Λίμνη Πολυφύτου: κόμβος βιοποικιλότητας-Ο κρυμμένος θησαυρός της Κοζάνης με αμέτρητους φυσικούς πόρους και περιβαλλοντικές προκλήσεις

Λίμνη Πολυφύτου: κόμβος βιοποικιλότητας-Ο κρυμμένος θησαυρός της Κοζάνης με αμέτρητους φυσικούς πόρους και περιβαλλοντικές προκλήσεις

Η λίμνη Πολυφύτου είναι μία μεγάλη τεχνητή λίμνη που έχει δημιουργηθεί στο ρου του ποταμού Αλιάκμονα και κόβει στα δύο το νομό Κοζάνης στα ανατολικά του. Η λίμνη δημιουργήθηκε το 1973, μετά την κατασκευή του ομώνυμου φράγματος της ΔΕΗ (Πολυφύτου), ύψους 112 μέτρων, στα Στενά του Αλιάκμονα. Γύρω της υψώνονται πολλοί διάσημοι ορεινοί όγκοι: Πιέρια, Βέρμιο, Τίταρος, Καμβούνια, Βούρινος και Άσκιο. Η λίμνη καλύπτει επιφάνεια 74 τ.χλμ. και δέχεται κυρίως τα νερά του ποταμού Αλιάκμονα, αλλά και πολλών χειμάρρων (Καισαρείας, Σερβίων, Βελβενδού, κ.ά.) από μία λεκάνη απορροής που φτάνει τα 5.630 τ.χλμ. Το σχήμα της είναι μακρόστενο με κατεύθυνση από τα νοτιοδυτικά προς τα βορειοανατολικά με μήκος που φτάνει τα 31 χιλιόμετρα και μέγιστο πλάτος τα 2,5 χιλιόμετρα. Βρίσκεται σε υψόμετρο 273 μέτρων και η στάθμη της παρουσιάζει εποχικές αυξομειώσεις που κυμαίνονται από τα 270 ως τα 293 μέτρα. Πρόκειται για μια από τις βαθύτερες λίμνες της χώρας μας με το μέγιστο βάθος της να υπολογίζεται στα 91 μέτρα. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της είναι η εντυπωσιακή Υψηλή Γέφυρα των Σερβίων, μήκους 1.372 μέτρων, που διασχίζει τη λίμνη σε ύψος 55 μέτρων. Αν και αποτελεί ιδιοκτησία της ΔΕΗ, η λίμνη προσφέρει τα πλούτη της στους κατοίκους της περιοχής μέσω της αλιευτικής και της οικοτουριστικής εκμετάλλευσης. Εντούτοις τα προβλήματα δεν λείπουν με τα περισσότερα από αυτά να εστιάζονται στη ρύπανση των νερών, με τα λύματα των οικισμών, των κτηνοτροφικών μονάδων, των σφαγείων και των τυροκομείων, αλλά και τα λιπάσματα των καλλιεργειών, να καταλήγουν στα νερά της. Το καλό είναι ότι τα νερά της λίμνης γρήγορα ανανεώνονται από τον Αλιάκμονα και έτσι οι ρύποι απομακρύνονται, με αποτέλεσμα η λίμνη να διατηρεί τη μεσοτροφική της κατάσταση.

Κοντά στη λίμνη αναπτύσσονται εκτεταμένες καλλιέργειες που φτάνουν μέχρι τις όχθες της, ενώ μεγάλες εκτάσεις από λασπότοπους και υγρά λιβάδια αγκαλιάζουν περιμετρικά τις όχθες. Στα νερά αναπτύσσονται καλαμιές και βούρλα, ενώ σε κάποια σημεία υπάρχουν νούφαρα. Στις παρυφές των βουνών, ώς τα 700 μ., ανάμεσα στους βοσκότοπους και τα χωράφια, απαντούν θάμνοι της μακίας βλάστησης, με κυρία είδη το πουρνάρι, το φιλλύκι, την κουμαριά, τον φράξο και την κουτσουπιά, ενώ λίγο πιο ψηλά απαντώνται δάση δρυός από πλατύφυλλη δρυ και τραχεία δρυ και μεικτά δάση με καστανιές και σφενδάμια. Στους χειμάρρους που καταλήγουν στη λίμνη δημιουργούνται παρόχθια δάση με πλατάνια, ιτιές και σκλήθρα, ενώ οι ασημόλευκες και τα ψηλά καβάκια υψώνονται ανάμεσα στα χωράφια. Γύρω από τη λίμνη υπάρχουν διάφορα όμορφα φυτά. Από αυτά ξεχωρίζει η Onobrychis aliakmonia που είναι στενότοπο ενδημικό είδος. Άλλα σημαντικά είδη είναι η Hyacinthella atchleyi, η καμπανούλα Campanula formanekiana, τα δύο υποείδη σιληνών Silene parnassica vourinensis και Silene vulgaris vourinensis, το Sedum acre, το Epilobium vernonicum, ο κρίνος Lilium chalcedonicum, η Consolida ajacis, η ανεμώνη Anemone blanda, η Silene coronaria και οι ορχιδέες Orchis simis, Anacamptis pyramidalis και Ophrys helena.

Η λίμνη Πολυφύτου, από την εποχή της δημιουργίας της μέχρι και σήμερα, έχει εξελιχθεί σε ένα πολύ σημαντικό τόπο για την ορνιθοπανίδα. Στην περιοχή έχουν καταγραφεί 128 είδη πουλιών, από τα οποία 82 φωλιάζουν εδώ. Σημαντική είναι η παρουσία των αργυροπελεκάνων με περισσότερα από 100 άτομα να ζουν σε μόνιμη βάση στην λίμνη. Από τους ερωδιούς εδώ φωλιάζουν λευκοτσικνιάδες, σταχτοτσικνιάδες, αργυροτσικνιάδες, μικροτσικνιάδες και νυχτοκόρακες, ενώ οι κορμοράνοι δημιουργούν δύο μεγάλες αποικίες. Από τα αρπακτικά εδώ ζούνε φιδαετοί, γερακίνες, αετογερακίνες, λιβαδόκιρκοι, διπλοσάινα, πετρίτες, ξεφτέρια, σπάνια χρυσογέρακα, μαυροκιρκίνεζα, βραχοκιρκίνεζα, μπούφοι, τυτούδες, κουκουβάγιες, κ.ά. Άλλα θαυμαστά είδη της λίμνης είναι οι μαυροπελαργοί, οι λευκοί πελαργοί, τα ποταμογλάρονα, οι χαλκόκοτες, τα περιστασιακά φοινικόπτερα, οι μελισσοφάγοι, οι χαλκοκουρούνες, οι φάσσες, τα τρυγόνια, οι γερακότσιχλες, οι αβοκέτες, τα σκουφοβουτηχτάρια, οι κοκκινοσκέληδες, οι δασότρυγγες, οι μαχητές, οι τουρλίδες, οι χουλιαρόπαπιες, τα κιρκίρια, τα γκισάρια, οι μαυροκέφαλες πάπιες, οι γιδοβυζάχτρες, οι αμπελουργοί, τα αηδόνια, οι γαλιάντρες, οι κοκκινοκεφαλάδες και οι αετομάχοι. Οι όχθες της λίμνης, οι θαμνώδεις εκτάσεις, τα υγρολίβαδα και οι καλλιέργειες είναι εξαιρετικοί τόποι ορνιθοπαρατήρησης.

Η ερπετοπανίδα περιλαμβάνει είδη, όπως βαλκανοβάτραχους, γραικοβάτραχους, δεντροβάτραχους, φρύνους, πρασινόφρυνους, μεσογειακές χελώνες, κρασπεδωτές χελώνες, κονάκια, αβλέφαρους, πρασινόσαυρες, τοιχογουστέρες, τυφλίτες, νερόφιδα, λιμνόφιδα, σαπίτες, λαφιάτες, σαΐτες και οχιές. Στα γύρω βουνά ζούνε υγιείς πληθυσμοί από λύκους, ενώ πιο σπάνια και περιστασιακή είναι η παρουσία της αρκούδας. Στα νερά της λίμηης και στα γύρω ποτάμια και ρέματα ζούνε αρκευές βίδρες, ενώ άλλα θηλαστικά της περιοχής είναι οι αγριόγατες, οι αλεπούδες, οι αγριόχοιροι, οι ασβοί, οι νυφίτσες, τα κουνάβια, οι σκατζόχοιροι, οι λαγοί και οι δεντρομυωξοί.

Η λίμνη Πολυφύτου είναι ένας από τους πιο πλούσιους ηπειρωτικούς ψαρότοπους με τους ντόπιους επαγγελματίες να κάνουν μέχρι και εξαγωγές. Στα νερά της λίμνης έχουν καταγραφεί 17 είδη ψαριών με σημαντικότερη την παρουσία των γουλιανών (Silurus glanis) που πολλές φορές φτάνουν σε τεράστια μεγέθη. Άλλα σημαντικά είδη είναι η αμερικανική πέστροφα (Oncorhynchus mykiss), το γριβάδι (Cyprinus carpio), ο σύρτης (Chondrostoma vardarense), η πεταλούδα (Carassius gibelio), το περκί (Perca fluviatilis), τα χέλια (Anguilla anguilla), το τσιρώνι (Rutilus rutilus), η τούρνα (Esox lucius), ο μακεδονικός ποταμοκέφαλος (Squalius vardarensis), η μακεδονική μπριάνα (Barbus macedonicus), το θεσσαλόσιρκο (Alburnus thessalicus), η μαλαμίδα (Vimba melanops), ο χορτοφάγος κυπρίνος (Ctenopharyngodon idella) και ο ασημοκυπρίνος (Hypophthalmichthys molitrix). Τέλος, στη λίμνη ζούνε γαλάζιες καραβίδες (Astacus leptodactylus) αλλά και το δίθυρο μαλάκιο του είδους Dreissena polymorpha.

Πως θα πάτε
Η λίμνη Πολυφύτου βρίσκεται 21 χλμ. ανατολικότερα της Κοζάνης. Η απόσταση από την Αθήνα φτάνει τα 447 χλμ. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε σαν αφετηρία το χωριό Νεράιδα, τα Σέρβια ή το Βελβεντό. Πολλοί δρόμοι κινούνται γύρω από τη λίμνη και καταλήγουν σε πανέμορφα σημεία. Η πιο όμορφη διαδρομή είναι αυτή που κινείται προς το χωριό Ίμερα, περνώντας πάνω από το φράγμα της Δ.Ε.Η. στον Πολύφυτο και συνεχίζει στην απέναντι όχθη μέχρι το Βελβεντό.

Εμφάνιση στο χάρτη
πατήστε για να δείτε το σημείο στο χάρτη
(Latitude: 40.22176619359311, Longitude:21.969935366831805)

naturagraeca.com