Στο πρόσφατο βιβλίο του Αφγανιστάν και ξαφνικά οι Ταλιμπάν, ο Σωτήρης Μουσοΰρης, ως απεσταλμένος του OHE στο Αφγανιστάν, περιγράφει με αντικειμενικότητα και αγάπη τον γενναίο, πολύπαθο και τυραννισμένο λαό του Αφγανιστάν. Περιγράφει γλαφυρά την περίοδο του εξαιρετικά βίαιου εμφύλιου πολέμου από το 1992 έως το 1995. Γράφει για κάποιον πολέμαρχο: “Θηριώδης μουτζαχεντίν, πριν 10 χρόνια είχε σφάξει δυο-τρεις ντουζίνες Ρώσους αιχμαλώτους. Πιο πρόσφατα, όταν οι γονείς μιας δεκαεξάχρονης κοπέλας αρνήθηκαν να του τη δώσουν για γυναίκα και την αρραβώνιασαν με κάποιον άλλον, έστειλε στην κοπέλα την παραμονή του γάμου της τα όργανα του αρραβωνιαστικού της σαν “γαμήλιο δώρο” και απήγαγε τη 15χρονη αδερφή της”.
Ο πολέμαρχος αυτός σκοτώθηκε το 2006 από τους Ταλιμπάν. Από το 1996 μέχρι το 2001 η Δύση και κάποιες μουσουλμανικές χώρες ανατρίχιαζαν βλέποντας βίντεο (που τραβήχτηκαν με κίνδυνο ζωής), τα οποία έδειχναν δεκάδες γενειοφόρους οπλισμένους άντρες να λιθοβολούν με μανία γυναίκες. Το 2001 οι Ταλιμπάν καταρρέουν. Για είκοσι χρόνια, η Διεθνής Κοινότητα επιχειρεί να δημιουργήσει κράτος σε μια χώρα αποτελούμενη από φυλές, τις οποίες ενώνει η ακραία θρησκευτική ιδεολογία περισσότερο από την εθνική συνείδηση. Σ αυτά τα είκοσι χρόνια, πολλά πράγματα άλλαξαν για τις γυναίκες στις μεγάλες πόλεις. Στο Πανεπιστήμιο της Χεράττο 56 των σπουδαστών είναι γυναίκες. Το ίδιο και στην Καμπούλ. Δεν συμβαίνει, όμως, το ίδιο στην επαρχία, όπου ζει το 70 τού πληθυσμού. Μόλις το 2020, επανήλθε στη δημοσιότητα βίντεο με λιθοβολισμό από τους Ταλιμπάν σε περιοχή ισχύος τους. Το 2015 σύμφωνα με την USAID (United States Agency for International Development) το 90% των γυναικών στην επαρχία είχε υποστεί κάποια μορφή βίας.
Από το 2002 ξεκίνησα ως επίτροπος της EE (υπεύθυνη και για το θέμα της ισότητας) προγράμματα για τις γυναίκες στα χωριά του Αφγανιστάν. Ο μόνος τρόπος προσέγγισης ήταν η μετάδοση μαθημάτων και συμβουλών από ένα τρανζίστορ σε κεντρικό σημείο του χωριού και η αποστολή σπόρων, ώστε αντί για όπιο να καλλιεργούν λαχανικά και πατάτες. Κάθε πρόγραμμα έξω από την Καμπούλ ήταν μια μάχη με κάθε είδους εμπόδια.
Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση του δικτύου www.todiktio.eu σε συνεργασία με το ίδρυμα The Brenthrust Foundation, ένας από τους βασικούς λόγους αποτυχίας της Δύσης είναι ότι δεν μπόρεσε να επιφέρει ανάπτυξη στην επαρχία ή έστω να δημιουργήσει επαρχίες – υποδείγματα. Ενα τρισ. δολάρια δαπανήθηκαν, χωρίς να υπάρξει στοιχειώδης εκσυγχρονισμός των κοινοτήτων αλλά και της κυβέρνησης.
Η κουλτούρα της βίας εναντίον των γυναικών στο Αφγανιστάν εκφράζεται με πολλές μορφές, όπως οι διά της βίας μαζικοί γάμοι, οι γάμοι παιδιών, οι γάμοι ανταλλαγής, η κάθε μορφής απαγόρευση στη συμμετοχή των γυναικών στην οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική ζωή. Το Αφγανιστάν είναι μια χώρα όπου κακοποιημένες γυναίκες δεν έχουν καμία προστασία και κινδυνεύουν ακόμα περισσότερο από την αστυνομία ή τις Αρχές.
Η προσπάθεια που έγινε από οργανώσεις γυναικών για την υποστήριξή τους έφερε ελάχιστα αποτελέσματα, μια και όσες κατέφευγαν εκεί αποκτούσαν στίγμα που μπορούσε να τις οδηγήσει στον θάνατο. Ο εφιάλτης της μεσαιωνικής μουσουλμανικής εκδοχής στην Ανατολή φαίνεται να επιστρέφει χωρίς ελπίδα, εξαιρέσεις και διαφυγές.
Όπως φαίνεται μέσα από την ιστορία, το θέμα των γυναικών του Αφγανιστάν και γενικότερα του ακραίου ισλαμικού κινήματος δεν είναι απλά ένα διεκδικητικό κοινωνικό κίνημα κατά τα δυτικά πρότυπα. Είναι βαθύτερα ένα υπαρξιακό- ανθρωπιστικό ζήτημα που η βάση του είναι η απάνθρωπη προφιλελεύθερη πολιτικοθρησκευτική ιδεολογία κλάδων του Ισλάμ. Διακυβεύονται η μόρφωση, η αξιοπρεπής ζωή, η συμμετοχή και εν τέλει η ύπαρξη του μισού πληθυσμού της χώρας. Αυτό έχει άμεσες επιπτώσεις στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη του Αφγανιστάν, η οποία είναι ευθέως ανάλογη των δικαιωμάτων των γυναικών.
Γυναίκες κλεισμένες στα σπίτια, αμόρφωτες, κακοποιημένες και χωρίς ελπίδα δεν μπορούν παρά να αναπαράγουν σε αγόρια και κορίτσια πρότυπα που ανήκουν στο πολύ βαθύ παρελθόν της ιστορίας. Με τη σειρά της, η μη ανάπτυξη της χώρας επηρεάζει και επεμβαίνει ζωτικά στην αδυναμία ένταξής της στον υπόλοιπο κόσμο. Μόνο η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του συνόλου του πληθυσμού μπορεί να αποτρέψει το να καταστεί ξανά το Αφγανιστάν μια μαύρη τρύπα στον παγκόσμιο χάρτη. Μαύρη τρύπα βίας και αστάθειας, μέσω της εκκόλαψης μιας νέας παγκόσμιας τρομοκρατικής βάσης, μιας ιδεολογίας μίσους προς τις γυναίκες.
Σήμερα, μετά την αμερικανική αποχώρηση, υπάρχει πλήρης αβεβαιότητα για τις γυναίκες στο Αφγανιστάν, ακόμα και στις μεγάλες πόλεις όπου γενναίες Αφγανές απέδειξαν στην πράξη σε ελάχιστο χρονικό διάστημα τις ίσες δυνατότητες ανδρών και γυναικών, όταν υπάρχουν ίσες ευκαιρίες.
Τα πρώτα δείγματα δεν είναι αισιόδοξα, παρά την προσπάθεια του καθεστώτος να επιδείξει κάποιες ρωγμές στη μελανή ταυτότητα της προηγούμενης περιόδου.
Οι ίδιοι οι Ταλιμπάν γνωρίζουν ότι πρέπει να συγκροτήσουν κράτος και να αντιμετωπίσουν τον επερχόμενο καταστροφικό λοιμό που απειλεί τη χώρα. Έτσι, υποχρεούνται να δώσουν την εικόνα ενός μαζικού πολιτικοθρησκευτικού κινήματος και όχι την εικόνα μιας σέχτας θεοκρατικής τρομοκρατίας. Αυτή η αναγκαιότητα ίσως αφήνει μια νότα μελλοντικής αισιοδοξίας, έστω και συγκρατημένης.
Η επιβίωση και η ενδυνάμωση της θέσης των γυναικών στην αφγανική κοινωνία είναι κάτι που θα εξαρτηθεί από τον αγώνα εκείνων των γυναικών που έχουν μορφωθεί και αλλάξει και παραμένουν στο Αφγανιστάν, καθώς και από τις σπουδαίες καλλιτέχνιδες και διανοούμενες γυναίκες της διασποράς σε όλα τα σημεία του πλανήτη και, βέβαια, από τη διεθνή υποστήριξη που θα έχουν.
Τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης δίνουν τη δυνατότητα να παρουσιάζονται σε πραγματικό χρόνο διώξεις και κακοποιήσεις Αφγανών, και ιδιαίτερα γυναικών. Κόμματα, γυναικείες οργανώσεις, αλλά και γυναίκες που το είχαμε κάνει στο παρελθόν, οφείλουμε όλοι να απαιτήσουμε από τις κυβερνήσεις μας τη μη αναγνώριση και οικονομική υποστήριξη των Ταλιμπάν αν δεν υπάρχουν συνεχείς διαβεβαιώσεις και παρακολούθηση για τον σεβασμό των γυναικών, του μισού δηλαδή πληθυσμού της χώρας Οι κυβερνήσεις της Δύσης, όλες οι δυτικού τύπου δημοκρατίες, τα Ηνωμένα Έθνη, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου οι μεγάλες πολυεθνικές οι διεθνείς οργανώσεις οφείλουν να ασκήσουν κάθε μορφή πίεσης Κυρίως, όμως, μια μεγάλη ευθύνη πέφτει στις ίδιες τις μουσουλμανικές χώρες, από την Ινδονησία, τη Μαλαισία, την Τουρκία μέχρι την Αίγυπτο, το Μαρόκο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που θα πρέπει να αποδείξουν ότι έχουν την πίστη και το σθένος να υποστηρίξουν τα δίκαια των γυναικών του Αφγανιστάν και να επιβάλουν (πείσουν) τους Ταλιμπάν για το ότι η κοινή τους θρησκεία αναγνωρίζει τη γυναίκα ως άνθρωπο και όχι ως υποζύγιο.
Η Άννα Διαμαντοπούλου είναι πρόεδρος του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη, πρώην Επίτροπος της EE και πρώην Υπουργός.
