ΝΕΟΤΟΥΡΚΟΙ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΟΤΟΥΡΚΟΙ ΠΑΣΑΔΕΣ · Μια εκ των ων ουκ άνευ πληροφόρηση για να τεκμηριωθεί η «ποιότητα» των Νεότουρκων πασάδων. · Τα ασφαλιστήρια συμβόλαια ζωής των θυμάτων της Γενοκτονίας Αρμενίων και Μικρασιατών Ελλήνων. Διαμαντή Θ. Βαχτσιαβάνου

Στο βιβλίο “Ambassador Morgenthau’s Story” (Henry Morgenthau (Χένρυ Μόργκενταου) – 1856-1946), υπάρχει μια συγκλονιστική αναφορά που αποτελεί μια εκ των ων ουκ άνευ πληροφόρηση, που αποτυπώνει με απόλυτο τρόπο την «ποιότητα», το θράσος, την αναλγησία των Νεότουρκων πασάδων, που οι επίγονοί τους κυβερνούν τη σημερινή Τουρκία.

Η αναφορά αυτή δείχνει πως είχαν και με την διαχρονική συμπεριφορά τους την εκλεκτική συγγένεια με τους Οθωμανούς πασάδες.

Ο  Χένρυ Μόργκενταου ήταν Αμερικανός δικηγόρος, διπλωμάτης και επιχειρηματίας, Γερμανοεβραίος στην καταγωγή, που συνδέθηκε στενά με το προσφυγικό ζήτημα – πρέσβης των ΗΠΑ στην Οθωμανική αυτοκρατορία (1914-1917).

Στις αρχές του 20ου αιώνα, στο Οθωμανικό κράτος λειτουργούσαν 102 ασφαλιστικές εταιρείες, στις οποίες είχαν ασφαλιστεί κυρίως Αρμένιοι και Έλληνες, απόδειξη του προχωρημένου επιχειρηματικού πνεύματος και του υψηλού επιπέδου των ανθρώπων αυτών.

Ένα ανατριχιαστικό γεγονός σχετικά με αυτά τα ασφαλιστήρια, αναφέρεται στον Ταλαάτ πασά, πρωτεργάτη της γενοκτονίας των Αρμενίων και των Μικρασιατών Ελλήνων, ο οποίος αποπειράθηκε να εισπράξει τις «υπέρ των Αρμενίων» αποζημιώσεις των ασφαλιστηρίων ζωής που πλήρωναν για χρόνια οι άνθρωποι, που ο ίδιος εξόντωσε!

Όπως αναφέρει ο τότε πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη Χένρυ Μόργκενταου “Ambassador Morgenthau’s Story” (New York 1919):

«Μια μέρα ο Ταλαάτ πασά μου έκανε την πιο εκπληκτική ίσως παράκληση, που είχα ακούσει στη ζωή μου. Θα επιθυμούσα, μου είπε ο Ταλαάτ, να πείσετε τις αμερικανικές ασφαλιστικές εταιρείες που είχαν Αρμένιους πελάτες να μας στείλουν έναν πλήρη κατάλογο όσων Αρμενίων έχουν κάνει ασφάλεια ζωής. Είναι ουσιαστικά όλοι τους νεκροί τώρα και δεν έχουν αφήσει κληρονόμους για να εισπράξουν τις αποζημιώσεις. Φυσικά όλα αυτά τα χρήματα πρέπει να περιέλθουν τώρα στο τούρκικο κράτος. Η κυβέρνηση είναι πλέον η ευεργετούμενη. Θα το κάνετε αυτό;

Αυτό που μου ζητούσε ήταν τόσο παράλογο, ώστε έχασα την ψυχραιμία μου. Δεν πρόκειται να πάρετε τέτοιον κατάλογο από μένα, του είπα, και αμέσως σηκώθηκα και έφυγα».

Το παραπάνω σημείο από το βιβλίο του Χένρυ Μόργκενταου έδωσε το έναυσμα στον Αρμένιο δικηγόρο από την Σπάρτη της Πισιδίας Βαρτκές Γεγκιαγιάν να ξεκινήσει το 1987 δικαστικό αγώνα, για να διεκδικήσει υπέρ των απογόνων των θυμάτων της γενοκτονίας τις αποζημιώσεις.

Μετά τον αγώνα του Γεγκιαγιάν, διάφορες ασφαλιστικές εταιρείες, με κυριότερη την New York Life Insurance Company, υποχρεώθηκαν να καταβάλουν σε Αρμένιους δικαιούχους ποσό 53 εκ. δολαρίων!

Αξίζει να αναφερθεί πως ο Αρμένιος δικηγόρος ανακάλυψε πως οι ασφαλιστικές εταιρείες, εκτός των Αρμενίων, είχαν ασφαλίσει και αρκετούς Έλληνες που ζούσαν στις περιοχές της Θράκης, της Μικράς Ασίας και του Πόντου.

Μεταξύ άλλων, βρέθηκαν και τρία ασφαλιστήρια του μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου, που είχαν συναφθεί στη Βιέννη, στην Άγκυρα και στη Νέα Υόρκη, με τελικό δικαιούχο τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης!

Η εταιρεία New York Life Insurance Company, σχεδόν έναν αιώνα μετά την Μικρασιατική καταστροφή, τελικά αποζημίωσε τους δικαιούχους και των Ελλήνων που βρέθηκαν ασφαλισμένοι στα αρχεία της. Το συνολικό ποσό ανήλθε σε 15 εκ. δολάρια για 1031 περίπου συμβόλαια τα οποία είχαν κάνει οι Έλληνες πριν το 1915.

Μέσα από τους καταλόγους των ασφαλισμένων εκείνης της εποχής, ζωντανεύουν μνήμες από το παρελθόν, Αρμενίων και Ελλήνων που άκμαζαν στη Σμύρνη, την Κωνσταντινούπολη, στον Πόντο, στα παράλια, αλλά και στην ενδοχώρα της Μ. Ασίας.

Οι ασφαλισμένοι, στην πλειονότητά τους γεννημένοι τον 19ο αιώνα, ανήκαν στην αστική τάξη της εποχής, τραπεζίτες, γιατροί, αλλά και πολλοί έμποροι ειδών πολυτελείας, χρηματιστές, αργυραμοιβοί και ένας μεσίτης οπίου (η χρήση του τότε δεν ήταν παράνομη).

Παρά τα σύννεφα του πολέμου που ήδη πύκνωναν επικίνδυνα, ο εμπορικός κόσμος της περιοχής ήταν ιδιαίτερα δραστήριος και όπως αποδεικνύεται έναν αιώνα μετά, πολύ προνοητικός.

Για την ιστορία να αναφέρουμε πως η ασφαλιστική εταιρεία New York Life Insurance Company έχει την έδρα της στην πόλη της Νέας Υόρκης από την εποχή της ίδρυσής της, το 1845. Η εταιρεία άρχισε να πουλά ασφαλιστικά συμβόλαια ζωής στην Οθωμανική αυτοκρατορία το 1882 και αποσύρθηκε από την περιοχή κατά τη διάρκεια του Α’ παγκοσμίου πολέμου.

Διαμαντής Θ. Βαχτσιαβάνος