‘Σ σο Ίνελι ( Ανατολικόν) έφυγαν οι Τούρκ’ κ’ έρθαν, εκάτσαν πρόσφυγες το 1922-24, Μικρασιάτ’ και Πόντιοι . Τα πρώτα χρόνια ‘κ’ ίευαν…! άλλο γλώσσαν, άλλα ετέτε. Μίαν ετοούσευαν, μίαν εντούναν κ’ επαίρναν είνας σον άλλον κορίτσ ‘κ’ εδίνεν… Το 1924 εδέκαν α’τς ολίγα χωράφια βύρια- βύρια να ζουν . Το 1927 τη χρονίας η Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων και το Γραφείον Εποικισμού τη Πτολεμαΐδας εδιόρ’τσαν έναν αγροτικόν επιστάτην ,τον Μπάρμπανον ,να μοιράζ’ τα κλήρους ‘ς σοι πρόσφυγες.. Εκείνο τη χρονίαν επροσμοίραξαν έτονε 1748 στρέμματα χωράφια.. Ο νόμον έλεεν, κλήρον θα παίρνε μανάχον οι στεφανωμέν’. Αρ’ ατότε το χωρίον επέρεν φωτίαν. Ο καθαείς, π’ είχεν αγούρ’ τη σειράς, ετέρνεν να γυναικίζ’, να παίρ’ τον κλήρον και νυκοκυρεύκεται..! Τα προξενίας εδίναν κ’ επαίρναν…Οι τσαζού- γαρήδες εγουτούρεψαν. Τ’ άχαρα, τα παλικαρόπα, επροξένευαν ατά εξόν ας σα κορίτσια τη χωρί και με αλλέτερα ξενοχωρέτ’κα.. Εκείνο τη χρονίαν κοτσοί, στραβοί ούλ’ εγυναίκ’σαν. Ετσάκωσαν τα πουλούλια κ’ έφαγαν το μελοκούτ.. Ακόμαν και τα δούλας, ντ’ εποίναν εργατικόν’ ς σα καπνά, ατείντς πα εστεφάνωσαν..
Αρ’ εκείνο τον καιρόν, Μαρτί ημέρας, δέκα παλικάρια τη χωρί ας σου εσουμαδεύταν κ’ υστερνά , ο Αντώντς τη Κασάν, ο Κολχάνον ο Γιώρτς, ο Γοργόρτς ο Χωλον, ο Κοσκέρτς ο Θόδωρον, ο Στεφανίκας ο Περίκλης, ο Κάτσον ο Κυριάκον, ο Γιωσήφς τη ποπά, ο Χαρίτον τη Μωυσή, ο Σαράτσον ο Γιάννες και ο Γαβριήλτς ο Κοσμάς ( Ο Σάλτσον ) εκάλκεψαν την αραπάν κ’ επήαν ‘ς σον Δεσπότ’ ους τη Φλώριναν ν’ εβγάλνε τ’ άδειας για τον γάμον… Ο Δεσπότς πα έτον ο Χρυσόστομον , εκαλοσόρτσεν α’τς. Τα παιδία έναν έναν εφίλεσαν το χέρ’ ν ατ’ και είπαν ατόν το τέρτ ν ατούν. Ο Δεσπότς, πολλά θεοσεβούμενος ,είπεν ατς: – <<Ατό ‘κ’ ίνεται, σαρακοστή καιρός ‘κ’ εβγάλω άδειας…>> Εσκάλωσαν τα παιδία παρακαλούν ατόν: – Δέσποτα, ο καιρός εδέβεν θα χάνουμε τα χωράφια…. Δός ‘μας την άδειαν …. Ο Δεσπότς εζορλαεύτεν, αλλά ‘κ’ εθέλεσεν να στεναχωρεύ’ τα παιδία: Εκλώστεν, είπεν α’τς: -Ελάτεν αφ’κά ‘ς σο πετραχήλ’ και δώστεν όρκον: << απές ‘ς ση σαρακοστήν κανείς εσουν ‘κι θα κείται με την γαρήν ατ’….>> Τα παιδία, ντο να εφτάνε, εδέκαν όρκον ‘ς σον Δεσπότ’, επέραν τ’ άδειας κ’ εκλώσταν ‘ς σο χωρίον …
Τ’ άλλ’ την ημέραν οι γυναίκ’ ‘ς σα μαχαλάδες άλλ’ κουρφίζ’νε τον Δεσπότ ..κι άλλ’ αφορίζ’ν ατόν.. ‘Σ σο καφενείον τη χωρί ούλ καλατσεύνε για τη Δεσπότ την προσταγήν : είνας λέει <<ντο καλός Δεσπότς… καλά κρατεί την αλλαήν >>, Άλλος << καλός ιερομένος, το χωρίον εμουν ‘κ’ ανασπάλ’>>.. κι άλλ’ είνας : <<καλά εποίκεν..τρανόν νεστία έν’, ‘κι θα μαγαρίζουμε την πίστ’ ν εμουν…!>>
Ο Σάλτσον εκάθουσον σ’ έναν άκραν κ’ έκουεν, ντ’ έλεγαν. Κάποτε ‘κ’ εταγιάνεψεν, εσ’κώθεν απάν κι είπεν ατς : Νέπε λαλάδες, με την ψ…..ν νεστίαν ‘κ’ ίνεται… Νεστεύ’ ο δούλον τη Θεού, ντο ‘κ’ έχ’ κοκκίν να τρώει…. Ατότε εσκάλωσαν να κακολογούν ατον:- ντο είναι ατά, ντο λες για τον Δεσπότ’, ‘κ’ εντρέπεσαι ;
-Καθέστεν ..καθέστεν κα’.. είπεν ατς. Εσείς μακρά ας σον κόσμον είστουν… ντο καλός κ’ εξίκαλος; … Ζαντός και παλλαλός έν’ …
– Τεμέκ γομώντς έμπρια ’ς σ’ άλογον έναν τορβάν κριθάρια…
κι υστέρ’ κλώσκεσαι λες ατό: κράτ’ τη γούλα σ’ κι απάν μη κρους….!
Υ.Γ.
Πολλά ‘κ’ εποίεν ,‘ς σον χρόνον απάν το χωρίον εγομώθεν μωρά.
Ατώρα πα κάθουνταν και κλαίγ’νε για το ΄΄δημογραφικόν΄΄….! Ας έρταν κ’ ελέπ’νε τη Ίνελις τα κιτάπια….!
Ο Σάλτσον κι ο Δεσπότ’ς. Παναγιώτης Μωυσιάδης
92