Ο ΠΑΤΡΟ-ΚΟΣΜΑΣ ΠΈΡΑΣΕ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΖΑΝΗ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1760 (Του Γιάννη Κορκά)

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΝΟΣ ΚΟΖΑΝΙΤΗ (128)

Ο Πατροκοσμάς ο Αιτωλός , ο μεγάλος αυτός απόστολος της Ορθοδοξίας και του γένους που έζησε στην Οθωμανική κατοχή, έκανε μεγάλες περιοδείες στον κατεχόμενο Ελλαδικό χώρο αφυπνίζοντας τους Έλληνες για την αποτίναξη του ζυγού και διατηρώντας την πίστη τους στην Ορθοδοξία, και στα Ελληνικά γράμματα, μη κάμπτοντας από τις κακουχίες και τους διωγμούς που δεχόταν και τελικά εκτελέστηκε στο Βεράτιο της Αλβανίας το 1779, 24 Αυγούστου. Είχε γεννηθεί το 1714 στην Αιτωλία, και ανακηρύχθηκε άγιος από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως το 1961. Από το 1759 άρχισε τις περιοδείες του στη Δυτική Βόρεια Ελλάδα και την Ήπειρο. Πέρασε και από την περιοχή μας, Κοζάνη, Βλάστη και από το μοναστήρι της μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Δρυόβουνο τη δεκαετία του 1760 περίπου. Από την Κοζάνη κατά τις μαρτυρίες του αειμνήστου Τάκη Τοπάλη, πατέρα του Αρχιμανδρίτη πανοσιολογιοτάτου Σεβαστιανού, αρχιερατικό επίτροπο στο Αμύνταιο της Μητροπόλεως Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας Διακονεί την εκκλησία για πολλά χρόνια, στο Αμύνταιο , συγγράφοντας βιβλία και πιστός στα ιερατικά του καθήκοντα και μακράν από τα «κέντρα» αποφάσεων. Μου έλεγε λοιπόν, ο αείμνηστος φίλος Τάκης, ότι η γιαγιά του η Περιστέρα, «του έλεγε ότι η γιαγιά της , σταυροκοπιούνταν και έκανε μετάνοιες όταν μιλούσε για τον Πατροκοσμά, που πέρασε από την Κοζάνη και διανυκτέρευσε στο μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου Κοζάνης, όπου υπήρχαν κελιά φιλοξενίας και είχαν εργαστήριο που υφαίνανε ρούχα. Και ότι ο Πατροκοσμάς, μίλησε δύο φορές στο σημείο που είναι σήμερα ο Ναός του Αγίου Χριστοφόρου, πάνω σε μια μεγάλη πέτρα , Κοζανιστί Μπιστιρά,(Σιδιρόπιτρα). Και όλη η Κοζάνη ήταν εκεί.» Στο σημείο που κήρυττε ο πατροκοσμάς κτίστηκε το 1835, για πρώτη φορά εξωκκλήσι στο όνομα Χριστοφόρου, επί μητροπολίτου Βενιαμίν , όπως γράφει ο Γιάννης Δημόπουλος στο βιβλίο τα (παρά του Αλιάκμονα εκκλησιαστικά) «Υπάρχει η ανεπιβεβαίωτη παράδοση στο λόφο αυτό είχε κηρύξει ο Άγιος Κοσμάς διερχόμενος εκ Κοζάνης και γι’ αυτό κτίστηκε το εξωκκλήσι». Το 1974, όμως κτίστηκε εκ θεμελίων ο σημερινός Ναός του Αγίου Χριστοφόρου, επί Μητροπολίτου Διονυσίου, που είχε κατά το παρελθόν καεί δυο φορές από τους Γκέκηδες, θα μπορούσε να είχε κατασκευαστεί και ένα παρεκκλήσι στο όνομα του Πατροκοσμά., τιμώντας τον Ιεραπόστολο που θυσιάστηκε για την πίστη του και για το γένος. Μπορεί και σήμερα να κατασκευαστεί παρεκκλήσι , χώρος υπάρχει, να αναπτύξει πρωτοβουλία η εκκλησιαστική επιτροπή του Αγίου Δημητρίου, και να κατασκευάσει ένα μικρό παρεκκλήσι. Τιμώντας τον μεγάλο Ιεραπόστολο με τις προφητείες του. Αναμένουμε την πραγματοποίηση. Η πέτρα που ανέβαινε ο Πατροκοσμάς και μιλούσε και ήταν συναρπαστικός ομιλητής, αποκαλούμενος διαπρύσιος κήρυξ, με την επωδό, που την επαναλάμβανε στερεότυπα «κάντε Σχολεία», έβλεπε μακριά και μιλούσε προφητικά. Μέχρι το 1940, η πέτρα ήταν εκεί, μετά δεν γνωρίζουμε τι απέγινε. Μετά την Κοζάνη ο Πατροκοσμάς πέρασε από τη Βλάστη και όπως μου έλεγε ο καθηγητής του ΑΠΘ. Ι. Ταρνανίδης , Θεολόγος– Σλαβολόγος, συμπατριώτης μας, καταγόμενος από το Καπνοχώρι και του οποίου η γυναίκα του είναι από τη Βλάστη . «Στη βλάστη άκουγε διάφορες παραδοσιακές αφηγήσεις ότι πέρασε από το χωριό ο Πατροκοσμάς και μάλιστα έχουν ανεγείρει μικρό εξωκκλήσι σε κάποιο λοφίσκο έξω από τη Βλάστη στο όνομα του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού». Ο Πατροκοσμάς κατά την παράδοση « πέρασε και από το Μοναστήρι «Μεταμορφώσεως του Σωτήρος», και βρήκε πολλούς μοναχούς ασθενείς από κάποια επιδημία , παρέμεινε μέρες και περιποιήθηκε τους ασθενείς, νερό δεν υπήρχε στο μοναστήρι , ο πατροκοσμάς χτύπησε με το ραβδί του στο έδαφος εντός του μοναστηριού και ανάβλυσε νερό και οι μοναχοί το ονόμασαν Αγίασμα, τέλεσε αγιασμό και έδωσε και ήπιαν οι άρρωστοι μοναχοί και έγιναν καλά». Το νερό αυτό που θεωρείτε Αγίασμα υπάρχει μέχρι σήμερα και οι πιστοί πίνουν από αυτό για ευλογία και προς τιμή του Αγίου. Πάνω από το χώρο του Αγιάσματος κτίστηκε ένα καλαίσθητο παρεκκλήσι στη μνήμη του Αγίου Κοσμά το Αιτωλού. Στις 24 Αυγούστου ημέρα μνήμης του τελείτε αγρυπνία και την επομένη θεια λειτουργία , πανηγυρίζοντας το μοναστήρι. Το κτίσιμο του παρεκκλησίου του Αγίου είναι έργο του ηγουμένου –γέροντα π. Στέφανο. Το περιγράφω σε βιβλίο μου.

Αναγράφοντας τις επισκέψεις του Πατροκοσμά, στην περιοχή μας, χωρίς να έχουμε την ακριβή ημερομηνία, τα συνδυάζω μεταξύ των περιοχών που πάτησαν τα ηρωϊκά και ιστορικά βήματά του και αγίασαν τα χώματα στην περίοδο της δεκαετίας 1760 περίπου. Αφού είναι γνωστό ότι άρχισε τις περιοδείες του από το 1759. Άφησε παρακαταθήκες με τα σοφά του λόγια και τις προφητείες του για το μέλλον της πατρίδος και δίνοντας μεγάλη σημασία στην ίδρυση σχολείων να μαθαίνουν τα παιδιά γράμματα για να βοηθήσουν στην αποτίναξη του ζυγού και την ανάπτυξη της Πατρίδος τους.