανίζονται επί Βυζαντινών από ένα από τις Νεαράς Διατάξεις του Ιουστινιανού (31 Νοεμβρίου περ. 1), για να τα ξεχωρίσει από τα Κόμανα στον Πόντο.

–Σαρ και Σαρίζ

Το 1900 μ.Χ. ο οικισμούς ανήκε στην περιφέρειά Καισαρείας της Καππαδοκίας είχε την ονομασία Sarız – όνομα που είχε όλη η περιοχή .

Σήμερα το Şar είναι ένας μικρός οικισμός στην στην περιοχή Tufanbeyli που ανήκει στην περιφέρεια των Αδάνων

Και οι δυο ονομασίες παραπέμπουν στην Ελληνική ονομασία Σάρος

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ

Η μόνη πληροφορία που έχουμε για τον πληθυσμό στην αρχαιότητα είναι αυτή που δίνει ο Στράβων που μιλά για 6000 άτομα , όλοι είχαν σχέση με την λατρεία της τοπικής θεάς

Παρά το γεγονός ότι κατά την αρχαιότητα ήταν ένα μεγάλο λατρευτικό κέντρο των αρχαίων Ελλήνων δεν μπορέσαμε μα εξασφαλίσουμε πληροφορίες για εναπομείναντες Ελληνορθόδοξους κάτοικους την εποχή της Μικρασιατικής καταστροφής .

Στην Τούρκικη βιβλιογραφία υπάρχει αναφορά για την ίδρυση του σύγχρονου Σαρ ή Σαρίζ που έχει τον τίτλο :

<< ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΣΤΟ ΣΑΡΙΖ (1865-1945) >>

Και γράφει :

<<Το Sariz πριν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία βρισκόταν στα σύνορα του πριγκιπάτου Dulkadirogullari ο οποίος διοικούσε την επαρχία Μάρας και τα περίχωρα.

Μετά την εισβολή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας,

Διαφορετικές φυλές χρησιμοποιούσαν το Sariz ως χώρο διαβίωσης σε ψηλό οροπέδιο.

Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, η Οθωμανική Αυτοκρατορία τοποθέτησε τους Αβσάρ στο Σαρίζ για να έχουν τον έλεγχο της κανονικότητας και τη δημόσια τάξη.

Εκτός από αυτό, η Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν μπόρεσε να αντισταθεί στη μετανάστευση της κουρδικής οικογένειας από την πόλη Kocgiri στο Sariz.

Επίσης με μετανάστες από το Ερζερούμ που μετανάστευσαν στο Σαρίζ κατά τη διάρκεια ο πόλεμος μεταξύ Οθωμανικής και Ρωσίας κατά τα έτη 1877-1878, το Σαρίζ είχε γίνει οικισμός για Αβσάρους, Μετανάστες, Κιρκάσιους και Κούρδους.

Ως αποτέλεσμα αυτών των μεταναστεύσεων και φυσικά αύξηση του πληθυσμού, το 1946 το Σαρίζ είχε γίνει μια πόλη με πληθυσμό 16.145 κατοίκων. >>

Για την νεώτερη εποχή μέχρι την φυγή των Ελλήνων δεν υπάρχουν πληροφορίες ο οικισμός άλλωστε για χρόνια ήταν αρκετά υποβαθμισμένος Οι σημερινοί κάτοικοι είναι 316

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Ο Τρωικός πόλεμος μέχρι την ανακάλυψη του Σλίμαν τον 19ο αιώνα των ερειπίων της Τροίας ήταν ένα γεγονός που κινείτο στην σφαίρα της μυθολογίας και τα πρόσωπα στα οποία αναφερόταν από τον Όμηρο με τα έργα του Οδύσσεια και Ιλιάδα ανύπαρκτα.

Σήμερα ο πόλεμος αυτός θεωρείται ιστορικό γεγονός , πολλά από τα πρόσωπα υπαρκτά.

Πρωταγωνιστής ήταν ο βασιλιάς των Μυκηνών Αγαμέμνονας που για την επιτυχία των στρατιωτικών δυνάμεων που ξεκίνησαν από την μητροπολιτική Ελλάδα θυσίασε την κόρη του Ιφιγένεια.

Στην παράδοση της ιερής πόλης των Κομάνων εμφανίζεται ο πρώτος γιος του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμήστρας , Ορέστης και αδερφός της Ιφιγένειας και της

της Ηλέκτρας

Είναι καταγεγραμμένη η δολοφονία του Αγαμέμνονα από την Κλυταιμνήστρα για την άδικη απώλεια της κόρης της.

Μετά από αυτό η Ηλέκτρα προκειμένου να προστατεύσει τον Ορέστη τον φυγαδεύει στη Φωκίδα, στον βασιλιά Στρόφιο, που ήταν θείος του.

Ύστερα από χρόνια, ο Ορέστης επέστρεψε στις Μυκήνες με τον φίλο και ξάδελφό του Πυλάδη, και εκδικήθηκε τον θάνατο του πατέρα του σκοτώνοντας την Κλυταιμνήστρα και τον εραστή της τον Αίγηστο που είχε λάβει ίμερος στην δολοφονία του .

Οι Ερινύες όμως, οι θεές της εκδίκησης, άρχισαν να τον καταδιώκουν μέχρι που έφτασε στην Αθήνα και δικάστηκε στον Άρειο Πάγο, όπου με την ψήφο της θεάς Αθηνάς αθωώθηκε.

Για να εξιλεωθεί, ωστόσο, ο Ορέστης θα έπρεπε να φέρει στην Αθήνα το άγαλμα της θεάς Άρτεμις από την Ταυρίδα στην σημερινή Κριμαία.

Η Ταυρίδα,Ή Ταυρική Σκυθία επίσης γνωστή ως Ταυρική Χερσόνησος πείρε το όνομα της από τους Έλληνες που έδωσαν στην περιοχή το όνομά της βάσει του ονόματος των κατοίκων, των Ταύρων.

Σύμφωνα με τους μύθους της ελληνικής μυθολογίας η Ταυρίδα είναι ο τόπος στον οποίο στάλθηκε η Ιφιγένεια μετά τη διάσωσή της (θεά Αρτέμιδα) από την ανθρωποθυσία για την οποία την προόριζε ο πατέρας της Αγαμέμνων.

Η θεά έφερε τη νεαρή πριγκίπισσα στην Ταυρίδα και την έκανε ιέρεια στον εκεί ναό της.

Ο Ταύρος βασιλιάς Θόας της έδωσε εντολή να θυσιάζει όποιον ξένο προσέγγιζε τις ακτές

Η γη της Ταυρίδας και το θρυλούμενο έθιμο της ανθρωποθυσίας Ελλήνων περιγράφεται επίσης από τον Ηρόδοτο

Στη χώρα των Ταύρων,βρέθηκε Ορέστης μαζί με τον Πυλάδη και παραλίγο να θυσιαστούν στον βωμό της θεάς από την ίδια την Ιφιγένεια.

Αφού τα δυο αδέρφια αναγνωρίστηκαν, με ένα τέχνασμα που σκαρφίστηκε η Ιφιγένεια, κατάφεραν να ξεφύγουν από τον βασιλιά της χώρας, Θόα,

Υπάρχει η εκδοχή ότι φεύγοντας από την Ταυρίδα μαζί με την Ιφιγένεια περνά απέναντι στον Πόντο οπού ιδρύεται η πόλη Κόμανα του Πόντου ή Κύμανα Ποντική και αργότερα πάει στην Καππαδοκία όπου δημιουργείτε η πόλη Κόμανα της Καππαδοκίας που επί Ιουστινιανού εμφανίζονται σαν Χρυσά Κόμανα για να ξεχωρίζουν από τα προηγούμενα

Ανάμεσα στα έργα τους ήταν και η δημιουργία ναού της Αρτέμιδος

Υπήρχε παράδοση ότι ο Ορέστης, με την αδελφή του, έφεραν από την Ταυρική Σκυθία τις ιερές τελετές αυτού του ναού, οι οποίες ήταν αυτές που υπηρετούσαν στον ναό που υπήρχε της Αρτέμιδος στην χώρα των Ταύρων .

Ο Ορέστης μάλιστα κατέθεσε τα μαλλιά που έκοψε από το κεφάλι του ως αναμνηστική τελετή του τέλους των παθών του (η πένθιμος κόμη), και ως εκ τούτου, σύμφωνα με λαϊκή ετυμολογία των Ελλήνων, έτσι προήλθε το όνομα του τόπου, Κόμανα.

Κατά μία άλλη εκδοχή, ο Ορέστης, ακολουθώντας έναν χρησμό, πλύθηκε στο σημείο που ενώνονταν οι ποταμοί Άρδας, Έβρος και Τόνσου, για να εξαγνιστεί από τη μητροκτονία.

και γύρισε πίσω σώος στην Αθήνα.

Σύμφωνα με τον μύθο, ο Ορέστης παντρεύτηκε την Ερμιόνη, κόρη του Μενέλαου και της Ωραίας Ελένης. Ήταν βασιλιάς του Άργους, των Μυκηνών και της Λακεδαίμονας. Γιος του ήταν ο Τισαμενός.

ΙΣΤΟΡΙΑ

–Χετταίοι

. Αυτό το μέρος, που ονομαζόταν “Cilicia Comana”, ήταν το δεύτερο από τα θρησκευτικά κέντρα στην βόρεια Μ. Ασία το πρώτο από τα οποία ήταν το “Pontus Comana”.

Οι βασιλιάδες των Χετταίων ερχόντουσαν προσωπικά και συμμετείχαν σε θρησκευτικές τελετές εδώ. Σε αυτά τα θρησκευτικά κέντρα υπηρετούσαν έξι χιλιάδες άτομα, άνδρες και γυναίκες, υπό τις διαταγές του αρχιερέα.

Ο ηγούμενος λάμβανε και τα έσοδα από τις πλούσιες εκτάσεις που δωρίστηκαν στο ναό. Ο αρχιερέας και ο βασιλιάς ήταν από την ίδια γενεαλογία και η θέση του αρχιερέα στις κομάνες της Κιλικίας και της Καππαδοκίας ήταν αμέσως μετά τη θέση του βασιλιά.

Η Comona, γνωστή και ως πρωτεύουσα του Βασιλείου Kizzuvatna, είναι το παλιό όνομα οικισμού Şarköy. Λέγεται και Commona.

Η Κομόνα είναι μια από τις σημαντικότερες πόλεις της Kizzuwatna, ενός θρησκευτικού βασιλείου κατά την περίοδο των Χετταίων στην περιοχή Çukurova.

—

Σύμφωνα με τους αρχαίους γεωγράφους, τα Κόμανα ευρίσκονταν στην Καππαδοκία (και αργότερα στην Καταονί.

Θεωρείται ότι παρέμεινε υπό την κυριαρχία των Χετταίων μεταξύ εω2 τον 11ο αιώνα π.Χ

Αργότερα περάσαν , Ασσύριο και Μήδοι

Στους ιστορικούς χρόνους και μάλιστα μετά το 700 π.Χ. θα έρθουν οι Πέρσες στην περιοχή ,

Το 333 π/Χ οι Μακεδόνες του Μεγάλου Αλεξάνδρου θα τους απομακρύνουν.

Κατά την Ελληνιστική Περίοδο (336-30 π.Χ.), ο τόπος αυτός ήταν ένα από τα δύο κέντρα λατρείας της θεάς Μα, μαζί με την Komana Pontica.

Γι’ αυτό σημαντική μερίδα των κατοίκων της πόλης είναι υπηρέτες του ναού Μα. Ο Στράβων γράφει ότι ο αριθμός των υπηρετών του ναού στην εποχή του ήταν περισσότεροι από 6000.

Η πόλη, η οποία ανυψώθηκε σε καθεστώς αποικίας κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Καρακάλλα, διοικούνταν από τον αρχιερέα.

Το ανεξάρτητο Βασίλειο της Καππαδοκίας υφίστατο από το 280 π.Χ.-17 μ.Χ

Πέρασε στην Κυριαρχία των Ρωμαίων, ΤΟ 17 μ.Χ.

Ρωμαίοι ακολούθησαν οι Βυζαντινοί για να καταλήξει στα χέρια των Οθωμανών μετά την νίκη τους στο Ματζικέρτ το 1079 μ.Χ. κυριάρχησαν στην περιοχή.

Ο Στράβων και ο Ιούλιος Καίσαρ επισκέφθηκαν τα Κόμανα· ο Στράβων αναφέρει με μεγάλες λεπτομέρειες την θέση τους σε μια βαθιά κοιλάδα στον ποταμό Σάρο.

ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΑΣ ΜΑ ή ΕΝΝΟΙΩ

^{Στα Κόμανα υπήρχε από την εποχή των Χετταίων η λατρεία της θεότητας Hepat ή «Ήλιος της Αρήννα».}

^—^{Οι διαχρονικές μορφές της}

^{Η Θεά Μα ίσως ήταν μια από τις μορφές της Οι Έλληνες την ταύτιζαν με την Αθηνά (Αθηνά-Μα), Ενυώ, Σελήνη, Άρτεμη, Κυβέλη, Γαία και Ρέα.}

^{Στην Πέργαμο και την Καππαδοκία βρέθηκαν νομίσματα του 3ου και του 2ου αιώνα π.Χ. που αναπαριστούσαν τη Μα ως Αθηνά. Υπάρχουν}^{γνωστές αναπαραστάσεις και επιγραφές δίνουν έμφαση στα κοινά σημεία μεταξύ της Μα και των ελληνορωμαϊκών θεοτήτων, αλλά δεν τις ταυτίζουν.

Το διάδημα με τις ακτίνες του ήλιου φαίνεται να ήταν χαρακτηριστικό εικονογραφικό στοιχείο της Μα, ως ουράνιας θεότητας.}

^{Η λατρεία της θεάς Μα ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη στην περιοχή της}^{Καππαδοκίας}^{. Η ευρύτερη περιοχή της Καππαδοκίας ήταν η γη των Χετταίων}

^{Η λατρεία της ήταν εξαπλωμένη και στη Μακεδονία, όπου εισήχθη με την}^{εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου}^{και διαδόθηκε με σχετική ευκολία, ίσως γιατί είχε πολλές ομοιότητες με τη Μητέρα των θεών, την}^Άρτεμη^{και διάφορες τοπικές θεότητες.}

^{Κατά τη διάρκεια του}^{Α΄ Μιθριδατικού πολέμου}^{, οι Ρωμαίοι ήρθαν σε επαφή με τη θεά που λατρευόταν στα φαράγγια του Ταύρου και ο}^Σύλλας^{εισήγαγε τη λατρεία της στη Ρώμη.}

^Οι^{Ρωμαίοι την}^{αποκαλούσαν}^{Bellona (Μa-Bellona).}

^—^{Ο ναός και ιεροτελεστίες}

^{Υπήρχε στα Κ}^ό^{μανα περικαλλής ναός προς τιμήν αυτής της θεάς κυρίως γνωστή σε κ}^αποια^{περίοδο στην περιοχή ως θεά Ενυώ}

Η πόλη ήταν αφιερωμένη στη θεά και κατοικούνταν κυρίως από πιστούς, υπηρέτες και σκλάβους του ναού.

^{Οι ιερείς ασκούσαν την διοίκηση των πόλεων και είχαν το διοικητικό και οικονομικό έλεγχο του ιερού, της γης και των ιερών δούλων, αν και τυπικά ο ανώτατος άρχοντας ήταν ο βασιλιάς.}

Ο ναός είναι φημισμένος ως ο τόπος όπου εορτάζονταν με πολλή επισημότητα οι ιεροτελεστίες της Ενυούς, μιας παραλλαγής της μεγάλης θεάς της φύσεως της δυτικής Ασίας.

Τα τελετουργικά τελούνταν σε πολυτελή ναό με μεγάλη μεγαλοπρέπεια από πολλές χιλιάδες ιερόδουλους (δούλους του ναού).

Για την κάλυψη των εξόδων, είχαν χωριστεί μεγάλα κτήματα, τα οποία απέφεραν περισσότερο κέρδος και από βασιλικά έσοδα.

Η πόλη, μια απλή γαιοκτησία του ναού, διοικούνταν απευθείας από τον αρχιερέα, ο οποίος ήταν πάντα μέλος της βασιλεύουσας οικογένειας της Καππαδοκίας, και έφερε αξίωμα παρά τω βασιλεί.

Δύο φορές το χρόνο τελούνταν λιτανείες, κατά τη διάρκεια των οποίων ο αρχιερέας φορούσε διάδημα.

Επρόκειτο για μια σημαντική θεότητα και αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι ο αρχιερέας της ήταν στρατηγός και δεύτερος στην απόδοση τιμών μετά το βασιλιά.

— 6000 άτομα ασχολιόταν στο ναό την εποχή του Στράβωνα

Ο αριθμός των ατόμων που ασχολούνταν με την υπηρεσία του ναού, ακόμη και στην εποχή του Στράβωνος, ξεπερνούσε τα 6.000, και μεταξύ αυτών, κρίνοντας από τα κοινά ονόματα επί των τοπικών επιτύμβιων στηλών, πολλοί ήταν Πέρσες.

Η λατρεία της Μα φαίνεται να δέχτηκε πολλές επιδράσεις στο πέρασμα των αιώνων, οι ισχυρότερες από τις οποίες φαίνεται να ήταν οι Περσικές.
Σύμφωνα με το γεωγράφο Στράβωνα (64 π.Χ. – 20 μ.Χ.), η Μα ΄Ενυώ λατρευόταν στα Κόμανα του Πόντου και, νωρίτερα, στα Κόμανα της Καππαδοκίας με παρόμοιο τρόπο

— Ο Ρωμαίοι

Υπό τους Ρωμαίους ο ναός ανατέθηκε εκ νέου στην Μπελλόνα και ο Λυκομήδης καθιερώθηκε ως αρχιερέας.

Ο αυτοκράτωρ Καρακάλλας κατέστησε τα Κόμανα ρωμαϊκή αποικία και ο ναός-πόλη έλαβε τιμές από μεταγενέστερους αυτοκράτορες μέχρι την επίσημη αναγνώριση του Χριστιανισμού .
–.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Τα ερείπια των Κομάνων βρίσκονται βόρεια των Αδάνων στην περιοχή Tufanbeyli, που παλιότερα ανήκαν στην Καππαδοκία .

Στα ερείπια υπάρχουν αντικείμενα από τη Χεττιτική, τη Ρωμαϊκή και τη Βυζαντινή περίοδο. Τα περισσότερα έργα που έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα είναι της Ρωμαϊκής περιόδου

Διασώζεται από την εποχή των Ρωμαίων η αποκαλούμενη από τους Τούρκους <<

–Σπασμένη Εκκλησία

Το σχέδιο της εκκλησίας και οι γύρω κατασκευές αποκαλύφθηκαν κατά την ανασκαφή που έγινε στην πόλη το 1968.

Μέσα στην εκκλησία βρέθηκε ο τάφος του γερουσιαστή Αυρήλιου Κλάδιου Ερμόδωρου, που χρονολογείται το 311 μ.Χ.

Ο τάφος έχει ορθογώνια κάτοψη.

Στο δυτικό τμήμα του τάφου υπάρχει επιγραφή που ανήκει στον Ερμόδωρο.

Ο ανατολικός τοίχος του τάφου βρίσκεται σε βραχώδες έδαφος.

Ο εν λόγω τάφος βρίσκεται στον κάτω όροφο του ναού.

Η εκκλησία χτίστηκε πάνω από τον τάφο.

Ο ναός έχει ορθογώνια κάτοψη, και υπάρχει αψίδα στο πίσω μέρος και ορθογώνιοι χώροι και δωμάτια στα πλαϊνά της αψίδας.

Υπάρχει μια πόρτα εισόδου κάτω από την πρόσοψη του ναού και τρία θολωτά παράθυρα στην κορυφή, ένα μεγάλο στη μέση και ένα μικρό στα πλαϊνά, ανοιχτά προς τα έξω.

Η πρόσοψη της εκκλησίας έχει τριγωνικό αέτωμα και σέλα. Αρχιτεκτονικά μέρη του ναού είναι διάσπαρτα τριγύρω. Ως οικοδομικό υλικό χρησιμοποιήθηκε κομμένη πέτρα.

-Αμφιθέατρο

Το αμφιθέατρο είναι το κλιμακωτό υπαίθριο θέατρο ή. Το θέατρο αυτό, που βρίσκεται στην πλαγιά στην αριστερή όχθη του ρέματος στα νότια της πάνω γειτονιάς, είναι δυστυχώς σήμερα σε πολύ ερειπωμένη κατάσταση. Το σωζόμενο τμήμα είναι ένας ψηλός τοίχος και μερικές σειρές που υψώνονται σε μορφή σκαλοπατιών.

Κάτω από αυτές τις σκάλες υπάρχουν κελάρια, που χρησιμεύουν και ως στήριγμα και ως καταφύγια για τα άγρια ζώα

–Χριστιανικός ναός

Ένα άλλο σημαντικό έργο εδώ είναι η εκκλησία των Βυζαντινών χρόνων .

Αυτός ο ναός, του οποίου ο τρούλος καταστράφηκε από κεραυνό, χτίστηκε με μεγάλες, καλοδουλεμένες πέτρες.

Το μόνο σωζόμενο τμήμα αυτού του χριστιανικού ναού στη θέση που ονομάζεται «Εκκλησιαστική Συνοικία» είναι ο τοίχος της αψίδας ύψους 5 μέτρων.

Διάφορα γεωμετρικά μοτίβα και σχήμα σταυρού διακρίνονται στους λιθόλιθους στο έδαφος που ανήκουν σε αυτό το κτίριο

— Ο Ναός της Μητέρας Θεάς (Alkapi )

Το πιο πολύτιμο και σπάνιο έργο των Κομάνων από το παρελθόν είναι το «Alakapı».

. Μπορούμε να πούμε ότι αυτή η ψηλή κατασκευή, ύψους 6 μέτρων και πλάτους 3 μέτρων, κατασκευασμένη από μεγάλους μαρμάρινους ογκόλιθους, είναι η πύλη του Ναού της Μητέρας Θεάς.

Αν και ο ναός έχει καταστραφεί ολοσχερώς, οι πέτρες της πρόσοψης και των πλαϊνών τοίχων διακοσμημένες με φυτικά μοτίβα που φαίνονται δίπλα σε αυτή την πύλη μπορούν να δώσουν μια ιδέα για την αρχική κατάσταση και τις διαστάσεις του κτιρίου.

Στη θέση αυτή, που κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους ονομαζόταν Ιερόπολη, υπάρχουν και άλλα οικοδομικά ερείπια, ανάγλυφα και επιγραφές και διάφορα αρχιτεκτονικά στοιχεία όπως κίονες, κιονόκρανα, επιστύλιο και καμάρες.

-Νομίσματα

Τα νομίσματα από τα Κόμανα του Πόντου αναπαριστούσαν τη θεά Μα με ρόπαλο και ασπίδα, ενώ στις αυτοκρατορικές κοπές η παρουσία της θεάς συχνά υποδηλωνόταν μόνο από ένα ρόπαλο.
Στα Κόμανα της Καππαδοκίας δεν είχαν αυτόνομες κοπές, αλλά βρίσκουμε εκείνες του βασιλείου της Καππαδοκίας, στις οποίες η θεά φέρει περικεφαλαία, κρατά λόγχη, έχει μια ασπίδα στα πόδια της και υποβαστάζει μια Νίκη που τη στεφανώνει.

Η παραπάνω απεικόνιση καθώς και μια επιγραφή της Καταονίας της ίδιας εποχής τονίζουν το νικηφόρο χαρακτήρα της θεάς.

Επίσης, ο σκύλος φαίνεται να είχε θέση στη λατρεία της Μα στην Καππαδοκία και η εμφάνισή του σε κάποιες αναπαραστάσεις της υποδηλώνει τη χθόνια φύση της που συμβαδίζει με τις πολεμικές ιδιότητές της.

ΤΟ SAR – ΣΑΡΙΖ ΣΗΜΕΡΑ

Το Şar ή Komana (παλαιότερα γνωστό ως Comana) είναι ένα ερείπιο που βρίσκεται στο Şarköy, στην περιοχή Tufanbeyli, στα βόρεια των Αδάνων

Το Şar είναι μια γειτονιά στην περιοχή Tufanbeyli της επαρχίας Adana. Το 2019 ειχε 329 κάτοικους