Νέο ΠΔ φέρνει σοβαρές επιπτώσεις στη Δυτική Μακεδονία: Χιλιάδες ιδιοκτήτες χάνουν το δικαίωμα δόμησης – Απαγορεύσεις και αυστηροί όροι στους μικρούς οικισμούς
Σημαντικές αλλαγές στον πολεοδομικό και χωροταξικό χάρτη της ελληνικής υπαίθρου επιφέρει το νέο Προεδρικό Διάταγμα που αφορά τους μικρούς οικισμούς με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων – συμπεριλαμβανομένων και αυτών που προϋφίστανται του 1923. Το νέο πλαίσιο επηρεάζει άμεσα και τη Δυτική Μακεδονία, μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από δεκάδες τέτοιους μικρούς οικισμούς, σε ορεινές και αγροτικές ζώνες.
Με βάση το νέο διάταγμα, ως όρια οικισμού αναγνωρίζονται μόνο όσα τεκμηριώνονται με δόμηση έως το 1983. Αυτό σημαίνει ότι πολλές περιοχές που αναπτύχθηκαν μεταγενέστερα, χάνουν πλέον το δικαίωμα δόμησης. Πολλά οικόπεδα —ιδίως όσα είναι μικρότερα από 2 στρέμματα ή δεν έχουν πρόσωπο σε κοινόχρηστο δρόμο— καθίστανται μη οικοδομήσιμα.
Τι σημαίνει αυτό για τη Δυτική Μακεδονία
Η Δυτική Μακεδονία περιλαμβάνει πλήθος μικρών οικισμών σε Γρεβενά, Καστοριά, Κοζάνη και Φλώρινα, πολλοί εκ των οποίων αναπτύχθηκαν σταδιακά μέσα στις τελευταίες δεκαετίες, κυρίως λόγω οικογενειακής επιστροφής, εξοχικών κατοικιών ή τοπικών επενδύσεων. Οικογένειες που είχαν επενδύσει σε μικρά οικόπεδα, είτε για μόνιμη κατοικία είτε για τουριστική αξιοποίηση, βρίσκονται πλέον μπροστά σε ένα νέο, ασφυκτικό καθεστώς δόμησης.
Οι περιορισμοί που τίθενται αγγίζουν τη ραχοκοκαλιά της υπαίθρου της Δυτικής Μακεδονίας – τη μικροϊδιοκτησία. Ολόκληρες περιοχές μένουν εκτός οικοδομήσιμου σχεδιασμού, με συνέπεια την απαξίωση περιουσιών και την αποθάρρυνση κάθε σκέψης για επιστροφή ή επένδυση σε μικρούς οικισμούς.
Το ΠΔ εισάγει τρεις ζώνες (εντός σχεδίου, εκτός σχεδίου και εκτός ορίων) και περιορίζει δραστικά τις επιτρεπόμενες χρήσεις στους μικρούς οικισμούς: επιτρέπονται κατοικία, βασικές κοινωνικές και υγειονομικές δομές, μικρές εμπορικές δραστηριότητες, τουριστικά καταλύματα έως 100 κλίνες και εγκαταστάσεις του αγροτικού τομέα.
Ωστόσο, για προϋφιστάμενους του 1923 και παραδοσιακούς οικισμούς – που είναι πολλοί στη Δυτική Μακεδονία – προβλέπεται ξεχωριστή ρύθμιση μέχρι την ολοκλήρωση πολεοδομικών σχεδίων.
Το διάταγμα εισάγει εξαιρέσεις για ειδικές περιπτώσεις (γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας, προστατευόμενες περιοχές, γεωλογικά ακατάλληλα εδάφη), ενώ προβλέπει μεταβατικές διατάξεις για άδειες που έχουν ήδη εγκριθεί. Ωστόσο, η γενική εικόνα δείχνει περιορισμό της οικοδομικής δραστηριότητας σχεδόν στο σύνολο της εκτός σχεδίου δόμησης.
Κάτοικοι και ιδιοκτήτες σε Γρεβενά, Φλώρινα, Κοζάνη και Καστοριά εκφράζουν ήδη έντονη ανησυχία. Το νέο πλαίσιο δεν λαμβάνει υπόψη τις σημερινές ανάγκες ανάπτυξης, ειδικά σε οικισμούς κοντά σε μεγάλα έργα υποδομής (π.χ. ενεργειακή μετάβαση στην Πτολεμαΐδα, τουριστική ανάπτυξη στη λίμνη Καστοριάς, ορεινοί οικισμοί στον Γράμμο και στο Βίτσι).
Επιπλέον, παρατηρείται μεγάλη ανισότητα: δύο γειτονικά οικόπεδα μπορεί να αντιμετωπίζονται διαφορετικά ως προς τη δυνατότητα δόμησης, με βάση μια αεροφωτογραφία του 1983.
Το Προεδρικό Διάταγμα φέρνει μια νέα πραγματικότητα για τη δόμηση στους μικρούς οικισμούς της Δυτικής Μακεδονίας. Αν και στόχος είναι ο περιορισμός της άναρχης ανάπτυξης, πολλοί φορείς και κάτοικοι εκτιμούν ότι πρόκειται για ένα οριζόντιο και αυστηρό μέτρο που απειλεί την περιουσία και την προοπτική ζωής στην ύπαιθρο. Η ανάγκη για αναθεώρηση ή ευελιξία κρίνεται από πολλούς επιτακτική.
