Μονάδα Καύσης Απορριμμάτων στην Κοζάνη.
-
Η νέα ενεργειακή πραγματικότητα στην Κοζάνη
-
Αξιολόγηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων
Για την εκτίμηση της επίδρασης του Σχεδίου στο περιβάλλον, η ομάδα μελέτης προσανατολίστηκε
στη σύνθεση μιας μεθοδολογικής προσέγγισης που να χαρακτηρίζεται από το μέγιστο βαθμό
αναλυτικότητας που επιτρέπει το στρατηγικό επίπεδο, ώστε να εντοπισθεί κάθε πιθανό ζήτημα
μείζονος περιβαλλοντικής σημασίας.
Στη βάση αυτού του σκεπτικού, συντέθηκε μια μεθοδολογία τριών σταδίων:
• Στο πρώτο στάδιο προσδιορίζεται η πιθανότητα να επηρεαστεί κάποια περιβαλλοντική
παράμετρος ή δείκτης από μια ή περισσότερες παρεμβάσεις του Σχεδίου. Τα δεδομένα που
συνεκτιμώνται για τον προσδιορισμό αυτό είναι αφ’ ενός τα χαρακτηριστικά των έργων του
Σχεδίου και αφ’ ετέρου οι ιδιότητες του περιβάλλοντος της χώρας.
• Στο δεύτερο στάδιο, για τις μεταβολές που εκτιμήθηκαν ως πιθανές, εκτιμώνται τα
χαρακτηριστικά των αλλαγών π.χ. η θετική ή αρνητική κατεύθυνση της αλλαγής, η μονιμότητα ή ο
περιορισμένος χρόνος παραμονής της κ.ά.
• Στο τρίτο στάδιο, με βάση τα χαρακτηριστικά των επιπτώσεων, και σε συνδυασμό με την
ευαισθησία του περιβάλλοντος ως προς τη συγκεκριμένη μεταβολή, αξιολογείται η αναγκαιότητα
λήψης μέτρων είτε προς την κατεύθυνση αντιμετώπισης των αρνητικών επιπτώσεων, είτε προς
μεγιστοποίηση του περιβαλλοντικού οφέλους από τις θετικές επιπτώσεις.
Συνοψίζοντας, στο στάδιο του προσδιορισμού των επιπτώσεων, επιχειρείται μια διαλογή με κριτήρια
στρατηγικού επιπέδου, ώστε το επόμενο στάδιο να εστιάσει μόνο σε ουσιαστικές μεταβολές, που
αναμένονται σε επίπεδο περιοχής με σημαντική έκταση. Με τον τρόπο αυτό, στο στάδιο του
χαρακτηρισμού, περνούν μόνο οι περιβαλλοντικοί παράγοντες που είναι πιθανόν να επηρεαστούν,
μαζί με τις αιτίες που τους επηρεάζουν.
Κατά το πρώτο στάδιο, εντοπίσθηκαν κατ’ αρχήν οι περιβαλλοντικές παράμετροι που δεν πρόκειται
να υποστούν τάσεις αλλαγής από την εφαρμογή του Σχεδίου, καθώς και οι περιβαλλοντικοί
παράγοντες που αναμένεται να μεταβληθούν από την εφαρμογή των ρυθμίσεων του Σχεδίου.
Ειδικότερα:
1. Από την εφαρμογή του Σχεδίου, ενδεχόμενη μεταβολή αναμένεται στις ακόλουθες
παραμέτρους:
• Ορισμένοι καθοριστικοί για τη βιοποικιλότητα παράγοντες του περιβάλλοντος αναμένεται να
βελτιωθούν. Οι βελτιώσεις αυτές επέρχονται ως αποτέλεσμα της άμβλυνσης των
περιβαλλοντικών πιέσεων, λόγω των παρεμβάσεων για την καλύτερη διαχείριση των στερεών
αποβλήτων.
• Θετική μεταβολή αναμένεται να σημειωθεί και στους παράγοντες που σχετίζονται με την
ανθρώπινη υγεία. Οι παρεμβάσεις για ορθολογικότερη διαχείριση των στερεών αποβλήτων,
αναμένεται να περιορίσουν το βαθμό διείσδυσης στην τροφική αλυσίδα, ουσιών που ενδέχεται
να συντελούν στην υποβάθμιση της ανθρώπινης υγείας, και όταν αυτές συνδυαστούν με την
υιοθέτηση και διαρκής βελτίωση των τεχνολογιών ελέγχου αέριων εκπομπών, οι επιπτώσεις
στην ανθρώπινη υγεία ελαχιστοποιούνται.
• Θετική συνεισφορά στην ποιότητα των υδάτων και των εδαφών αναμένεται από τα
δευτερογενή αποτελέσματα των παρεμβάσεων που στοχεύουν στην ορθολογική διαχείριση
στερεών αποβλήτων. Η άρση των ρυπογόνων παραγόντων στο τομέα διαχείρισης αποβλήτων,
μέσω της μείωσης του όγκου των αποβλήτων που οδηγείται προς υγειονομική ταφή, περιορίζει
τα ρυπαντικά φορτία στο έδαφος και στα ύδατα.
• Ενδεχόμενη μεταβολή αναμένεται από τη διάθεση των αποβλήτων των Μονάδων Ενεργειακής
Αξιοποίησης ΑΕΠΥ, που μπορεί να οδηγήσει σε αλλοιώσεις της χημείας του εδάφους, με
διαφορετικό κάθε φορά τρόπο. Η έκταση και η ένταση της επίπτωσης είναι μικρές, όμως
συσσώρευση ομοειδών έργων τις επαυξάνει. Η δυνατότητα πρόληψης είναι μέση καθώς
μπορεί να ρυθμιστεί πλήρως κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση, ενώ η εκ των υστέρων
αντιμετώπιση είναι σχετικά δύσκολη.
• Θετική μεταβολή αναμένεται από τη βελτίωση του ποσοστού παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ.
Οι παρεμβάσεις του Σχεδίου εντάσσονται άμεσα στο μοντέλο της κυκλικής οικονομίας, καθώς
αξιοποιούν οργανικά απόβλητα για παραγωγή ηλεκτρικής, θερμικής και ψυκτικής ενέργειας. Το
όφελος έγκειται στο γεγονός ότι η πρώτη ύλη για την παραγωγή ενέργειας αντί να επιβαρύνει
το χώρο στον οποίο εναποτίθεται, αξιοποιείται επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα τα πιο αυστηρά
όρια εκπομπών σε επίπεδο Ε.Ε. (BREF, IED).
• Ενδεχόμενη μεταβολή αναμένεται από τις πιθανές εκπομπές αερίων ρύπων, σκόνης και
γενικότερα την επιβάρυνση της ατμόσφαιρας. Για το λόγο αυτό κατά την κατάρτιση του
Σχεδίου, αξιολογήθηκε ο βαθμός αποκέντρωσης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και αποδείχθηκε
ότι το επιλεγέν Σχέδιο επιτυγχάνει την χαμηλότερη δυνατή σωρευτική ατμοσφαιρική ρύπανση,
με το πλήθος των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης που τελικά υιοθετούνται. Επιπλέον το
επιλεγέν Σχέδιο προέκυψε μετά από διερεύνηση των αποτελεσμάτων των διαφορικών
(incremental) εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG), σε όρους ισοδύναμου διοξειδίου του
άνθρακα από τη μεταφορά των ΑΕΠΥ προς τις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης, από τη
μεταφορά των υπολειπόμενων δευτερογενών καυσίμων κλάσης έως 3 προς την ενεργοβόρο
βιομηχανία και από τη λειτουργία των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης, ενσωματώνοντας
επαρκώς την περιβαλλοντική διάσταση κατά τον σχεδιασμό του.
• Ορισμένες περιβαλλοντικές πιέσεις – οι οποίες επηρεάζουν περισσότερες από μία
περιβαλλοντικές συνιστώσες, και για το λόγο αυτό καλούνται διατροπικές – αναμένεται να
αμβλυνθούν, λόγω των παρεμβάσεων του Σχεδίου. Αυτές αξιολογούνται με:
▪ το δείκτη ενεργειακής ανάκτησης αποβλήτων, ο οποίος αντανακλά τη μείωση του
περιβαλλοντικού αποτυπώματος της διαχείρισης αποβλήτων και συνδυάζεται με
περιβαλλοντικά οφέλη από την αποτελεσματικότερη χρήση φυσικών πόρων.
▪ το δείκτη οικο-αποτελεσματικότητας της ενεργειακής παραγωγής., Στο σχέδιο
περιλαμβάνονται Μονάδες με σύγχρονα συστήματα συμπαραγωγής και υψηλή απόδοση
με τον κατάλληλο δείκτη απόδοσης R1, ώστε να αναγνωρίζονται ως μονάδες ανάκτησης
(Recovery, R1).
Η προσέγγιση που υιοθετεί το σχέδιο μειώνει την εξάρτηση από μη ανανεώσιμες πηγές
ενέργειας4 και μειώνει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της διαχείρισης αποβλήτων. Η
έκταση της βελτίωσης αφορά στα εθνικά μεγέθη και η έντασή της αναμένεται σημαντική
και σταδιακά κλιμακούμενη.
▪ το δείκτη περιβαλλοντικής διακυβέρνησης του Διεθνούς Οικονομικού Φόρουμ (World
Economic Forum – WEF), ο οποίος ενσωματώνεται σε ευρύτερους δείκτες που
αξιολογούν τη βιωσιμότητα, την κλιματική πολιτική και τη διαχείριση φυσικών πόρων,
για τη διαμόρφωση πολιτικών και στρατηγικών που στοχεύουν στη βελτίωση της
περιβαλλοντικής διακυβέρνησης και της βιώσιμης ανάπτυξης στη χώρα.
2. Από την εφαρμογή του Σχεδίου, σε όλες τις υπόλοιπες περιβαλλοντικές παραμέτρους δεν
αναμένεται καμία επίδραση, καθώς ισχύει τουλάχιστον μία από τις ακόλουθες περιπτώσεις:
i. Το εξεταζόμενο Σχέδιο δεν έχει τη δυνατότητα να μεταβάλλει τη περιβαλλοντική
παράμετρο.
ii. Η περιβαλλοντική παράμετρος προστατεύεται με αυστηρό πάγιο ρυθμιστικό πλαίσιο.
Συνεπώς, η a priori απαίτηση συμμόρφωσης του σχεδίου με το πλαίσιο αυτό θα
αποτρέψει ενδεχόμενες μεταβολές.
iii. Δεν αναμένονται μεταβολές στρατηγικού επιπέδου. Οι επιπτώσεις είναι τοπικού
χαρακτήρα και χωρίς διαθεματική έκταση, με δυνατότητα πλήρους αντιμετώπισης σε
μεταγενέστερα στάδια περιβαλλοντικής αδειοδότησης.
3. Συνοψίζοντας, το Σχέδιο υποβλήθηκε στο «κόσκινο» (screen) των πενηντατριών κρίσιμων
ερωτήσεων που συνθέτουν το εργαλείο διάγνωσης για τις αναμενόμενες περιβαλλοντικές
μεταβολές. Οι μεταβολές αυτές συνοψίζονται στον ακόλουθο πίνακα και αφορούν σε εννέα
από τους πενηντατρείς δείκτες για τους οποίους εξετάσθηκε το ενδεχόμενο μεταβολής.
Ο ακόλουθος Πίνακας αποτελεί την ουσιαστική γέφυρα μεταξύ του τρέχοντος σταδίου και του
επόμενου, στο οποίο θα πραγματοποιηθεί ο χαρακτηρισμός της κάθε μεταβολής.
4 Σύμφωνα με την Οδηγία της ΕΕ 2018/2001 (RED II) για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ένα μέρος της
ενέργειας που παράγεται από την καύση αποβλήτων μπορεί να θεωρηθεί ανανεώσιμη, εφόσον το καύσιμο
περιέχει οργανικά υλικά που προέρχονται από βιολογικές πηγές.
Πίνακας 1-2: Σύνοψη των επηρεαζόμενων περιβαλλοντικών παραμέτρων και των αντίστοιχων
μεταβολών που εκτιμάται ότι θα επέλθουν από την υλοποίηση του Σχεδίου
Κατά το δεύτερο στάδιο, για τις επιπτώσεις που εισέρχονται στο στάδιο αυτό, προσδιορίζονται οκτώ
ιδιότητες μεταβολές που εκτιμήθηκαν ως πιθανές (π.χ. η θετική ή αρνητική κατεύθυνση της αλλαγής,
η μονιμότητα ή ο περιορισμένος χρόνος παραμονής της κ.ά.).
Ο ακόλουθος Πίνακας αποτελεί την ουσιαστική γέφυρα μεταξύ του τρέχοντος σταδίου και του
επόμενου, στο οποίο θα πραγματοποιηθεί η αξιολόγηση των επιπτώσεων και θα εκτιμηθεί η
αναγκαιότητα ή μη λήψης μέτρων για την αντιμετώπισή τους.
Πίνακας 1-3: Σύνοψη των ιδιοτήτων των μεταβολών
Τα συμπεράσματα του τρίτου σταδίου που αφορά την αξιολόγηση των χαρακτηριστικών κάθε
επίπτωσης ώστε να διαπιστωθεί εάν ιδιότητες της επίπτωσης εγείρουν την αναγκαιότητα λήψης
μέτρων, συνοψίζονται ως εξής:
1. Στα ζητήματα του πληθυσμού, του τοπίου, της πανίδας, της χλωρίδας, της πολιτισμικής
κληρονομιάς, των υλικών περιουσιακών στοιχείων και της σχέσης μεταξύ των
περιβαλλοντικών παραγόντων, δεν αναμένονται μεταβολές στρατηγικού επιπέδου από την
εφαρμογή του Σχεδίου.
2. Η κατάσταση ως προς
• την περιβαλλοντική μεταβολή της ανθρώπινης υγείας,
• τους καθοριστικούς για τη βιοποικιλότητα παράγοντες,
• τους καθοριστικούς για τα ύδατα παράγοντες,
• τους καθοριστικούς για τα εδάφη παράγοντες,
• την ποιότητα του αέρα,
• τους κλιματικούς παράγοντες,
• ορισμένους διατροπικούς παράγοντες πιέσεων που σχετίζονται με τις εκπομπές
ατμοσφαιρικών ρύπων
αναμένεται να βελτιωθεί με την εφαρμογή του Σχεδίου, λόγω της συμβολής στην ενίσχυση
της ενεργειακής ανεξαρτησίας και στην προώθηση της κυκλικής οικονομίας
3. Η αξιολόγηση των επιπτώσεων του Σχεδίου στο περιβάλλον, καταδεικνύει τις θετικές
περιβαλλοντικές επιδράσεις του (όπως η μείωση εκπομπών, η ενεργειακή αποδοτικότητα και
η μείωση των αποβλήτων προς διάθεση) όσο και τις προκλήσεις του (όπως οι πιθανές
εκπομπές ρύπων και η διαχείριση υπολειμμάτων). Η υιοθέτηση σύγχρονων τεχνολογιών, η
υιοθέτηση ολοκληρωμένων συστημάτων διαχείρισης και η ενεργός συμμετοχή όλων των
εμπλεκόμενων φορέων είναι απαραίτητα για την ενίσχυση των ωφελειών σε στρατηγικό
επίπεδο.
ypen.gov.gr
