358
Χαρίσης και Μάρκος Τράντας: Οι άνθρωποι πίσω από την αλλαγή της Κοζάνης. Η δυναστεία των Τράντα και η γέννηση της οργανωμένης Κοζάνης
Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΜΑΡΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ Ο ΚΤΕΝΙΩΤΗΣ ΠΟΥ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΚΑΙ Η ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΠΟΥ ΑΦΗΣΕ ΣΤΟΝ ΑΝΗΨΙΟ ΤΟΥ ΧΑΡΙΣΗ , ΕΓΙΝΕ Η ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΖΩΟΓΟΝΟΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΚΟΖΙΑΝΗΣ Ιστορία της Κοζάνης ( 23ον.)Σταύρου Π. Καπλάνογλου Συγγραφέα -Ιστορικού ερευνητή
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Έχουμε γράψει σε προηγούμενη δημοσίευση, κλείνοντας την αναφορά στο κάστρο του Κτενίου και την καταστροφή του, ότι η άφιξη των κατοίκων του Κτενίου στην τότε μικρή Κοζάνη το 1649 έπαιξε σημαντικό ρόλο στη μετατροπή μιας μικρής κωμόπολης σε μια οργανωμένη πόλη .
Έχουμε ήδη αναφέρει τους δύο ανθρώπους που ήταν οι κύριοι συντελεστές αυτής της προσπάθειας δίνοντας και πολλές πληροφορίες για τη ζωή και τη δράση του.
* Ο πρώτος ήταν ο Τράντας ο Γιάννης ή Τραντογιάννης, ο προεστός του Κτενίου, ο οποίος αντιμετώπισε τους Τουρκαλβανούς μαζί με τους συγχωριανούς του, όταν επιτέθηκαν στο κάστρο μέσα στο οποίο βρισκόταν , και όταν είδε ότι θα έπεφτε λόγω ελλείψεως τροφίμων και νερού λόγω του αποκλεισμού και οι συμπατριώτες του θα πέθαιναν, κατόρθωσε από μυστική δίοδο να τους βγάλει έξω από αυτό και μαζί με τα 12000 πρόβατα που ήταν διασκορπισμένα σε διάφορες μυστικές περιοχές στην ευρύτερη περιοχή του δάσους ,να τους οδηγήσει με ασφάλεια στην τοποθεσία Κρεββατάκια της μικρής τότε Κόζιανης που βρισκόταν σε απόσταση περίπου 20 χλμ από το Κτένι.
*Ο δεύτερος ήταν ο Χαρίσης Τράντας ή <<Μπασιάς>> όπως ονομάστηκε αργότερα, γιος του Γιάννη Τράντα, τον οποίο φρόντισε να στείλει στον αδελφό του που ζούσε στη Ρωσία και είχε καταταγεί στον Ρωσικό στρατό έχοντας ανέλθει σε υψηλές θέσεις.
Έτσι, ο γιος του αφενός θα έκανε παρέα με τον θείο του που ζούσε μόνος, αφετέρου για να είναι ασφαλής και να αποφύγει τους κινδύνους που προέρχονταν από την Οθωμανική κατοχή, όπου θα προσπαθούσε να μορφωθεί και να ζήσει σε μια κοινωνία που θα του προσέφερε χρήσιμα εφόδια.
Ο Χαρίσης δικαίωσε τον πατέρα του για την ιδέα να τον στείλει εκτός Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
. Όταν ο θείος του πέθανε και άφησε μια τεράστια κληρονομιά, επέστρεψε αφού προηγουμένως εξασφάλισε προνόμια για τον τόπο διαμονής των δικών του ανθρώπων .
Επέστρεψε και δημιούργησε μια νέα Κοζάνη και για αυτόν τον λόγο πήρε και τον τίτλο που αναφέραμε νωρίτερα <<Μπασιάς >> Ο Προεστός ή ο πρώτος πολίτης της πόλης .
*Υπήρχε όμως και ένα τρίτο πρόσωπο, ο θείος του, που με την εργασία Του , τη συμπεριφορά του και την απόφασή του να παραχωρήσει όλη την περιουσία του στον Χαρίση μετά τον θάνατο του, συνέβαλε, (ακούσια ή ενδεχομένως και σκόπιμα , αν ήταν δική του ιδέα η αναβάθμιση της Κόζιανης ), με την κληρονομιά που άφησε στον ανιψιό του , που αποτέλεσε την απαραίτητη ζωογόνο οικονομική δύναμη για τη δημιουργία της νέας Κοζάνης.
Λίγα έχουν ειπωθεί γι’ αυτόν και δυστυχώς δεν γνωρίζουμε ούτε το μικρό του όνομα.
Θα αναζητήσουμε το όνομά του στο πρώτο στάδιο της σημερινής έρευνας, λίγο αργότερα θα ψάξουμε να δούμε τι ήταν αυτό που τον ώθησε να καταταγεί στον Ρωσικό στρατό, κάτι που γινόταν εκείνη την εποχή και από άλλους Έλληνες, να δούμε τους ηγέτες της Ρωσίας εκείνης της εποχής και σίγουρα κάποιες από πολεμικές συγκρούσεις στις οποίες πιθανόν να συμμετείχε και που έλαβαν χώρα τον 17ο αιώνα, από τις αρχές του αιώνα μέχρι το τέλος του μεγαλύτερου μέρους του.
ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ
Γνωρίζουμε ότι όταν παντρεύτηκε ο Χαρίσης απέκτησε 8 παιδιά, 2 από τα οποία ήταν αγόρια, και ονόμασε το πρώτο Γιάννη και το δεύτερο αγόρι Μάρκο.
Για το πρώτο όνομα, πιστεύουμε ότι δόθηκε προς τιμήν του πατέρα, κάτι που γίνεται ακόμα και σήμερα από τα περισσότερα ζευγάρια.
Η εκτίμησή μας είναι ότι το δεύτερο όνομα δόθηκε προς τιμήν του δεύτερου πατέρα και ευεργέτη του, που κατά πάσα πιθανότητα ήταν ο Μάρκος.
Οι Έλληνες παραδοσιακά δίνουν στα παιδιά τους τα ονόματα των παππούδων και των γιαγιάδων τους για να τιμήσουν τους προγόνους τους, να διατηρήσουν την οικογενειακή συνέχεια και να δείξουν σεβασμό και αγάπη προς αυτούς. Αυτή η πρακτική συνδέεται στενά με την παράδοση και την αίσθηση της ταυτότητας, προσφέροντας στα παιδιά μια σύνδεση με τις ρίζες τους, ενώ παράλληλα ενισχύει την οικογενειακή συνοχή
Το όνομα είναι μέρος της ταυτότητας ενός ατόμου, και δίνοντάς το σε ένα παιδί, συνδέεται η νέα γενιά με την προηγούμενη, διατηρώντας έτσι την οικογενειακή ιστορία ζωντανή.
Το να δοθεί το όνομά τους σε ένα εγγόνι μπορεί να δώσει στους παππούδες και τις γιαγιάδες μια αίσθηση τιμής και να νιώσουν ότι συνεισφέρουν στην οικογένεια.
Η παράδοση αυτή σε περίπτωση που ένα ζευγάρι κάνει περισσότερα παιδιά το πιο πιθανόν είναι να επιλέγει το όνομα ενός προσώπου από το κοντινό συγγενικό περιβάλλον του ζευγαριού που υπάρχει ξεχωριστή εκτίμηση σε αυτούς αλλά και σε ολόκληρη στην κοινωνία που η δράση του τιμά και τους ίδιους.
Ακόμη δίνουν το όνομα σε ανθρώπους εκτιμούν είτε ευεργέτησαν τον τόπο τους είτε αγωνίσθηκαν για την ελευθεριά του , δίνοντας σε πολλές περιπτώσεις και την ζωή τους.
Φυσικά με την έλευση του Χριστιανισμοί ονόματα μαρτύρων της πίστης , έγιναν και ονόματα παιδιών της οικογενείας σαν ένδειξη αναγνώρισης προσφοράς για την θυσία τους .
Ο Χαρίσης Τράντας τιμώντας πρώτα το πάτερα του δίνει στο πρώτο παιδί το όνομα Γιάννης στο δεύτερο παιδί δίνει το όνομα Μάρκος Για τις θυγατέρες του δεν είναι γνωστά τα ονόματα εκτός από ένα Αλεξάνδρα.
Ο Χαρίσης με την μετάβαση του στην Ρωσία ,ανδρώθηκε και διαμόρφωσε χαρακτήρα δίπλα στον θείο του ,μαζί του συζητούσε όλες τις σκέψεις ,τον σπούδασε καιο[ως αποδείχθηκε από τις μετά την λήψη της κληρονομιάς κινήσεις του τον έμαθε να αγάπα και να συμπαραστέκεται στους συμπατριώτες Έλληνες όπου και αν βρισκόταν.
Δεν αποκλείεται την αναδημιουργία της πόλης που ζούσε ο πατέρας του και οι συγχωριανοί του , την Κόζιανη να την είχε συζητήσει με τον θείο του, αν δεν ήταν και δίκη του ιδέα . Έχοντας πιστέψει ο θείος απολυτά στον ανεψιό του γράφει την διαθήκη του και του αφήνει όλη την περιουσία του που ήταν τεράστια
Ο Χαρίσης προφανώς δεν ήταν αχάριστος και δεν ξεχνά ότι θείος του είναι ο δεύτερος πατέρας του και ο άνθρωπος που δημιούργησε τον χαρακτήρα που έχει , έτσι κατά την άποψη μας δίνει στο δεύτερο παιδί του ,το όνομα Μάρκος.Η δίκη μας λογική παραπέμπει σε αυτό το όνομα <<ΜΑΡΚΟΣ >>και στην συνεχεία
των δημοσιεύσεων << ιστορική αδεία >> θα χρησιμοποιούμε για τον θείο του Χαρίση ,αδερφό του Γιάννη το πιθανότερο όνομα , που είναι << ΜΑΡΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ.>>
Η ΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΡΩΣΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ
Με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης τον 15ο αιώνα, σημειώθηκε έξοδος Ελλήνων προς την Ιταλία και τη Δύση ,αλλά κυρίως προς την ομόδοξη χριστιανική Ρωσία. Μεταξύ της πτώσης της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας στους Οθωμανούς το 1461 και του δεύτερου Ρωσοτουρκικού πολέμου του 1828-29 υπήρξαν πολλά κύματα προσφύγων Ελληνοποντίων από τις ανατολικές παράκτιες περιοχές της Μαύρης Θάλασσας, τις Ποντιακές Άλπεις και την Ανατολική Μικρά Ασία μέχρι τη νότια Ρωσία και Γεωργία
Οι Έλληνες διακρίθηκαν στη Ρωσική Αυτοκρατορία υπηρετώντας στον στρατό, συμμετέχοντας στον Πατριωτικό Πόλεμο του 1812 κατέχοντας σημαντικά αξιώματα.
Μεταξύ αυτών είναι στρατηγοί και αξιωματικοί όπως :
*Ο Γιέγκορ Βλάστοφ,
Γεώργος Βλαστός ή Βλάστοφ, Έγκορ Ιβάνοβιτς ( 1770 – 1837 )απο την Κωνσταντινούπολη , Ελληνικής καταγωγής, υποστράτηγος του Ρωσικού Αυτοκρατορικού Στρατού , συμμετέχων στον Πατριωτικό Πόλεμο του 1812 .
*Δημήτρης Καρούτας ή Ντμίτρι Κουρούτα,
Ντμίτρι Ντμιτρίβιτς Κουρούτα (1769 ή 1770 – 1833 ) – παιδικός φίλος και έμπιστος του Μεγάλου Δούκα Κωνσταντίνου Παύλοβιτς . Χάρη στην υποστήριξη του τελευταίου, έκανε μια εντυπωσιακή καριέρα, ανέβηκε στο βαθμό του Στρατηγού Πεζικού (25 Ιουνίου 1828). Συμμετείχε στους Ναπολεόντειους Πολέμους και στην πολωνική εκστρατεία του 1831 .
*Παντελεήμων Μπενάρδος,
Ο Παντελεήμων Μπενάρδος,ή – Παντελεϊμόν Γιεγκόροβιτς Μπεναρντός,(1761-1839) Ε λληνικής καταγωγής από την Πελοπόννησο υπήρξε στρατηγός του Ρωσικού στρατού,
* Ο Πέτρος Μελισσηνός,
Έλληνας στρατηγός του πυροβολικού της Ρώσικης Αυτοκρατορίας και
*Ο γνωστος μας ο Αλέξανδρος Υψηλάντης. Έλληνες εγκαταστάθηκαν επίσης ενεργά στη νότια Ρωσία, φεύγοντας από την οθωμανική κυριαρχία,
*Ιωάννης Καποδίστριας,
Χαρακτηριστική περίπτωση αξιόλογου Έλληνα της Ρωσίας είναι ο ο Ιωάννης Καποδίστριας, διπλωμάτης της Ρωσικής Αυτοκρατορίας που έγινε ο πρώτος αρχηγός του κράτους της Ελλάδας
Η σχέση μεταξύ Ελλήνων και Ρώσων εξελίχθηκε από μια σχέση κοινής θρησκευτικής ταυτότητας και επιθυμίας απελευθέρωσης ορθόδοξων εδαφών σε μια πιο σύνθετη δυναμική που περιελάμβανε τη μετανάστευση Ελλήνων στη Ρωσία, ανταγωνιστικά γεωπολιτικά συμφέροντα για την κληρονομιά του Βυζαντίου και των Δαρδανελίων, και μεταβαλλόμενες συμμαχίες τον 19ο και 20ό αιώνα. Οι Έλληνες αναζήτησαν καταφύγιο και ευκαιρίες στη Ρωσία, η οποία με τη σειρά της χρησιμοποίησε την επιρροή της για να προστατεύσει τους Ορθόδοξους Χριστιανούς, ενώ και τα δύο έθνη αργότερα επιδίωξαν τον έλεγχο της πρώην βυζαντινής πρωτεύουσας, οδηγώντας σε περιόδους συνεργασίας και έντασης.
Πολλοί Έλληνες διανοούμενοι, κληρικοί και έμποροι μετανάστευσαν στη Ρωσία, βρίσκοντας προστασία και μια κοινή θρησκευτική κουλτούρα. Αυτοί οι μετανάστες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη ρωσική κοινωνία, διοίκηση και εμπόριο.
Η Ρωσική Αυτοκρατορία παρείχε σημαντική υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένης στρατιωτικής και διπλωματικής βοήθειας, στους Έλληνες επαναστάτες.
Αυτό οδήγησε στην αποφασιστική Ναυμαχία του Ναβαρίνου, όπου οι ρωσικές και ελληνικές δυνάμεις ενώθηκαν για να νικήσουν τους Οθωμανούς, συμβάλλοντας στη δημιουργία της σύγχρονης Ελλάδας.
Η Συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774) ενίσχυσε περαιτέρω τους δεσμούς, δίνοντας στα ελληνικά πλοία πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα υπό τη ρωσική σημαία και δίνοντας στη Ρωσία το δικαίωμα να προστατεύει τους Ορθόδοξους Χριστιανούς και τις εκκλησίες τους εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Οι Έλληνες συνέχισαν να μεταναστεύουν τους επόμενους αιώνες.
Πολλοί αναζήτησαν προστασία σε μια χώρα με πολιτισμό και θρησκεία που σχετίζονται με τη δική τους. Έλληνες κληρικοί, στρατιώτες και διπλωμάτες βρήκαν δουλειά στη Ρωσία και την Ουκρανία, ενώ οι Έλληνες έμποροι ήρθαν για να κάνουν χρήση των προνομίων που τους παρασχέθηκαν στο Οθωμανικό-ρωσικό εμπόριο.
Ο ΜΑΡΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ ΣΤΟ ΡΩΣΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟ & Ο ΛΟΓΟΣ ΠΟΥ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΤΑΤΑΣΟΤΑΝ ΑΠΟ ΤΟΤΕ ΣΕ ΑΥΤΟΝ
Σε αυτή την φυγή των Ελλήνων για την ομόδοξη Ρωσία δεν θα μπορούσαν να λείπουν και οι Έλληνες κάτοικοι της Δυτικής Μακεδονίας που την καταπίεση την ένοιωθαν στο πετσί τους
Ο Μάρκος Τράντας ήταν ένας από αυτούς ,όπως και πολλοί άλλοι Έλληνες άλλα και από άλλες περιοχές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας τον 17ο αιώνα αλλά και αργότερα κατατασσόταν στο Ρωσικό στρατό για 2 λογούς , ο ένας ήταν λόγος που είχε να κάνει με την αγάπη στην ιδιαίτερη πατρίδα τους ( κατάταξη εθελοντική με στόχο την απελευθέρωση από τους Τούρκους μια και η Ρωσία ήταν ομόδοξη ) ΄και ο άλλος λόγος ήταν η ανάγκη για επιβίωση.(οικονομικούς λόγους κυρίως του ίδιου και της οικογενείας που άφηνε πίσω . )
Ι. Κατάταξη εθελοντική
Κατά τον 17ο αιώνα, Έλληνες συμμετείχαν στον ρωσικό στρατό πολλοί άνδρες , κυρίως ως εθελοντές, με στόχο την απελευθέρωση από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και την υποστήριξη της Ρωσίας στον αγώνα της κατά των Οθωμανών.
Πολλοί Έλληνες, προερχόταν από τις περιοχές της Ουκρανίας και της Κριμαίας, κατατάχθηκαν στον ρωσικό στρατό ως εθελοντές.
Έλαβαν μέρος σε διάφορες μάχες και πολέμους κατά των Οθωμανών, όπως ο Ρωσοτουρκικός όπου διακρίθηκαν για την ανδρεία και την πολεμική τους ικανότητα.
Η συμμετοχή τους αναγνωρίστηκε από τη Ρωσία, η οποία τους παραχώρησε προνόμια και θέσεις στον στρατό και την κοινωνία.
Αναφέρεται η δημιουργία της “Ελληνικής Λεγεώνας” στο ρωσικό στρατό, η οποία αποτελούνταν από Έλληνες εθελοντές. Πολλοί Έλληνες αξιωματικοί υπηρέτησαν στον ρωσικό στρατό, και αργότερα όπως οι Κρουτς, Γοργόλης, Ροδοφοινίκης, ,
Μωυσής Κρίτσκης, Παπαδόπουλος, Περραιβός, Κατσώνης, Γεωργάκης Ολύμπιος, Καραβιάς και οι Υψηλάντηδες.
Η σχέση Ρώσων και Ελλήνων ενισχύθηκε, με τους Έλληνες να βλέπουν στη Ρωσία μια ελπίδα για απελευθέρωση από την Οθωμανική κυριαρχία, ενώ οι Ρώσοι θεωρούσαν τους Έλληνες ως συμμάχους στον αγώνα τους προς τις “θερμές θάλασσες”.
Η εξέλιξη αυτών τον ανθρώπων στο στράτευμα, και οι στρατιωτικές επιτυχίες,είχε σαν επακόλουθο και την αναρρίχηση του στην Ρωσική κοινωνία αλλά τον προσπορισμό πλούτου.
Προφανώς κάτι τέτοιο πρέπει να συνέβη και με τον Μαρκ Τάραντα.
ΙΙ . Κατάταξη για βιοποριστικούς λόγους (Μισθοφόροι )
Τον 17ο αιώνα, οι μισθοφόροι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον Ρωσικό στρατό, ειδικά στα «ξένα συντάγματα».
Αυτές οι μονάδες σχηματίστηκαν σύμφωνα με το δυτικοευρωπαϊκό μοντέλο και περιλάμβαναν τόσο Ρώσους όσο και ξένους μισθοφόρους, καθώς και Κοζάκους και ελεύθερους ανθρώπους.
Πολλοί από αυτούς αργότερα έγιναν οι ιδρυτές Ρωσικών ευγενών οικογενειών
Σε μια εποχή που ο Ρωσικός στρατός δεν ήταν ακόμη πλήρως τακτικός, οι μισθοφόροι αποτελούσαν σημαντική πηγή εξειδικευμένου στρατιωτικού προσωπικού.
Αν και η εμπειρία χρήσης «ξένων συνταγμάτων» θεωρήθηκε θετική, διαλύθηκαν λόγω οικονομικών δυσκολιών και έλλειψης διοικητικού προσωπικού. .Αργότερα, η εμπειρία των «ξένων συνταγμάτων» χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία του ρωσικού τακτικού στρατού, ο οποίος άρχισε να σχηματίζεται στα τέλη του 17ου αιώνα υπό τον Πέτρο Α’.
Οι αρχές του τακτικού στρατού τέθηκαν το 1699-1700, όταν πραγματοποιήθηκε στρατολόγηση και άρχισαν να καλούνται σε υπηρεσία εθελοντές («πρόθυμοι άνθρωποι») και νεοσύλλεκτοι από τον λαό*
Τον 17ο αιώνα, οι μισθοφόροι στον Ρωσικό στρατό λάμβαναν μισθό με τη μορφή χρημάτων και προμηθειών, και μπορούσαν επίσης να λάβουν άλλες ανταμοιβές. Το ύψος του μισθού εξαρτιόταν από τον βαθμό, τη θέση και την κατάσταση του μισθοφόρου, καθώς και από τις συγκεκριμένες συνθήκες της υπηρεσίας.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι μισθοφόροι μπορούσαν να λάβουν πρόσθετες ανταμοιβές, όπως τίτλους, γη ή άλλα προνόμια.
Μισθοί υπηρετών Τον 14ο-18ο αιώνα, οι υπηρετές λάμβαναν μετρητά ή λάμβαναν μισθούς, τίτλους και άλλα οφέλη για την υπηρεσία τους.
ΟΙ ΗΓΕΤΕΣ ΤΩΝ ΡΩΣΩΝ ΕΚΕΙΝΗ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ
*Ποιοι ηγούνταν της Ρωσικής επικράτειας τον 17ο αιώνα
Ηγεμόνες που ηγήθηκαν του ρωσικού κράτους τον 17ο αιώνα (πριν από την ανακήρυξη της αυτοκρατορίας):
*Μιχαήλ Φεντόροβιτς (1613-1645) – ο πρώτος τσάρος από τη δυναστεία των Ρομανόφ, κυβέρνησε μετά την Εποχή των Ταραχών.
* Αλεξέι Μιχαήλοβιτς (1645-1676) – γιος του Μιχαήλ Φεντόροβιτς, συνέχισε την μεταρρυθμιστική πολιτική του πατέρα του.
* Φιόντορ Γ΄ Αλεξέεβιτς (1676-1682) — γιος του Αλεξέι Μιχαήλοβιτς.
Η Δυναστεία των Ρομανόφ ήταν η κυβερνώσα δυναστεία της Ρωσίας για τρεις αιώνες, από το 1613 έως το 1917, με ιδρυτή τον Μιχαηλ Α και τελευταίο μονάρχη τον Νικόλαο Β΄, ο οποίος εκθρονίστηκε και εκτελέστηκε από τους Μπολσεβίκους. Η δυναστεία είδε την Ρωσία να εξελίσσεται σε αυτοκρατορία, σημειώνοντας οικονομική άνοδο και πολιτιστική πρόοδο, πριν καταλήξει με τη Ρωσική Επανάσταση.
Η Ρωσία ήταν αυτοκρατορία μόνο στα τέλη του 17ου αιώνα, αφού ο Πέτρος Α΄ ανακήρυξε την Αυτοκρατορία το 1721
ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ των Ρώσων το 17 αιώνα
Κίνητρο ένταξης Ελλήνων στον στρατό των Ρώσων ήταν η αντιπαλότητα τους με τους Τούρκους και η ελπίδα ότι αυτό θα φερει και στην Ελλάδα την λευτεριά
Τον 17ο αιώνα, η Ρωσία και η Τουρκία βρίσκονταν σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης: η Ρωσία, αν και υστερούσε σε σχέση με την Ευρώπη, συγκεντροποιούσε ενεργά το κράτος της, εκσυγχρόνιζε τον στρατό της και επιδίωκε πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα, ενώ η Οθωμανική Αυτοκρατορία, έχοντας φτάσει στο απόγειο της δύναμής της, άρχισε να βαλτώνει, ο στρατός και το ναυτικό της υστερούσαν σε σχέση με τα ευρωπαϊκά και το κρατικό της σύστημα υποβαθμιζόταν.
Εκείνη την εποχή, η Ρωσία αμυνόταν κυρίως ή έκανε επιδρομές στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, επιδιώκοντας να ασφαλίσει τα νότια σύνορά της και να επεκτείνει την επικράτειά της εις βάρος των εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ η Τουρκία, με τη σειρά της, προσπαθούσε να ενισχύσει την επιρροή της στα Βαλκάνια και την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.
Η ΠΟΙΟ ΣΟΒΑΡΗ ΣΥΓΓΚΡΟΥΣΗ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΗΤΑΝ
1676–1681: Ο πρώτος πόλεμος με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, με στόχο την ανακατάληψη του Τσιγίριν* και την εξουδετέρωση της τουρκικής επέκτασης στη Δεξιά Όχθη της Ουκρανίας.
*ΤΣΙΓΙΡΙΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ / Chigirin : Τη δεκαετία του 1670, έγινε αντικείμενο τεσσάρων εκστρατειών στο Τσιχίριν – δύο από τη Ρωσία και δύο από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης ρωσικής εκστρατείας, ο ετμάνος της δεξιάς όχθης Πέτρο Ντοροσένκο , του οποίου το αρχηγείο ήταν στο Τσιχίριν, αιχμαλωτίστηκε εδώ. Κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου του 1676-1681 , ως αποτέλεσμα της δεύτερης πολιορκίας από τον τουρκικό στρατό το 1678, καταστράφηκε από Τουρκοταταρικά στρατεύματα
ΑΛΛΕΣ ΣΟΒΑΡΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ
Όμως οι συγκρούσεις δεν ήταν μόνον με τους Τούρκους
Τον 17ο αιώνα, η Ρωσία ενεπλάκη σε πολλές στρατιωτικές συγκρούσεις, συμπεριλαμβανομένου του Πολέμου του Σμολένσκ (1632–34), της Εποχής των Ταραχών (αρχές 16ου αιώνα),
Του παρατεταμένου Ρωσοπολωνικού Πολέμου (1654–67),
Των συγκρούσεων με τη Σουηδία (π.χ. 1610–17 και 1656–58),
Της αντιπαράθεσης με την Κίνα (Αυτοκρατορία Τσινγκ) (1649–89)
και των πολέμων με την Τουρκία και τους συμμάχους της
. Μεγάλες στρατιωτικές συγκρούσεις της Ρωσίας τον 17ο αιώνα:
*Εποχή των Ταραχών (αρχές 16ου αιώνα):
–Περίοδος βαθιάς κρίσης και εμφυλίου πολέμου στη Ρωσία, συνοδευόμενη από παρεμβάσεις ξένων κρατών (Πολωνία και Σουηδία).
–Ρωσο-σουηδικός πόλεμος (1610–1617):
Πόλεμος με τη Σουηδία κατά την περίοδο των ταραχών, ο οποίος έληξε με την υπογραφή της Συνθήκης του Στόλμποβο το 1617.
–Πόλεμος του Σμολένσκ (1632–1634): Πόλεμος με την Πολωνο-λιθουανική Κοινοπολιτεία για το Σμολένσκ.
–Ρωσο-πολωνικός πόλεμος (1654–1667): Μακροχρόνια σύγκρουση με την Πολωνο-λιθουανική Κοινοπολιτεία για εδάφη στη σημερινή Ουκρανία, που έληξε με την Ανακωχή του Ανδρούσοβο.
–Ρωσο-σουηδικός πόλεμος (1656–1658): Στρατιωτική δράση κατά της Σουηδίας στο πλαίσιο του Ρωσο-πολωνικού πολέμου.
— Ρωσο-τουρκικοί πόλεμοι:
1676–1681: Ο πρώτος πόλεμος με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, με στόχο την ανακατάληψη του Τσιγίριν και την εξουδετέρωση της τουρκικής επέκτασης στη Δεξιά Όχθη της Ουκρανίας.
*********************************************************************
ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΡΑΝΤΑ
Θεωρούμε σκόπιμο, κλείνοντας τις προγραμματισμένες δημοσιεύσεις για την Κτένι και την οικογένεια Τραντα, να δώσουμε κάποιες πληροφορίες σχετικά με τον θάνατο του Μπασία ή Χαρίσης Τράντα, την τιμή που του δόθηκε μετά τον θάνατό του από τους Κοζανίτες, και τους απογόνους του που υπάρχουν μέχρι σήμερα.
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΧΑΡΙΣΗ ΤΡΑΝΤΑ ΚΑΙ Η ΤΙΜΗ
Ο Χαρίσης Τράντας, έγινε ο προεστός της Κόζιανης.
Θεωρείται ο πρώτος άρχοντας της πόλης, ο «Μπασίας» όπως τον αποκαλούσαν.
Ο Χαρίσης μετά τον θάνατο του άφησε στον μεγαλύτερο τον Γιάννη τα χωράφια που βρίσκονταν νοτιοανατολικά του Αγίου Νικολάου, όπου θα εγκατασταθούν αργότερα Αιγύπτιοι Χριστιανοί Κόπτες, 56 οικογένειες. Άτομα με ενδιαφέρον για τη Μουσική και την επεξεργασία σιδήρου. Οι Αιγύπτιοι ενσωματώθηκαν γρήγορα στην κοινωνία της Κοζάνης, παρά τις επιφυλάξεις και τις αντιδράσεις ορισμένων κατοίκων της Κοζάνης, και εγκαταλείποντας την αίρεση στην οποία ανήκαν, υιοθέτησαν την ίδια άποψη με τους γηγενείς συμπολίτες τους, παραμένοντας μόνιμα στην πόλη.
Όταν έμεινε χήρος, ο Γιάννης ζήτησε να γίνει γαμπρός της κόρης του Παναγιώτη Σαράφη από τα Ιωάννινα, ο οποίος γνώριζε τον πατέρα του στη Ρωσία.
Με μεγάλη επισημότητα και συνοδεία Αλβανών σωματοφυλάκων, παρέλαβαν τη νύφη από τα Ιωάννινα μαζί με τη μεγάλη προίκα της (πολύφερνη ούσα). Με την ολοκλήρωση της προξενίας, ο γαμπρός και η νύφη, συνοδευόμενοι από Αλβανούς σωματοφύλακες, έφτασαν στην Κοζάνη, καθώς το ταξίδι ήταν δύσκολο και επικίνδυνο, καθώς η πολύφερνη νύφη κινδύνευε από ληστές.
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΕΚΕΙΝΗ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ
Οι Κοζανίτες της εποχής αναγνώρισαν το έργο του και τον ονόμασαν ΜΠΑΣΙΑ-προεστό
Στις αρχές του 1900 Ο Λιούφης τον αποκαλεί Μπασιαγιάννη [Μπασιάς + γιος του Γιάννη]
Όταν πέθανε, όλα τα καταστήματα και τα εργαστήρια έκλεισαν και με τη συνοδεία ενόπλων ανδρών η σορός μεταφέρθηκε με στολισμένη άμαξα και άλογο στο νεκροταφείο των Αγίων Αναργύρων και τάφηκε με μεγάλη μεγαλοπρέπεια
Στις 3 Νοεμβριου η ημέρα αυτή καθιερώθηκε ως αργία με την ονομασία «Μπασιά ως αργία».Καταργηθείτε τον 18ο αιώνα
ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΙ ΑΠΟΓΟΝΟΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΤΡΑΝΤΑ
« Γνώρισα 2 απόγονους του Τράντα.
Ο 1ος υπήρξε στρατιωτικός που έφθασε στον βαθμό του Στρατηγού ζούσε στην Κοζάνη και έφυγε πρόσφατα από την ζωή σε ηλικία 99 ετών.
Ο δεύτερος ζούσε στην Αθήνα, ήταν παιδιά μιας δασκάλας που γεννήθηκε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα ή στο τέλος του προηγούμενου και ήταν απόγονος του Τράντα και παντρεύτηκε έναν Σμυρνιό που είχε εγκατασταθεί στην Κοζάνη μετά τη Μικρασιατική καταστροφή.
Οι γονείς της ήταν οι τελευταίοι ιδιοκτήτες του σπιτιού του Τράντα που υπήρχε μέχρι την απελευθέρωση στην θέση που βρίσκεται σήμερα το 2ο & το 4ο δημοτικο σχολείο
κΜε τον απόγονο που εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, είχα την ευχαρίστηση να τον γνωρίσω όταν ήρθε κάποτε στην Κοζάνη.
Για την άλλη γενιά, το μόνο που ξέρω είναι η ύπαρξη της κόρης του αείμνηστου στρατηγού Γιάννη Γερούση, η οποία έφυγε πρόσφατα από τη ζωή σε ηλικία 99 ετών, και μερικών από τα παιδιά των αδελφών του που βρίσκονται στην Αμερική, καθώς και του αδελφού του που ήταν στην Αθήνα.
Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΤΙΜΗ-ΣΤΟΝ ΧΑΡΙΣΗ ΤΡΑΝΤΑ
Σήμερα η τιμή για τον Χαρίση Τράντα είναι σχεδόν ανύπαρκτη-
Υπάρχει η οδός Ιωάννη Τράντα που συνδέει την Πλατεία Συντάγματος με την Πλατεία 11ης Οκτωβρίου και ευτυχώς με τις ενέργειες του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών η προτομή του Γιάννη μπροστά στο Λαογραφικό μουσείο .
1 comment
Το όνομά μου είναι Νίκος Τράντας. Ο αδελφός μου λέγεται Γιάννης. Μαζί κουβαλάμε ένα επώνυμο που δεν είναι απλώς λέξη· είναι μνήμη, είναι ρίζα. Ο Ιωάννης Τράντας, ο άνθρωπος που έχτισε την Κοζάνη, δεν είναι απλώς μια ιστορική φιγούρα. Είναι κομμάτι της ταυτότητάς μας. Ζούμε στο Βελβεντό, έναν τόπο με δική του φωνή και ιστορία, και νιώθουμε πως η ζωή μας είναι συνέχεια εκείνης της πρώτης πέτρας που μπήκε για να χτιστεί κάτι μεγάλο.
Μέσα από τα βουνά και τα νερά του Βελβεντού, μέσα από τις σιωπές και τις φωνές των ανθρώπων του, μαθαίνουμε τι σημαίνει να είσαι κομμάτι της γης σου. Δεν ξέρουμε αν είμαστε απόγονοι του Ιωάννη Τράντα, αλλά νιώθουμε πως το όνομά μας μάς καλεί να είμαστε δημιουργοί, να αφήσουμε κι εμείς ένα ίχνος. Όχι απαραίτητα με πέτρες και οικοδομές, αλλά με πράξεις, με σεβασμό, με αγάπη για τον τόπο και τους ανθρώπους του.
Γιατί η ιστορία δεν γράφεται μόνο στα βιβλία. Γράφεται και στις καρδιές. Και εμείς, με το όνομα Τράντας, θέλουμε να συνεχίσουμε να γράφουμε.