Για τον Κόντ η θρησκεία είναι ένα είδος συμμαχίας, ένα χαρακτηριστικό στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης το οποίο απαρτίζεται από δυο λειτουργίες (την θρησκευτική και την πολιτική ) και τρία συστατικά στοιχεία (το δόγμα, την λατρεία και τον ηθικό κανόνα).
Τα στοιχεία της θρησκείας ταυτοχρόνως αναφέρονται στην έννοια της ανθρωπότητας, ενώ το νέο στοιχείο που εισάγει σε αντίθεση με τους προγενέστερούς του ήταν αυτό της λατρείας, το οποίο συνδέει με την αγάπη – εμπνευσμένο ίσως από την μέχρι τότε Καθολική λατρεία – που είναι είτε ιδιωτική, είτε δημόσια. Στο συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει τελικά μετά από σκέψη και τροποποιήσεις είναι, ότι η αγάπη προηγείται της πίστης, δηλαδή, με άλλα λόγια η λατρεία προηγείται του δόγματος.
Ο Γάλλος στοχαστής μεταξύ των άλλων επιθυμούσε να διακρίνει τις κοσμικές από τις πνευματικές εξουσίες, η συγχώνευση των οποίων ήταν ένα σύνηθες φαινόμενο εκείνη την εποχή με κυρίαρχο παράδειγμα αυτό της αγγλικανικής Εκκλησίας την πρωτοκαθεδρία της οποίας είχε η βασίλισσα, γεγονός που τον ώθησε στην προτίμηση του γαλλικού μοντέλου εξουσίας.
Αυτές ειδικά οι αντιλήψεις του, οδήγησαν τους μεταγενέστερούς του να ζητήσουν τον διαχωρισμό της Εκκλησίας από το κράτος.
Ο Κοντ ταξινομούσε όλη τη θετική γνώση «στην ιεραρχία των επιστημών» αποσαφηνίζοντας τη μέθοδο της καθεμιάς και δίνοντας έμφαση στη νέα ενοποιημένη επιστήμη της κοινωνιολογίας. Θεωρούσε ότι οι επιστήμες αναπτύχθηκαν κατά σειρά δυσκολίας.
Πρώτη αναπτύχθηκε η απλούστερη και πιο απομακρυσμένη από τον άνθρωπο και στη συνέχεια όλες οι άλλες, δηλαδή η σειρά που αναπτύχθηκαν είναι: μαθηματικά, αστρονομία, φυσική, χημεία, βιολογία και κοινωνιολογία.
Από τη Γαλλία ο θετικισμός ή πραγματισμός, όπως αλλιώς λέγεται, διαδόθηκε στη Γερμανία, την Αγγλία και την Ιταλία, ενώ η επιστήμη άρχισε να θεωρείται πλέον η μοναδική πηγή γνώσης που θα εξασφάλιζε την αρμονία στην ανθρωπότητα.
Για τους υποστηρικτές της επιστημονικής γνώσης, η παράλληλη πρόοδος της τεχνολογίας δεν υποσχόταν μόνο την κυριαρχία πάνω στη φύση, αλλά και τη δημιουργία μιας καινούργιας θρησκείας και μιας νέας ηθικής, αφού ο κόσμος ερμηνευόταν χωρίς μεταφυσική.
Στο εξής κάθε επιθυμία μπορούσε να ικανοποιηθεί από τις μηχανές και κάθε αμφιβολία μπορούσε να επιβεβαιωθεί από τις μαθηματικές πράξεις.
Ηλίας Κ Μάρκου iliaskmarkou@yahoo.gr