Κωταίον ή Κιουτάχεια Φρυγίας. Σταύρου Π. Καπλάνογλου
Κοτύαιον ή Κοτυάειον ή Cotyaeum ή Κιουτάχεια ή Kütahya
Σταύρου Π. Καπλάνογλου Συγγραφέα – Ιστορικού ερευνητή
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το Κοτύαιον , ήταν η αρχαία ελληνική ονομασία της πόλης που σήμερα ονομάζεται Κιουτάχεια.
Η Κιουτάχεια, μια πόλη με αρχαίες ρίζες (Κωτιάιον/Κωτιάιον) υπό τους Χετταίους, Φρύγες, Λυδούς, Ρωμαίους, Βυζαντινούς και Σελτζούκους, φιλοξένησε σημαντικούς ελληνικούς πληθυσμούς, ιδιαίτερα ως μέρος του ευρύτερου Ανατολικού Ελληνισμού, με την ελληνική γλώσσα να ομιλείται στην περιοχή από τον 5ο αιώνα.
Στην Οθωμανική περίοδο, ήταν η έδρα της «Mutesarriflik (sancak) Kütahya» (Σαντζάκι Κιουτάχειας). Στην δε αρχαία & Βυζαντινή περίοδο σημαντική πόλη της Φρυγίας (Phrygia Salutaris) και αργότερα πρωτεύουσα της επαρχίας Phrygia Salutaris III.
ΘΕΣΗ
Βρίσκεται περίπου τα 65 χλμ. και νοτιοδυτικά και του Εσκή Σεχίρ, και 300 χλμ. από την Άγκυρα, στις παρυφές του όρους Πουρσούκ Νταγ και σε υψόμετρο περίπου τα 950 μ. όπου και αποτελεί πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού.
Ανήκει σήμερα στην επαρχία Κιουτάχειας (τουρκικά: Kütahya ili) είναι επαρχία στην περιοχή του Αιγαίου στην Τουρκία και είναι πρωτεύουσα της
. Οι γειτονικές επαρχίες είναι η Προύσα στα βορειοδυτικά, η Μπιλετζίκ στα βορειοανατολικά, το Εσκισεχίρ στα ανατολικά, το Αφιόν στα νοτιοανατολικά, το Ουσάκ στα νότια, η Μανίσα στα νοτιοδυτικά και το Μπαλικεσίρ στα δυτικά
ΟΝΟΜΑ
Διαχρονικό όνομα της πόλης ήταν Κοτύαιον ή Κοτυάειον ή Cotyaeum ή Κιουτάχεια ή Kütahya παραγωγα ολα του ονοματος Κότυος .
*Κοτύαιον:
Η αρχαία πόλη ιδρύθηκε, κατά τον 8ο αιώνα π.Χ., πιθανώς από τον Θρακικής καταγωγής βασιλιά των Φρυγών, Κότυο, από τον οποίο πήρε και το όνομά της. Κατά την Ρωμαϊκή περίοδο, ήταν γνωστή ως Cotyaeum
Κιουτάχεια:
Είναι η σύγχρονη τουρκική ονομασία της πόλης, η οποία είναι πλέον πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας στην Τουρκία
ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ
Προ του 1922 αριθμούσε περισσότερους από 32.000 κατοίκους, στους οποίους συγκαταλέγονταν 5.000 περίπου Έλληνες, που μετά τη Μικρασιατική εκστρατεία κατέφυγαν στη συνέχεια στην Ελλάδα, καθώς και 3.000 Αρμένιοι που άλλοι κατάφεραν να διαφύγουν ενώ άλλοι εξοντώθηκαν. Το 1950 αριθμούσε περίπου τους 20.000 κατοίκους, ενώ αντίθετα σήμερα έχει υπερβεί (κατ΄ εκτίμηση) τους 200.000 κατοίκους
Οι Έλληνες ζούσαν συγκεντρωμένοι στο Δυτικό τμήμα της πόλης, σε ωραίες διώροφες ή τριώροφες, ως επί το πλείστον, κατοικίες.
«Οι οικίες κτίζονταν έτσι ώστε πολλές να έχουν κοινή είσοδο, που έκλεινε με τη δύση του ηλίου. Δεν υπήρχε ούτε μία άλλη πρόσβαση σε δημόσιο δρόμο.
Στα περίχωρα υπήρχαν εξοχές, όπου οι κάτοικοι πήγαιναν τα καλοκαίρια για διακοπές.
Οι πόλεις με τις οποίες είχαν οι Κιουταχειώτες συχνή επαφή ήταν η Προύσα, η Κωνσταντινούπολη και το κοντινό Εσκί Σεχίρ, στο οποίο μάλιστα είχαν μεταφερθεί και εγκατασταθεί πολλές οικογένειες της Κιουτάχειας, επειδή προσέφερε περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης και μάλιστα με εμπορικές δυνατότητες
ΙΣΤΟΡΙΑ
Η Κιουτάχεια (Κωτιάιον/Κωτιάιον) ήταν μια βασική πόλη στην αρχαία Ανατολία, υπό την κυριαρχία διαφόρων αυτοκρατοριών. Ελληνιστική/Βυζαντινή Εποχή: Η ελληνική γλώσσα και ο πολιτισμός ήταν βαθιά ριζωμένα στην περιοχή, με την ελληνική ως κοινή γλώσσα από τον 5ο αιώνα μ.Χ., συνεχίζοντας κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής κυριαρχίας.
Χρονολογικά η ιστορία της Κιουτάχειας εν περίληψη είναι :
* Πρώιμη Χάλκινη Περίοδος
Η ιστορία της Κιουτάχειας εκτείνεται μέχρι τα έτη 3000 π.Χ., αν και η ακριβής ημερομηνία ίδρυσής της είναι άγνωστη.
Σύμφωνα με παλιές πηγές, το όνομα της Κιουτάχειας κατά την αρχαιότητα καταγράφηκε ως Κοτιάιον, Κοτιάιον και Κότι.
*Ύστερη Χάλκινη Περίοδος
Κατά την Ύστερη Χάλκινη Περίοδο, η περιοχή αυτή τελικά κυριαρχήθηκε από την Αυτοκρατορία των Χετταίων (περίπου 1320 π.Χ.).
*Εποχή του Σιδήρου
Οι Φρύγες είναι η παλαιότερη ομάδα ανθρώπων που εγκαταστάθηκαν στα εδάφη της επαρχίας.
Οι Φρύγες, που ήρθαν στην Ανατολία τον 1200 π.Χ., εισήλθαν στα εδάφη του Βασιλείου των Χετταίων και οργανώθηκαν σε κυβέρνηση.
* Κιμμέριοι
Το 676 π.Χ., νικώντας τον Φρύγα βασιλιά Μίδα Γ΄, οι Κιμμέριοι ανέλαβαν τον έλεγχο της Κιουτάχειας και των περιχώρων της.
* Λυδοί
Κατά την εποχή που ο Αλυάττης ήταν βασιλιάς της Λυδίας, οι Λυδοί ανέλαβαν την κυριαρχία των Κιμμερίων.
* Πέρσες
Το 546 π.Χ., οι Πέρσες νίκησαν τον λυδικό στρατό και εισέβαλαν στην Ανατολία.
* Μ.Αλέξανδρος
Αφού νίκησαν τους Πέρσες κοντά στο Ρέμα Μπίγα το 334 π.Χ., ο Αλέξανδρος της Μακεδονίας εγκαθίδρυσε την κυριαρχία της περιοχής.
* Αντίγονος
Η Κιουτάχεια και οι περιοχές της πέρασαν στον στρατηγό του Αλεξάνδρου, Αντίγονο, μετά τον θάνατό του το 323 π.Χ.
*Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
Το 133 π.Χ., εντάχθηκε στη διακυβέρνηση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Στη συνέχεια
έγινε επισκοπικό κέντρο.
*Βυζάντιο
Μέτα την διαιρεσάσης της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας εντάχθηκε στο Ανατολικό τμήμα της (Βυζάντιο )
* Σουλτανάτου του Ρουμ,
Το 1078, ο ιδρυτής του Σελτζουκικού Σουλτανάτου του Ρουμ, Σουλεϊμάν ιμπν Κουταλμίς, κατέλαβε την Κιουτάχεια.*1078 Η Κιουτάχεια καταλήφθηκε από τους Σελτζούκους,
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αλαντίν Καϊκουμπάτ Α΄, έγινε μέρος των εδαφών των Σελτζούκων.
*Βυζάντιο
Η πόλη χάθηκε ξανά από τους Βυζαντινούς λόγω των διαμαχών για τον θρόνο μετά τον θάνατο του Κιλίτζ Αρσλάν Β΄.
*1097 Σταυροφόροι κατέλαβαν την Κιουτάχεια και την άφησαν στους Βυζαντινούς,
Δέχτηκε επίθεση από τους Σταυροφόρους το 1097.
Ο Κιλίτζ Αρσλάν Β΄ ανακατέλαβε την Κιουτάχεια μαζί με άλλες χαμένες γαίες
*1182 Η Κιουτάχεια καταλήφθηκε ξανά από τους Σελτζούκους,
*1197 Η Κιουτάχεια ανακαταλήφθηκε από τους Βυζαντινούς,
*1233 Η πόλη καταλήφθηκε από τους Σελτζούκους και έγιναν προσθήκες στο κάστρο της Κιουτάχειας.
*Ταμερλάνος
Το 1402 ο Τιμούρ/Ταμερλάνος αναβιώνει το κράτος Germiyanoğlu, ο Βαγιαζίτ ηττήθηκε από τον Τιμούρ στη Μάχη της Άγκυρας και έχασε την Κιουτάχεια από τον Τιμούρ.
Ο Τιμούρ έδωσε την επαρχία πίσω στον Γιακούπ Μπέη Β΄ των Γερμιγιάννηδων.
*Οθωμανική Αυτοκρατορία
Η Κιουτάχεια αργότερα εντάχθηκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και έγινε πρωτεύουσα σαντζακίου (περιφέρειας) το 1429.
ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Ο πρώτος οικισμός της Κιουτάχειας Είναι γνωστό ότι ο πρώτος οικισμός στην Κιουτάχεια ήταν το Κάστρο της Κιουτάχειας και τα περίχωρά του.
Το Κοτύαιον περιβαλλόταν από διπλό παλαιό τείχος με πύργους, κοντά δε αυτού υπήρχε βυζαντινό φρούριο που δέσποζε της πεδιάδας και σώζεται και σήμερα. Λόγω της θέσης της στη διασταύρωση πολλών αρχαίων σημαντικών οδών, η Κιουτάχεια έπαιξε σημαντικό ιστορικό ρόλο από την αρχαιότητα
Κατά τις ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στο κέντρο της πόλης, το οποίο χρησιμοποιήθηκε και κατά την περίοδο του Πριγκιπάτου του Γκερμιγιάν, βρέθηκαν νεκροπόλεις (νεκροταφεία) που ανήκουν στη Ρωμαϊκή περίοδο. Ωστόσο, δεν έχουν βρεθεί σημαντικά ευρήματα από τη Φρυγική περίοδο. Η περιοχή του αρχαίου οικισμού της Κιουτάχειας δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί πλήρως. Πληροφορίες όπως πότε και πού ιδρύθηκε η Κιουτάχεια, πότε και από ποιον κατακτήθηκε δεν έχουν ακόμη προσδιοριστεί πλήρως, γεγονός που καθιστά την Κιουτάχεια «πόλη των μυστικών».
Η κατασκευή του κάστρου της Κιουτάχειας τον 8ο αιώνα,
Οι Σελτζούκοι Τούρκοι έφτασαν τον 11ο αιώνα, μεταβάλλοντας σταδιακά τη δυναμική της περιοχής, αλλά οι ελληνικές κοινότητες παρέμειναν υπό οθωμανική κυριαρχία.
Το Κοτύαιον περιβαλλόταν από διπλό παλαιό τείχος με πύργους, κοντά δε αυτού υπήρχε βυζαντινό φρούριο που δέσποζε της πεδιάδας και σώζεται και σήμερα. Λόγω της θέσης της στη διασταύρωση πολλών αρχαίων σημαντικών οδών, η Κιουτάχεια έπαιξε σημαντικό ιστορικό ρόλο από την αρχαιότητα. Μέχρι και το 1922 υπήρχε στην πόλη και κοινότητα Ελλήνων, με μερικές χιλιάδες μέλη του φρουρίου
ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ
Τα αρχαία ελληνικά νομίσματα της πόλης των Κωδιαέων (Codiaeum) στη Φρυγία απεικονίζουν μια ποικιλία θεμάτων, κυρίως θρησκευτικής και τοπικής σημασίας. Τα ακριβή χαρακτηριστικά διαφέρουν ανάλογα με την περίοδο κοπής (Ελληνιστική ή Ρωμαϊκή Επαρχιακή περίοδος).
Τα συνηθέστερα θέματα που συναντώνται Σε πολλά νομίσματα, ιδιαίτερα κατά τη Ρωμαϊκή Επαρχιακή περίοδο (όταν οι ελληνικές πόλεις συνέχισαν να κόβουν τα δικά τους χάλκινα νομίσματα), η εμπρόσθια όψη φέρει συνήθως:
Πορτρέτα Αυτοκρατόρων: Απεικονίζονται προτομές Ρωμαίων αυτοκρατόρων, όπως του Τραϊανού ή του Κλαύδιου, με στεφάνι δάφνης ή διάδημα.
Προτομή του Δήμου: Σε ορισμένες ημιαυτόνομες κοπές, εμφανίζεται η προτομή του «Δήμου» (η προσωποποίηση του λαού της πόλης).
Κεφάλι Θεού: Σπανιότερα, μπορεί να εμφανίζεται κεφάλι του Δία ή άλλου θεού. Οπίσθια Όψη (Reverse) Η οπίσθια όψη είναι συνήθως πιο ενδιαφέρουσα, καθώς αναδεικνύει τοπικές θεότητες, σύμβολα ή μύθους της πόλης:
Άρτεμις: Η θεά Άρτεμις είναι ένα κοινό μοτίβο, μερικές φορές να στέκεται ή να κρατάει τόξο.
Άγαλμα της Αρτέμιδος: Σε ορισμένες κοπές του Τραϊανού, η οπίσθια όψη απεικονίζει το λατρευτικό άγαλμα της Αρτέμιδος.
Ήλιος: Ένα νόμισμα της περιόδου 253-268 μ.Χ. δείχνει τον θεό Ήλιο να οδηγεί ένα τέθριππο (άρμα με τέσσερα άλογα), κρατώντας δάδα και σφαίρα, με αστέρι και ημισέληνο στο πεδίο.
Άλλοι Θεοί: Έχουν βρεθεί παραστάσεις του Ασκληπιού, του Πάνα, της Τύχης ή άλλων τοπικών θεοτήτων.
Επιγραφές: Συχνά περιλαμβάνονται επιγραφές με το όνομα της πόλης (π.χ., ΚΟΤΙΑΕΩΝ ή ΚΟΔΙΑΕΩΝ) και ενίοτε το όνομα του άρχοντα ή του αξιωματούχου της πόλης που ήταν υπεύθυνος για την κοπή.
Αυτά τα σχέδια δεν ήταν απλώς διακοσμητικά, αλλά χρησίμευαν ως δηλώσεις ταυτότητας, αξιών και ευημερίας της πόλης-κράτους.
ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Λιγο πριν την Μικρασιατική καταστροφή ίχε απομείνει μία εκκλησία ε σε λειτουργία, η οποία ήταν τρισυπόστατη.
Ήταν αφιερωμένη στους Ταξιάρχες και τιμούσε στη νότια πτέρυγα τον Άγιο Χαράλαμπο και στην βόρεια τον Άγιο Μηνά.
Στις ανατολικές παρυφές της πόλης, επίσης, υπήρχε ιερός βράχος όπου κατά την παράδοση μαρτύρησε ο Άγιος Μηνάς.
Ο Άγιος Μηνάς είναι μεγαλομάρτυρας του Χριστιανισμού (11 Νοεμβρίου), γνωστός ως στρατιώτης και προστάτης, ενώ η
Κιουτάχεια συνδέεται με τον Άγιο Μηνά μέσω των Χριστιανών προσφύγων και της ιστορίας του, καθώς πολλά μοναστήρια και ναοί του αφιερώθηκαν σε αυτόν στην περιοχή της Μικράς Αasiaς, και η σύνδεση αυτή είναι κυρίως ιστορική και λατρευτική .
Γεννήθηκε στην Αίγυπτο, ήταν στρατιώτης και μαρτύρησε για την πίστη του, πιθανότατα στην πόλη Κοτύαιο (σημερινό Κοτύα) της Φρυγίας (Μικρά Ασία), γύρω στον 4ο αιώνα
.ΠΑΙΔΕΙΑ
Η εκπαίδευση στην Κιουτάχεια
Η Κιουτάχεια είχε ελληνική κοινότητα πριν από το 1800 με 300 οικογένειες, που στις
αρχές του 1900 είχαν υπερδιπλασιαστεί. Το 1907 είχε 3000 Έλληνες τουρκόφωνους, που
διατηρούσαν διτάξιο αρρεναγωγείο με 150 μαθητές, παρθεναγωγείο με 60 μαθήτριες και
νηπιαγωγείο»64 γράφει ο Σταμάτης Αντωνόπουλος, πρόξενος της Ελλάδας στη Σμύρνη
στις αρχές του 20ού αιώνα.
Το 1909 ιδρύθηκε το προοδευτικό και φιλεκπαιδευτικό σωματείο η «Παλιγγενεσία»,
για να ενισχύσει το έργο των σχολείων .
O φιλεκπαιδευτικός σύλλογος η «Παλιγγενεσία», στην ελληνική κοινότητα Κοτυαίου, ιδρύθηκε με σκοπό την πνευματική ανάπτυξη και διαφώτιση των κατοίκων με τη σύσταση της βιβλιοθήκης,
αναγνωστηρίου, παραδόσεων μαθημάτων και διαλέξεων66.
Στην πόλη της Κιουτάχειας λειτούργησαν:
• Aστική σχολή
• Παρθεναγωγείο-Νηπιαγωγεί57
Το τεράστιο και επιβλητικό κτήριο της Αστικής Σχολής οικοδομήθηκε μετά τον
Κριμαϊκό Πόλεμο (Οκτώβριος 1853 – Φεβρουάριος 1856).
Το οίκημα του Παρθεναγωγείου-Νηπιαγωγείου, που σε αντίθεση με το πρώτο ήταν
μικρότερο σε χωρητικότητα αλλά κομψότερο, λειτούργησε υπό ενιαία διεύθυνση σε
ιδιαίτερο σχολικό κτήριο, το οποίο χτίστηκε το 1871 με δαπάνες του μεγάλου ευεργέτη
της κοινότητας Χ΄΄ Πέτρου.
Το κτήριο αυτό κάηκε την παραμονή των Χριστουγέννων
του 1902. Για τη στέγασή του Παρθεναγωγείου-Νηπιαγωγείου παραχωρήθηκε ένας
χώρος από την αίθουσα τελετών της Αστικής Σχολής.
Σκοπός των δύο εκπαιδευτηρίων ήταν να αναλάβουν την μόρφωση των παιδιών των
ελληνικών οικογενειών που ζούσαν στην Κιουτάχεια.
Τακτικά προγράμματα
εκπαίδευσης δεν υπήρχαν. Αυτοί που αρχικά ανέλαβαν να διδάξουν ήταν ιερείς και
αυτοδίδακτοι πολίτες από την πόλη της Κιουτάχειας, καθώς και άλλοι εκπαιδευτικοί
από ελληνόφωνα εθνικά κέντρα, όπως της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης, ως
προσκεκλημένοι. Αυτοί φρόντιζαν για την εισαγωγή νέων βιβλίων και νέων μεθόδων
διδασκαλίας.
Το ελληνικό αλφαβητάριο ήταν το πρώτο βιβλίο που δινόταν στον
τουρκόφωνο έλληνα μαθητή για να μάθει την ανάγνωση και τη γραφή, ώστε να είναι
ικανός να διαβάζει με ευχέρεια το ψαλτήρι, το οποίο αποτελούσε ουσιαστικά το
δεύτερο βιβλίο της εκπαίδευσής του.
Μέχρι το 1885 δεν διδάσκονταν Πατριδογνωσία
και Γεωγραφία, ενώ το μάθημα της Ιστορίας γινόταν στην τουρκική γλώσσα68.
Ο Σάββας Εφραιμίδης γράφει:
«Ἀπό τό 1885 ἤρχισε πλέον να τίθενται εἰς χρῆσιν
διδακτικά βιβλία γραμμένα εἰς την ἑλληνικήν: Ἀναγνωστικά, Χρηστομάθεια, Ἱερά
κατήχησις, με διαφόρους εἰκόνας και παραστάσεις, Λειτουργική, Ἱερά Ἱστορία Παλαιᾶς
και Νέας Διαθήκης, Ἑλληνική Μυθολογία, Ἀρχαία Ἱστορία τῶν ἡρωϊκῶν χρόνων και τῶν Περσικῶν πολέμων[…]τά ἐδίδασκον εἰς τήν τουρκικήν, ἀπήτουν ὅμως ἀπό τους μαθητάς των να ἀποστηθίσουν το σχετικόν εἰς τήν ἑλληνικήν…»69 . Διδάσκονταν επίσης την
Αριθμητική, ενώ τα μαθήματα της Φυσικής Ιστορίας και της Φυσικής Πειραματικής
ήταν μέχρι το 1900 άγνωστα. Οι μαθητές ασκούνταν ιδιαίτερα στην αποστήθιση και
στην καλλιγραφία70.
Οι διδάσκοντες μέχρι το 1900 έφεραν τον τίτλο του «Χότζα». Έτσι τους αποκαλούσαν
τόσο οι Έλληνες όσο και Μουσουλμάνοι 71 . Ως «Χότζας» αναφέρεται συνήθως ο
μουσουλμάνος Τούρκος ιεροδιδάσκαλος, (τουρκικά «Χότζα» Hoca). Σύμφωνα με τη
μουσουλμανική θρησκεία, ο χότζας είναι γνώστης του ισλαμικού νόμου. Το όνομα
αυτό προέρχεται από την αραβική λέξη χατζέ ή χοτζά που αποδίδει την έννοια του
αφέντη, αγά, δάσκαλου, σαρικοφόρου, εμπόρου και άλλα παρόμοια. Η κυριότερη
σημασία της λέξης στην τουρκική είναι «δάσκαλος».
Από το 1900, όταν ανέλαβε τη διεύθυνση ο Χρήστος Τουργούτης72, σημείωσαν τα
εκπαιδευτήρια ιδιαίτερη πρόοδο. Στα πλαίσια των μεταρρυθμίσεων που έκανε:
• όρισε τακτικό πρόγραμμα διδασκαλίας
• άφηνε τους μαθητές στην ίδια τάξη για να καταρτιστούν καλύτερα στα ίδια
μαθήματα, αλλά και σε άλλα βοηθητικά και συμπληρωματικά που ο ίδιος εισήγαγε.
• κατά το σχολικό έτος 1901-1902 δημιούργησε την εβδόμη τάξη, στην οποία
εισήγαγε τη διδασκαλία της αρχαίας γλώσσας, της γραμματικής και του
συντακτικού.
• έδωσε έμφαση στη διδασκαλία της Πατριδογνωσίας, της Φυσικής Ιστορίας και της
Γεωγραφίας.
• θέσπισε τη βαθμολογία της προόδου των μαθητών κάθε τάξης, την οποία τους
ανακοίνωνε στο τέλος του μήνα, ώστε να είναι ενημερωμένοι για την πρόοδό τους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μοναδικό κριτήριο της σειράς των μαθητών στα θρανία
ήταν οι βαθμοί τους.
Στο μάθημα της Γεωγραφίας ειδικότερα φρόντισε για τον πλήρη εξοπλισμό των
αιθουσών διδασκαλίας με χάρτες όλων των ηπείρων και όλων των κρατών, ώστε να
μπορέσουν οι μαθητές να αποκτήσουν αντίληψη της τοποθεσίας στην υδρόγειο.
Τον Χρήστο Τουργούτη αντικατέστησε στη διεύθυνση της Αστικής Σχολής – το έτος
1902 – ο Πανάρετος Κυριάκος 73 , ο οποίος τροποποίησε τη λειτουργία των
εκπαιδευτηρίων κάνοντας νέες συμπληρωματικές μεταρρυθμίσεις:
Το 1912 – 1913 την διεύθυνση της Σχολής ανέλαβε ο γιος του Κυριάκου Νησιώτη, ο
Άγγελος, γεννημένος το 1890, απόφοιτος της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής
Αθηνών. Συνέχισε και αυτός τα μαθήματα της Βυζαντινής μουσικής, και πρόσθεσε στο
μάθημα της Ωδικής, μαθήματα τετραφωνίας75.
Οι Έλληνες της Κιουτάχειας αγαπούσαν πολύ την μουσική και μάθαιναν να παίζουν
διάφορα μουσικά όργανα. Ήταν αυτοδίδακτοι, συνόδευαν μάλιστα τη μουσική με το
τραγούδι. Τα αγαπημένα τους μουσικά όργανα ήταν το βιολί, το κλαρίνο, το μαντολίνο
και το ούτι, με το οποίο ασχολούνταν κυρίως τα κορίτσια. Ο Σάββας Εφραιμίδης
αναφέρει ότι δεν έλειπαν οι μουσικοί σύλλογοι και τα σωματεία των φιλόμουσων. Τις
Κυριακές που είχαν περισσότερο ελεύθερο χρόνο, οι άντρες συγκεντρώνονταν με τα
μουσικά τους όργανα για διασκέδαση και εξάσκηση. «Οι ομογενείς μουσικάντηδες ήσαν
περιζήτητοι και εκαλούντο εις τα συμπόσια και εις τας διασκεάσεις των μουσουλμάνων
μεγιστάνων του πλούτου, αμειβόμενοι απ΄ αυτούς αδρότατα»76. «Η ποίησις και η μουσική
υπήρξε μια ιδιάζουσα απασχόλησις των ομογενών της Κιουτάχειας[…]καθόσον
συνερχόμενοι ούτοι, είτε άρρενες είτε θήλεις, εις συγκεντρώσεις συγγενικάς, συνοικιακάς
ή φιλικά[…]το μέτρον της ψυχαγωγίας ήτο η μουσική και τα τραγούδια, εθνικά, ερωτικά
[…]77».
Το κτήριο, όμως, της Αστικής Σχολής κατεδαφίστηκε από τους κεμαλικούς με την
καταστροφή του 1922.
Εκτός από τη Αστική Σχολή λειτούργησε στην πόλη της Κιουτάχειας – υπό ενιαία
διεύθυνση – το Παρθεναγωγείο-Νηπιαγωγείο, σε κτήριο το οποίο καταστράφηκε από
πυρκαγιά τα Χριστούγεννα του 1902. Για τον λόγο αυτό στεγάστηκε σε χώρο που
παραχωρήθηκε από την Αστική Σχολή. Από το 1910 μέχρι το 1921 τη διεύθυνσή του
ανέλαβε η Μαμοπούλου Μελπομένη. Κύριος στόχος της ήταν η εξοικείωση των
μαθητριών με την ελληνική γλώσσα, έτσι ώστε να είναι σε θέση να την μιλούν με
ευχέρεια.
Αξιοσημείωτο είναι ότι για τη μόρφωση των κοριτσιών δε φρόντιζαν, όπως για τη
μόρφωση των αγοριών.
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Οι ιστορικοί αναφέρουν ότι η τέχνη της πορσελάνης ξεκίνησε στην Κιουτάχεια από τη Χαλκολιθική Εποχή (5500-3000 π.Χ.), η οποία είναι επίσης γνωστή ως Εποχή των Ορυκτών Λίθων.
Λόγω της παρουσίας πλούσιων κοιτασμάτων αργίλου στη γύρω περιοχή, η παραγωγή κεραμικών ήταν επίσης έντονη κατά τη Φρυγική, Ελληνιστική, Ρωμαϊκή και Βυζαντινή περίοδο. υτή η μορφή τέχνης εξακολουθεί να ασκείται παραδοσιακά μέχρι σήμερα.
Παραγωγή Εκλεκτής Πορσελάνης κατά την Οθωμανική Αυτοκρατορία
Κατά την Οθωμανική περίοδο, η Κιουτάχεια ήταν το δεύτερο κέντρο παραγωγής εκλεκτής πορσελάνης μετά την Νικαια
Ενώ τα πρώτα δείγματα εκλεκτής πορσελάνης άρχισαν να εμφανίζονται στην Κιουτάχεια στα τέλη του 14ου αιώνα, η πραγματική πρόοδος ξεκίνησε μετά το δεύτερο μισό του 16ου αιώνα, όταν η Ιζνίκ βρισκόταν στην ακμή της τέχνης της εκλεκτής πορσελάνης Ατελιέ εκλεκτής πορσελάνης ιδρύθηκαν στην Κιουτάχεια ειδικά για να καλύψουν τις ανάγκες της Κωνσταντινούπολης σε εκλεκτή πορσελάνη. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, εκτός από την παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η κατασκευή εκλεκτής πορσελάνης άρχισε να παρακμάζει με τον ίδιο ρυθμό
Με την εξαφάνιση της τέχνης της εκλεκτής πορσελάνης στη Νικαιακ κατά τον 18ο αιώνα, η Κιουτάχεια έγινε το μόνο μέρος που λειτουργούσε σε αυτόν τον τομέα.
Κύρια προϊόντα της Κιουτάχειας είναι γεωργικά όπως σιτηρά, δημητριακά, φρούτα και ιδίως ζαχαρότευτλα. Περίφημα όμως είναι τα βιοτεχνικά προϊόντα αγγειοπλαστικής και κεραμικής τέχνης που είχαν ξεκινήσει εκεί οι εγκατεστημένοι Έλληνες και την οποία τέχνη μετέφεραν στη συνέχεια στην Ελλάδα. Από εκείνα τα πολύχρωμα κεραμικά στολίζονταν τα τζαμιά και τα ανάκτορα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Επίσης κοντά στην πόλη υφίστανται και ορυχεία εξόρυξης λιγνίτη.ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ 1919-1922
Ο ελληνικός στρατός κατέλαβε την Κιουτάχεια στις 4 Ιουλίου 1921, μετά από μια επιθετική πορεία κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας, με σκοπό να προωθηθεί προς την Άγκυρα, πετυχαίνοντας νίκη στη Μάχη του Εσκί Σεχίρ που προηγήθηκε, αλλά η πόλη αυτή (και η Κιουτάχεια) αποδείχθηκε ένα κρίσιμο στρατηγικό σημείο για την αναδιοργάνωση των Τούρκων και την τελική ήττα των Ελλήνων μετά από σκληρές μάχες.
Μετά την απόβαση στη Σμύρνη το 1919, ο ελληνικός στρατός προωθήθηκε βαθιά στην ενδοχώρα της Μικράς Ασίας.Η Κιουτάχεια, μαζί με το Εσκί Σεχίρ (Eskişehir), αποτελούσαν ζωτικούς συγκοινωνιακούς κόμβους και προγεφυρώματα που προστάτευαν την Άγκυρα.
Η Μάχη του Εσκί Σεχίρ (Ιούλιος 1921):
Οι Έλληνες πέτυχαν νίκη, καταλαμβάνοντας το Εσκί Σεχίρ και ωθώντας τους Τούρκους πέρα από τη γραμμή Εσκί Σεχίρ-Αφιόν Καραχισάρ, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για την κατάληψη της Κιουτάχειας.
Στις 4 Ιουλίου 1921, μετά την επιτυχία στο Εσκί Σεχίρ, οι ελληνικές δυνάμεις εισέβαλαν και κατέλαβαν την Κιουτάχεια, κάτι που προκάλεσε μεγάλο ενθουσιασμό στην
Ελλάδα.
Στις 15 Ιουλίου συνήλθε στην πόλη της Κιουτάχειας το ελληνικό πολεμικό συμβούλιο,
το οποίο αποφάσισε την καταδρομική προέλαση των ελληνικών δυνάμεων προς την
Άγκυρα με σκοπό την καταστροφή των εκεί εχθρικών αποθεμάτων. Σ΄ αυτήν πήραν
μέρος ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, ο Β.Δούσμανης, ο Ξ. Στρατηγός, ο Παπούλας, ο
Πάλλης, ο πρωθυπουργός Δ. Γούναρης και ο υπουργός Στρατιωτικών Ν. Θεοτόκης. Το
μεγάλο πολεμικό συμβούλιο της Κιουτάχειας έληξε με την υιοθέτηση του υπομνήματος
του Ελληνικού Επιτελείου. Ως ημερομηνία έναρξης της προέλασης ορίστηκε η 1η
Αυγούστου 1921 και αποφασίστηκε ότι το βράδυ της 31ης Ιουλίου όλες οι μονάδες που
θα συμμετείχαν στη νέα προέλαση θα έπρεπε να βρίσκονται στις θέσεις εξορμήσεώς
του
Η κατάληψη της Κιουτάχειας και του Εσκί Σεχίρ ήταν στρατιωτική επιτυχία, αλλά οι Έλληνες δεν κατάφεραν να συντρίψουν τον τουρκικό στρατό (που υποχώρησε προς τον Σαγγάριο), δίνοντάς του χρόνο να αναδιοργανωθεί και να προετοιμαστεί για την αντεπίθεση.
Η υπερέκταση των γραμμών και η εξάντληση των στρατευμάτων οδήγησαν τελικά στην κατάρρευση του μετώπου τον Αύγουστο του 1922, με την μεγάλη επίθεση του τουρκικού στρατού.ΔΙΩΞΕΙΣ
Η παρουσία κορυφώθηκε σε μια ζωντανή, αλλά τελικά εκτοπισμένη, κοινότητα πριν από το 1922, που έληξε με την Ανταλλαγή Πληθυσμών του 1923 μετά τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο, αναγκάζοντας τους επιζώντες να επανεγκατασταθούν στην Ελλάδα.
Μια μεγάλη ζωντανή κοινότητα όπως αυτές στην Κιουτάχεια πριν από το 1922 έχουν σεεξαλειφθεί, η ιστορία τους διατηρείται σε αρχεία, μνήμη και κοινότητες της διασποράς στην Ελλάδα.
ΣΗΜΕΡΑ
Σήμερα στην παλιά πόλη υφίστανται ακόμη παλιές ξύλινες οικοδομές της Οθωμανικής περιόδου.
Η έκτασή της περιοχής είναι 11.634 km2,[2] και ο πληθυσμός της είναι Πληθυσμός • Σύνολο 571.554 • Πυκνότητα 50/km² • Αγροτικός 183.601 • Αστικός 387.953
Αυτή η ιστοσελίδα χρησιμοποιεί cookies για να βελτιώσει την εμπειρία σας. Θα υποθέσουμε ότι είστε εντάξει με αυτό, αλλά μπορείτε να εξαιρεθείτε αν το επιθυμείτε. ΑποδοχήΔιαβάστε περισσότερα
