ΜΙΑ ΑΓΝΩΣΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΑΡΤΙΚΟΥ ΣΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΠΟΝΤΟ. Γράφει ο Βασίλειος Σιδηρόπουλος

Στις 11 Φεβρουαρίου 1935, πεθαίνει πάμπτωχος στη Βιέννη, ο Γερμανός Καραβαγγέλης, που διετέλεσε Μητροπολίτης Αμασείας, με έδρα τη Σαμψούντα.

Είχε διαδραματίσει σημαντικό ρόλο κατά την περίοδο των διωγμών των Ελλήνων Ποντίων, στην ευρύτερη περιοχή της Σαμψούντας, σε συνεργασία με τον Μητροπολίτη Ζήλων, με έδρα την Πάφρα, Ευθύμιο Αγριτέλη.

Στα μέσα Απριλίου του 1917, εξήντα ένας Έλληνες αντάρτες, της περιοχής του Λαντίκ (Λαοδίκεια) και του Καβάκ, μαζί με εξακόσια πενήντα δύο γυναικόπαιδα οχυρώθηκαν στη σπηλιά του ΟΤ ΚΑΓΙΑ, στο βουνό Νελτές, του Νεμπιέν Νταγ. Μετά από άμυνα έξι ημερών οι αντάρτες σκοτώθηκαν άπαντες μέχρις ενός και τα γυναικόπαιδα εξοντώθηκαν στην πλειοψηφία τους από τους Οθωμανούς του Ταλίπ Τσαούς, αφού και ο Τσέτες του Γκελμπαϊρ, που καταγόταν από το διπλανό χωριό του Τσαα(γ)σούρ, μαζί με τους άνδρες του, βίασαν και σκότωσαν τα περισσότερα κορίτσια.

Ο Γερμανός Καραβαγγέλης μετά από τα θλιβερά αυτά γεγονότα ήλθε σε επαφή και συνεννόηση με τον Ραφέτ Πασά της Σαμψούντας και αποφάσισαν να υπογραφεί ανακωχή.

Την περίοδο εκείνη άτυπος οπλαρχηγός της περιοχής ήταν, ο Αντώνης Χατζηελευθερίου (Αντών Πασάς) από το ΚΟΥΡΟΥΚΟΞΕ της Πάφρας, ο οποίος δεν δέχτηκε να υπογράψει το κείμενο της ανακωχής, λέγοντας στον επίσκοπο Ευθύμιο Αγγριτέλλη:

*Δεν έχομε καμία εμπιστοσύνη στους Τούρκους, επειδή αυτοί, δεν σέβονται την υπογραφή τους*.

Το κείμενο της ανακωχής γράφτηκε από τον ίδιο τον Γερμανό Καραβαγγέλη, όπως διατείνονταν τουλάχιστον έξι αντάρτες, που έζησαν τα γεγονότα, μεταξύ των οποίων και ο Παππούς μου, Καπετάν Σαούρ Ανέστης.

Στη συνέχεια ο Επίσκοπος Ευθύμιος σχεδίασε αντίποινα κατά των Τούρκων και ενημέρωσε τον Γερμανό Καραβαγγέλη, ο οποίος συμφώνησε, αλλά απαίτησε την αλλαγή στην αρχηγία των Ποντίων ανταρτών, προτείνοντας στην αρχηγία, τον Οπλαρχηγό, Κυριάκο Παπαδόπουλο (Κισάμπατζακ).

Πράγματι το βράδυ της 14ης Αυγούστου του 1917 (τέσσερις μήνες μετά το ανοσιούργημα της ΟΤ ΚΑΓΙΑ) οι για πρώτη και τελευταία φορά ενωμένοι Πόντιοι αντάρτες, της περιοχής (Πάφρας, Λαντίκ, Καβάκ, Κάβζας, Μερζιφούντας και Βεζιρκιοπρού), με επικεφαλής τον Κισάμπατζακ, επιτέθηκαν στο χωριό του Τσαα(γ)σούρ, όπου έδρευε και Οθωμανικό στράτευμα και πήραν την εκδίκησή τους.

Από τις 3 τα ξημερώματα μέχρι τις 8 το πρωϊ κατάφεραν να ξεθεμελιώσουν το χωριό και το στρατόπεδο, σκοτώνοντας 900 ένοπλους Οθωμανούς στρατιώτες, 350 περίπου Τσανταρμάδες, 450 άτακτους Τσέτες και 350 περίπου άμαχους.

Είκοσι ημέρες μετά την μεγαλειώδη νίκη των ανταρτικών σωμάτων, δολοφονήθηκε ο Καπετάν Αντών Πασσάς (ο οποίος είχε επικηρυχθεί από τους Οθωμανούς), από τον Κουμπάρο του και έναν συγγενή του.